Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

Eene eijdrage tot de dwingelandij van Napoleon Bonaparte.

(Getrokken uit de Gedenkschriften van berryer, Deken der Advocaten te Parijs.)

- Het tweede regtsgeding, waarin ik in zeker opzigt met den Colossus zelven of tegen zijnen oppermagtigen wil had te worstelen, had plaats in 1812 en 1813, tijdens den veldtogt van Dresden. Ik bedoel het crimineel regtsgeding, door den eersten spion der Politie van bonaparte aan den Burgemeester van Antwerpen berokkend. De instructie van hetzelve had plaats voor het Hof van Assises van Brussel, en moest door de Jury beregt worden.

De Burgemeester van Antwerpen en drie andere ambtenaren waren beschuldigd van ontvreemding van penningen in het beheer van de inkomsten der stad Antwerpen.

De acte van beschuldiging, zeer lijvig, was met bijzonderen ijver en zorg door den Procureur-Generaal bij het Hof van Brussel bewerkt, die den arbeid, aan het opstellen verbonden, met den dood bekocht.

Ik deed, ten einde den Burgemeester te verdedigen, eene eerste reis naar Brussel, en volgde er de debatten op den voet, die reeds ver gevorderd waren. In den loop van dezelve, toen de Jury, zamengesteld uit mannen van den aanzienlijksten stand in de maatschappij, te zeer de gevoelens, die hen bezielden, lieten uitkomen, had het Openbaar Ministerie, ten einde de zaak naar eene andere zitting te doen verwijzen, het gewaagd, eene beschuldiging van valsche getuigenis op te werpen tegen twee geëmploijeerden, die ter ontlasting van den Burgemeester verklaring hadden afgelegd.

Bij de volgende zitting bestond de Jury uit Franschen, voor het grootste gedeelte openbare ambtenaren, allen gekluisterd aan de zegekar van den Keizer, welke gezworen had den Burgemeester ten val te brengen. Deze Burgemeester, wien hij vroeger veel genegenheid toedroeg, was een aanzienlijk, rijk en achtbaar man; hij was het hoofd van zulk eene talrijke familie, dat hij vierenzestig zoo kinderen

[p. 568]

als kleinkinderen telde. Algemeen geëerd, meer nog om zijn gedrag, dan wel om zijnen ouderdom, was hij in het regtsgeding het slagtoffer van eenen twist, ontstaan tusschen zijne laatste vrouw, die nog jeugdig was, en de vrouw van den Commissaris-Generaal van Politie, ter zake van eene loge in den schouwburg. Het was deze Commissaris van Politie, welke, om zijne echtgenoot te wreken, door valsche aantijgingen bonaparte geheel tegen den Burgemeester had weten voorin te nemen.

Ik deed eene tweede reis naar Brussel, waar ik voor de Jury dit geheele weefsel van ongeregtigheden ontwikkelde. De gunstige uitslag van het incident van valsche getuigenis, dat slechts verzonnen was, om zich van de eerste Jury te ontslaan, diende mij uitmuntend tot wederlegging van de getuigen ten laste van den beklaagde, 't welk daarom des te glansrijker mogt geacht worden, omdat er geen enkel stuk van overtuiging overgelegd werd. Na verscheidene teregtzittingen, werden de Burgemeester en zijne drie medebeschuldigden door de Jury vrijgesproken.

De geheele stad Brussel juichte met vervoering het arrest van vrijspraak toe. Het volk omringde in menigte den zegevierenden Burgemeester en zijne talrijke nakomelingschap; het spande zich voor diens rijtuig, en voerde hetzelve tot aan zijn verblijf. Den geheelen avond bragt men door onder trompetgeschal, 't welk nog voortduurde, toen ik mijn rijtuig besteeg, om Parijs te bereiken, waar dringende zaken mij terugriepen.

Toen het berigt van deze beslissing der Jury en van de geestdrift, die zij verwekt had, te Dresden was gekomen, werd bonaparte woedend, en schreef aan zijne Ministers te Parijs eenen hevigen brief, waarin hij gelastte, andermaal den ongelukkigen Burgemeester, zijne zoogenaamde medepligtigen en des noods de Jury zelve in regten te betrekken.

Op het ontvangen van dezen last doet de Minister van Justitie aan den Prefect te Antwerpen, den IIeere d'argenson, de uitdrukkelijke order van den Souverein weten. Het antwoord van den Heer d'argenson is, dat de beslissing der Jury hem niet veroorloost te gehoorzamen.

De Staatsraad wordt bijeengeroepen, om de tusschenkomst van den Grootregter te ondersteunen. De Heer d'argenson, zich niet bekreunende om het besluit van den Raad, dat de telegraaf hem overbrengt, blijft volharden in zijne

[p. 569]

weigering, om de hand aan den persoon des Burgemeesters te slaan.

De Keizerlijke Raadkamer schroomt niet, hare toevlugt te nemen tot den Behoedenden Senaat (Senat conservateur), welke eene Commissie benoemt. Onderrigt van 't geen er broeide, begeef ik mij schielijk naar het Luxembourg, en krijg daar een der leden van de Commissie te spreken, aan wien ik de verderselijke gevolgen van zulk eene verkrachting der wet op de Jury doe gevoelen. Hij is het met mij eens; maar, meer bevreesd voor de gevolgen van 's Keizers onbevredigden toorn, roept hij met smart uit: ‘Wat wilt gij, mijn vriend! de kar zoude omstorten.’

Op een verslag van boulay de la meurthe wordt het ongeloofelijke Senaatsbesluit genomen, weldra voor de leus gevolgd van een arrest van cassatie, waardoor andermaal de Burgemeester en zijne medebeschuldigden voor het Hof van Assises van Douai moeten te regt staan.

Vóór dat de telegraaf het berigt van het Senaatsbesluit naar Antwerpen overbragt, werd ik daarvan onderrigt, opdat ik den tijd mogt hebben, diegenen der slagtoffers, welke zich te Parijs mogten bevinden, te waarschuwen. Verscheidene der Gezworenen van Brussel hadden zich herwaarts begeven, om mij te raadplegen, wat zij in dezen konden te vreezen hebben van de gruwzame dagorder van Dresden. Twee van de medebeklaagden van den Burgemeester, zijne vermeende medepligtigen, waren desgelijks te Parijs; ik deed hen tijdig waarschuwen, om zich uit de voeten te maken.

Te Antwerpen had het pligtgevoel van den Heer d'argenson door het Senaatsbesluit een' derden aanval te verduren; hij beantwoordde zulks door zijn ontslag te nemen.

De Burgemeester, door de andere bedienden van de Prefectuur andermaal gevat, werd naar de gevangenis van Douai gevoerd, waar het regtsgeding op nieuw moest dienen.

Maar vóór dat dit ongehoorde schouwspel aan de beschaafde wereld werd gegeven, was de man, welke de zinneloosheid had dit plan te koesteren, gestort van den troon, die het openbaar vertrouwen verbeurd had.

De Burgemeester van Antwerpen was in zijne gevangenis onder den last van kommer en ziekelijkheid bezweken.