Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

Wel en wee. Zangen der Liefde. Te Koeverden, bij D. II. van der Scheer. 1839. In kl. 8vo. 96 bl. f :-90.

Komen er bijna geene aankondigingen van uitgekomene boekwerken het publiek onder de oogen, of het treft onder dezelve een of meerder bundels gedichten aan; wordt men overvoerd door den stroom van verzen, die ons tegenvloeit, en niet zelden afgeschrikt door de langgerekte en dikwijls duizendregelige verzen, die ons worden aangeboden; het kan dan wel niet anders, of het moet belangstelling wekken, wanneer ons een klein octavo boekje in handen komt, dat bij het eerste openslaan ons reeds meer dichterlijken gloed tegenwerpt, dan in sommige dier lijvige boekdeelen wordt aangetroffen. Met gespannen verwachting zette Ref. zich dus, om dit Wel en wee, deze Zangen der Liefde door te lezen; en hij moet verklaren, dat hooft, poot, bellamy en anderen, zonder van de Ouden te gewagen, hem beurtelings voor den geest zweefden. Niet dat wij hier navolging, of voorstelling van anderer denkbeelden, aantreffen; neen! wij vinden, bij oorspronkelijkheid, hier al dat behagelijke, waardoor zich de Erotische poëzij aanprijst; dat losse en bevallige, dat natuurlijke en gemakkelijke, dat de ziel en het wezen van de gezangen der Vriendschap en der Liefde uitmaakt; dien toon, die niet alleen het luchtig galante, maar ook de vervoering des gevoels, kiesch, smaakvol en zielverteederend weet af te malen. Nu is het de meer weelderige en bijna gloeijend Oostersche toon, die de Muze des Dichters kiest; dan is het de meer zachte Anacreontische of hoogere, die zich in den Elegeïschen toon der treurende liefde doet hooren. Van een en ander eene proeve. Wij nemen die eerst uit het stukje, getiteld: Wenschen.

Ach, had eenmaal aan de oevers

Van Kedron of Jordaan,

In Sarons rozenlommer

Mijn wiegjen mogen staan:

[p. 32]

 

Dan had wellicht een dichtsprank

 

Van Isrels Harpenaar

 

Mijn koude borst doortinteld

 

Tot tokling van den snaar.

 

Dan had het Zesirzuizen

 

Mijn bruine wang gekust,

 

En, sluimerende op rozen,

 

Me in zoeten slaap gesust.

 

Dan was, na 't zonnedalen,

 

In 't middernachtlijk uur,

 

De Hemel mij als tente,

 

Met goudgestikt azzur.

 

Dan zou, als balsemdrupplen,

 

De honig der woestijn

 

Mijn dorren mond verkwikken,

 

Mijn tong tot laafnis zijn.

 

Dan zag mijn oog, o Liban!

 

Het glinstren van uw top,

 

En Hermons sneeuwvalleijen,

 

Bethesdaas zilverdrop.

De Dichter gaat alzoo verder voort, tot dat, het Zuiden en hét Oosten zijne wenschen niet bevredigende, hij op het Noorden terugkomt, en zingt:

O Toch blijft voor het Noorden

Mijn boezem luide slaan,

En wensch ik naar geen eerloof

Of geurge rozenblaân.

Want hier, waar storm en golven

In rusteloozen strijd

Zich 't rechtsgebied betwisten,

Is Haar mijn hart gewijd;

Haar, die mijn jongen schedel

Met myrthen heeft getooid

En rozen op mijn paden

En voor mijn schreden strooit;

Haar, die in teedre liefde

Slechts voor mij gloeit en blaakt

En rijker dan een Koning

Mij door de Liefde maakt. -

Vaart henen, gloeiend Zuiden

[p. 33]

 

En wierooktelend Oost:

 

'k Ben zalig, als een glimlach

 

Op hare wangen bloost.

Dit kan men poëzij noemen, den besten Dichter waardig! Het is waar: Par tout pays l'amour est une zone torride pour le coeur de l'homme.

Wij kiezen, als eene proeve van het zachte en bevallige, nog het volgende uit het stukje: wit en rood.

Hoe min ik de lelie,
Wanneer zij verheven
Zich tooit met het feestkleed,
Uit zilver geweven.

Vorstin van den hof,

Wat straalt gij den luister

Van Salomo dof!

Doch schoon is ook 't roosjen,
Wanneer 't uit de zijde
Der purpren zwachtels
Zoo lachend en blijde

Het knopjen onthult,

Door 't schittren der stralen

Van Febus verguld.

Doch lust mij 't met kransen
Haar boezem te sieren,
Dan zullen geen lelies
Die enkel doorzwieren,

Of rozen alleen; -

Dan weef ik de lelies

En rozen ineen.

Want zaagt gij het Meisjen,
Waaraan ik blijf hangen,
En hebt ge op de reinheid
Van voorhoofd, van wangen

En tandtjens gestaard,

Dan zegt gij: de lelie

Alleen is Haar waard.

en verder het slot:

[p. 34]

 

O Weet Gij, waarom ik

 

Die kransen U winde?

 

De lelie is 't beeld van

 

Uw onschuld, Beminde!

 

De roos van mijn min;

 

Daarom hecht ik rozen

 

En lelies er in.

En nu nog iets in den Elegeïschen toon, uit het stukje: Zucht. Nadat de treurende jongeling gezegd had, dat hem geen weelde of rust wachtte dan in het graf alleen, gaat hij voort:

Helaas! ik voel het, al te ras

Draag ik, verteerd door liefdesmarte,
De erinring van een weelde in 't harte,

Die hemelsch en niet eeuwig was.

Vergeet mijn hart dien stillen zucht

En dat geheiligd smachtverlangen,

Dat hoog verheemlend mingenucht,

Die roos op 't blank satijn der wangen,

Dat vonklen van haar liefdeblik,

Dat lachjen om haar lipkoralen,
Al dronk geen God uit Hebes schalen

Gewijder nektarteug dan ik.

Ach, de idealen zijn daarheen,

En smartlijk is 't ze na te staren!

Mij rest slechts eindeloos geween

Bij 't klaaglied der ontstemde snaren;

En als de Dood mijn lippen kust,

Dan vind ik eens in rijker gaarde,
Wat ik hier vruchtloos zocht op aarde,

Het Vaderland van liefde en rust.

Teeder en vol gevoel! De versificatie der stukjes is vloeijend en zangerig. Aan de Lente en Zang kunnen hiervoor bovenal getuigen; en zoo men van deze of gene school van onze Dichtkunst zoude mogen spreken, dan heeft de Dichter van deze Zangen der Liefde den greep des Meesters, wiens spelling ook gevolgd wordt, voortreffelijk afgezien, en met meerdere kieschheid, dan soms het geval bij den Zanger der Verlustiging was, ons eene keurige bijdrage voor de Poëzij der Liefde geleverd; kunnende het

[p. 35]

wel en net uitgevoerde boekje ook in de bevallige verzamelingen onzer Schoonen, aan wie het is toegewijd, gerustelijk worden opgenomen. Smaak, gevoel en kieschheid drukken er het zegel op.