Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

Bezoeken in de Gevangenis, of Voorlezingen en Toespraken, gehouden in den kerker. Eene bijdrage tot teregtwijzing en verbetering van gevangenen, en tot de kennis van derzelver toestand en karakter; tevens bevattende eenige merkwaardige bijzonderheden en karaktertrekken uit het leven

[p. 172]

van gevangenen en uit de gevangenis ontslagenen. Door W.H. Suringar, Medebestuurder van het Genootschap: tot zed. verb. der Gevangenen. Uitgegeven ten voordeele van zoodanige ontslagenen, van welke het gebleken is, dat zij aanmoediging en ondersteuning verdienen. Te Leeuwarden, bij G.T.N. Suringar. 1839. In gr. 8vo. XIV en 346 bl. f 3-:

De titel van dit werk is bijzonder uitvoerig, maar geenszins overtollig te noemen; want daarin is de voorname inhoud van dit geschrift kortelijk en kennelijk tevens uitgedrukt, en deszelfs bearbeiding getuigt, dat de waardige Schrijver niets te veel beloofde. Het geheel bevat XXVI Voorlezingen, door den Heer suringar in de gevangenis te Leeuwarden over de volgende onderwerpen gehouden: 1. Iets over het oogmerk onzer bezoeken. 2. Is het hier ook in de woestijn gepredikt? 3. Het verledene, tegenwoordige en toekomende. 4. Over menschelijke en Goddelijke wetten. 5. Over kleine en groote zonden. 6. Bij het afsterven van geliefde bloedverwanten. 7. Waarom mag en moet men geen kwaad doen? 8. Over de goede gezindheden en daden van sommige gevangenen. 9. Is er niet, indien gij wel doet, verhooging? 10. Goddelijke en menschelijke straffen. 11. De ouders der gevangenen. 12. Men moet zich in de gevangenis niet slechter voordoen, dan men werkelijk is. 13. Vervolg en slot van het voorgaande. 14. De verloren, maar wedergevonden zoon. 15. Joannes de Dooper en Koning Herodes. 16. Herodias en Salome. (Leerzame voorbeelden ter waarschuwing.) 17. Niets blijft verborgen. 18. Over de redenen, om welke het Genootschap: Tot zedelijke verbetering der Gevangenen, door de gevangenen zelven niet op den regten prijs wordt gesteld. 19. Over het goede, door het Genootschap tot stand gebragt. 20. De kinderen der gevangenen. 21. De eene ontslagene de redster van de andere, of de geschiedenis van twee vrouwelijke dienstboden. 22. Zondeslavernij. 23. Wordt niet in ons vaderland bijzondere zorg gedragen voor jeugdige misdadigers? 24. Een goed woord vindt wel eens eene goede plaats. 25. Afscheidswoord aan honderd vrouwelijke gevangenen, bij haar vertrek uit de gevangenis van Leeuwarden naar die van Gouda. 26. Vervolg en slot van het voorgaande. Deze Voorlezingen en Toespraken zijn, van den 15 April 1828 tot 7 Mei 1838, en alzoo in een tijdperk van elf jaren, bij ver-

[p. 173]

scheidene gelegenheden, door den achtingwaardigen Schrijver, in zijne betrekking als Medebestuurder van het gezegde Genootschap, Afdeeling Leeuwarden, in de gevangenis aldaar gehouden, en worden hier thans aan het Nederlandsch publiek aangeboden, tot de op den titel vermelde einden.

‘Johan van avila, - dus haalt de Schrijver aan - geroepen wordende, om eenen ter dood veroordeelde ter strafplaats te geleiden, zeide deze merkwaardige woorden: ‘Ik wil heengaan, om hem te zien, aan wien ik gelijken zoude, had Gods hand mij niet genadiglijk beschermd;’ en het is dus geenszins te verwonderen, dat een der Medeöprigters van het Nederlandsch Genootschap: Tot zedelijke verbetering der Gevangenen, zich opgewekt gevoelde, om de gevangenen te bezoeken in den kerker, en hen woorden van vermaning, teregtwijzing, bestraffing en vertroosting toe te spreken.

Tot vóór eene halve eeuw en vroeger werden de gevangenen, in de meestbeschaafde landen, met geene andere zorg verwaardigd, dan die met derzelver opsluiting en tuchtiging in verband stond. Hetzij zoo, dat, volgens de getuigenis van een bevoegd beoordeelaar, de beroemde howard, onze vaderlandsche kerkers reeds destijds zich boven die van vreemden bodem gunstig onderscheidden; dan men miste in dezelve, nevens eene gepaste eenheid van beheer, de dadelijke toepassing van het groote hoofdbeginsel, volgens hetwelk de gevangenisstraf als middel tot verbetering van den misdadiger kan en behoort toegepast te worden.

Met opzigt tot het eerste werd, weinige jaren na 's Konings komst tot den troon, voorzien, door de verordening van een nieuw en algemeen stelsel van administratie over de gevangenissen; terwijl, korten tijd daarna, het, inmiddels gevestigd, Genootschap: Tot zedelijke verbetering der Gevangenen, de toepassing van het tweede voornamelijk bedoelde, altoos in overeenstemming met de verordeningen des Gouvernements, hetwelk, door het invoeren van geregelden arbeid, school- en godsdienstig onderwijs, hiertoe medewerkte. Later zorgde de verdienstelijke Maatschappij: Tot Nut van 't Algemeen, voor de uitgave van een Handboek voor Gevangenen, door het uitschrijven eener prijsvraag. De Heer suringar werd, als schrijver van hetzelve, door genoemde Maatschappij, met goud bekroond.

De jaarlijksche Verslagen van het Genootschap waren als zoo vele jaarboeken van deszelfs verrigtingen; dan, alleen

[p. 174]

aan deszelfs Leden uitgereikt wordende, bleef het goede, door dit Genootschap gesticht, buiten de algemeene kennisneming des publieks; bijzondere pogingen, om, door Tijdschriften: Liefde en Hoop, en de Menschenvriend, het doel des Genootschaps te bevorderen, hadden niet die uitwerking, welke men van dezelve had gewacht; en de vaderlandsche Instelling, binnen kerkermuren werkzaam, kon aldaar het publiek niet tot getuige maken van derzelver verrigtingen, en ging, met stillen, slechts door weinigen opgemerkten, tred, langzaam voorwaarts op de moeijelijke baan, die zij zich ter bewandeling had voorgesteld. Die Instelling, geen gerucht makende, weinig van zich doende spreken, iets, hetwelk uit den aard harer werkzaamheden zich gemakkelijk laat verklaren, bleef echter in stilte voortwerken en het goede doen, zonder om te zien.

Dat dit naar waarheid mag gezegd worden, daarvan kan het onderhavige werk van den Heer suringar ten bewijze verstrekken. Zijne Voorlezingen en Toespraken kunnen elken onbevooroordeelden doen zien, wat het Genootschap, voor gevangenen en ontslagenen, is en zijn wil; terwijl de medegedeelde merkwaardige bijzonderheden uit het leven van gevangenen en uit de gevangenis ontslagenen de bewijzen opleveren, dat de geest, die het Genootschap bezielt, zich door geene philantrophische droombeelden, maar door verstandige menschkunde en zuiver godsdienstig gevoel, laat besturen en leiden.

‘Menigmaal - zegt de geachte Schrijver in de XVde Voorlezing - woonde ik de godsdienstoefening in den kerker bij: zulks is hoogstaandoenlijk! Het statig klokgebrom roept wel de geloovigen uit de Christenheid hier in geen sierlijken tempel; maar uit alle deelen van den kerker komen zondaren te zamen, waarvan sommigen, aan handen en voeten, de zigtbare boeijen der zonde dragen. Zij komen te zamen, om te hooren spreken over de slavernij van, en de verlossing uit de zonde; over den Verlosser van zondaren, en om zingende dit troostwoord aan te heffen: Jezus neemt de zondaars aan. De leeraar opent schatten van hemelsche wijsheid voor het verstand, en eene heerlijke bron van troost voor het harte; hij vordert, op grond van het Evangelie, berouw en bekeering, en belooft dan vergeving en zaligheid. Hij zegt, met mannelijken ernst, tot den dronkaard en wraakgierige, tot den dief en roover,

[p. 175]

tot den echtbreker en hoereerder: Het is u niet geoorloofd, aldus te doen.

En hoe wordt die rondborstige taal door u opgenomen? Denkt gij spottende bij u zelven: Wat wil deze Snapper? Zegt gij in uw harte, als gij hoort spreken van matigheid, regtvaardigheid en een toekomend oordeel: Voor ditmaal ga heen; als ik gelegener tijd zal hebben, zal ik u roepen? Haalt gij medelijdend de schouders op over den, zoo als gij het noemt, vromen ijver van hen, die aan uwe teregtbrenging niet wanhopen? Wordt gij, even als herodes, wrevelig, weerbarstig, en zoudt gij, stond het u vrij, u op den vermaner en bestraffer willen wreken? O, bij zulke gezindheden wreekt zich, even als bij herodes, uw eigen geweten naderhand vreeselijk op u, en menig woord van den Leeraar, dat gij nu niet acht, zal u op uw ziekbed en in de stervensure benaauwen!’

Met blijdschap verneemt voorzeker ieder waar en opregt Christen, dat het Evangelie op deze wijze in de gevangenissen verkondigd wordt, en verheugt zich daarbij over het bestaan eener Instelling, die alzoo het goede poogt te bevorderen.

(Het vervolg en slot hierna.)