Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

Spijker- en mantelrede, in den wind uitgesproken.

De mensch hangt in zijn leven vele en velerlei zaken aan den spijker, en gelooft soms ze niet meer te zullen noodig hebben; eindelijk haalt hij ze er weder af. Gelukkig hij, die de, voor zijne deugd en levensvreugde, gewigtige voorwerpen niet aan den spijker hangt, om ze er nimmer weêr af te nemen!

De groote kunst, om in het leven gelukkig te zijn, bestaat daarin, dat men de dingen ter regter tijd aan den spijker hangt, en ze in het gepaste oogenblik er weder afneemt. Had napoleon zijn zwaard aan den spijker gehangen, vóór hij naar Rusland toog, de Pulks van den Donschen volksstam hadden hem niet zoo duchtig de ooren gewasschen. Hadden alle ultra-liberale schreeuwers hunne longen ter regter tijd aan den spijker gehangen, ze zouden thans zelfs niet bij menig Geregtshof veroordeeld en gevonnisd zijn geworden.

Er zijn, helaas! zoo veel menschen, die den waren tijd

[p. 153]

niet kennen, om de zaken aan den spijker te hangen; b.v. deze hangt zijne betrekking als afgevaardigde van het volk juist op eenen tijd aan den spijker, waarin hij, volgens zijne wijze van werken, het nuttigst had kunnen zijn, en haalt er zijn' schrijflust af, die gevoegelijk er aan had kunnen blijven hangen. Ginds haalt men den vrijheidsgeest van den spijker op een' tijd, waarin de geest de vrijheid misvormt, en de vrijheid den geest onderdrukt.

Dus: de dingen ter regter tijd aan den spijker gehangen en ze ter regter tijd er weder afgenomen, dat heet den spijker op den kop slaan; die het alzoo begrijpt, begrijpt de zaken goed.

Bij geene zaak, echter, is die ‘regte tijd’ zoo gewigtig als bij den mantel. Die den mantel op geschikten tijd weet aan den kapstok te hangen en er weder af te nemen, is een wijsgeer, en zijn mantel is de Socrates-mantel, een krooningsmantel, en een Doctor Faust-mantel, die alles vermag en alles uitvoeren kan.

Den mantel naar den wind te hangen, is zeer gemakkelijk in onze winderige wereld: zulks kan iedere windbuidel. Het groote geheim der Diplomatie bestaat daarin, om den mantel naar den wind te hangen. Als er geen wind is, gehoorzame Dienaar, dan wordt het een moeijelijk werk! Een echte Diplomaat hangt in Augustus zijn' mantel naar den wind, die in December waaijen zal.

Er zijn kunstenaars met den mantel genoeg in de wereld geweest en nog. Talleyrand b.v. heeft zijn' mantel zoo dikwijls naar den wind gehangen, dat de mantel soms talleyrand naar den wind hing. In het algemeen deugt de redenering niet: ‘men moet den mantel naar den wind hangen’; het moest zijn: ‘men moet den mantel in den wind hangen;’ dan ziet men, vanwaar de wind waait.

Ik heb menschen gekend, die in 't geheel geen mantel hadden, en die echter den geleenden mantel zoo naar den wind wisten te hangen, dat zij in alle mantel-rollen volkomen thuis waren, en zich als echte mantel-kinderen van het geluk staande hielden.

Ik heb anderen gekend, die het zoo weinig verstonden om den mantel naar den wind te hangen, dat zij aanhoudend hunnen mantelzak op den rug droegen.

Wederom heb ik er gekend, die iedere zaak, iedere ge-

[p. 154]

dachte, iedere uitdrukking een manteltje wisten om te hangen, om daardoor hunne eigene nietigheid te bemantelen.

Verder heb ik er gekend, die hunne droevigste uren aan eenen huwelijksmantel, en hunne vrolijkste dagen aan eenen rouwmantel te danken hadden.

Ik ken er ook, die in de kerk onder den mantel der aandacht naar vrouwenmanteltjes loeren, en anderen, die onder den mantel der Christelijke liefde den naasten den rok uittrekken.

Ik ken mantel-leerlingen, die reeds staatsmantels dragen.

Ik heb menschen gekend, die zeer eenzijdig waren, en die toch den mantel op de beide schouders droegen.

Er zijn ook menschen, die den mantel slechts naar den wind hangen, opdat de voering zoude gezien worden.

Er zijn er... Maar neen! Een en ander kwam mij laatst op een' zeer kouden dag voor den geest, toen ik mijnen mantel van den kapstok nam, om hem om te slaan. Ik ging uit, wikkelde mij digt in denzelven, en dacht: dat is eene ingewikkelde geschiedenis!