Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

[p. 20]

De waardigheid van den Nederlandschen landaard gehandhaapd tegen de aantijgingen van Madame de Lamartine en Dr. Wap.

Mijne Reis naar Rome in het voorjaar van 1837, door Dr. wap, in den loop van dit jaar uitgegeven, en waarvan mij het eerste Deel in handen kwam, is inzonderheid aanleidelijk, om den Lezer, die daarin eenig belang mogt nemen, te verwittigen, wat al vermaarde of beruchte personen door Dr. wap zijn bezocht; en het verhaal van 's mans kennismakingen vult in dit Deel al menige bladzijde. Onder deze bekleedt de kennismaking met den Heer de lamartine en diens Echtgenoote eene voorname plaats; wordende zelfs de wederkeerig gewisselde verzen door den Doctor zeer goedgunstig medegedeeld. Het is evenwel den Lezer tamelijk onverschillig, welke personen door wap zijn bezocht, en op wat wijze de Doctor door dezen is ontvangen, geregaleerd en gecajoleerd. Een en ander zal toch wel à la manière Françaisse of Italienne geweest zijn. Maar onverschillig is het den Nederlander niet, hoe de Bredasche Onderwijzer zich daarbij heeft gedragen; en wel, met name, of hij daarbij het eerwaardig karakter van een regtgeaard Hollander, dan dat van een' laffen vleijer van vreemdelingen, heeft aan den dag gelegd.

Wil men een staal van hetgeen ik hier bedoel, het volgende kan den Lezer overtuigen, hoe diep de Doctor van de eer der Natie, waartoe hij het voorregt heeft te behooren, doordrongen is! Aldus leest men bl. 15 en 16: Mevrouw de Lamartine, aan wier linkerzijde ik de eer had geplaatst te zijn, kwam telkens op onze schilderschool terug, en beloofde zich van eene reize naar 't waterrijk en scheepvarend Holland niet weinig voedsel voor haren kunstsmaak; ook wenschte zij op de plaats-zelve kennis te maken met onze zoo ver befaamde en door het gerucht al te zeer overdreven zindelijk-

[p. 21]

heid; zoo doende kon ik ook hier het algemeen aangenomen denkbeeld wegnemen, alsof Broek in Waterland het ideaal van geheel Nederland oplevert.

Tot hiertoe gaat alles wél. De Doctor zit bij den Heer de lamartine aan tafel en naast diens Gade, aan hare linkerzijde, de naaste aan het hart. De uitgezochtste spijzen worden in louter zilver opgedragen, en hij, de verhaler, heeft een' livereiknecht achter zich. Hij drinkt de fijnste wijnen van Frankrijk, van het Oosten - nog meer, van den Libanon! Hij eet Oostersche confituren, op een Smirnaasch tapijt (?) in kristal en goud voorgediend! Hij gebruikt, eindelijk, de mokka, en daarbij de Turksche prachtpijp, met het rookkruid der Muzelmannen, het een zoo wel als het ander een geschenk van den Grooten Heer!!! Mevrouw de lamartine vult den tabakskop, en - na lang verzet - wap, de Hollander, rookt gelijk een Turk! (Zie bl. 17.) En, ondanks dit alles, heeft wap den heldenmoed, der Française het denkbeeld te ontnemen, alsof Broek het ideaal van geheel Nederland zoude opleveren. Bravo! dát noem ik eerst vaderlandsliefde, Heer Doctor!

Thans echter komt het hinkende paard leelijk achteraan sukkelen! De Reiziger vervolgt: Doch toen zij ook van den Hollandschen rijkdom ophaalde, en vroeg, hoe men bij ons die schatten toch verteerde, kon ik haar moeijelijk met het antwoord voldoen, dat het opstapelen van goud den Hollander een genot verschafte, misschien grooter dan een Engelschman het verteren; zij meende, dat het eindeloos tobben, om geld te winnen, het ware genieten des levens verbande, terwijl zuinigheid zoo spoedig tot karigheid en karigheid wederom zoo ligt tot gierigheid voerde, behalve dat kunst en wetenschap, voor zoover daarmeê geen koophandel verbonden is, onder den invloed van zulk een volksgeest geeldig moeten lijden; - er lag zooveel waarheid in die redenering opgesloten, dat ik, om er geen amen op te zeggen, liever den schijn aannam, alsof het on-

[p. 22]

beleefd zou wezen, eene dame in hare zoo wél voorgedragen bewering tegen te spreken.

Ja, Lezers! het staat er; en wat dáár staat, heeft Doctor jan - j.f. wap gehoord, gezegd, geschreven, en thans drijft hij de onbeschaamdheid zoo verre, om het door den druk te verspreiden. En wie is de verbreider van die laster- en logentaal? Een der Onderwijzers onzer Zonen aan de Militaire Akademie te Breda, wien des Konings goedheid de gelegenheid verschafte naar Rome te reizen; maar gewis niet met de bedoeling, opdat hij een achtbaar Volk, in de oogen van wufte vreemdelingen, verguizen zou! Een man, die het brood dier Natie eet, welke door hem openlijk in het aangezigt wordt gespogen!

Dat eene Franpaise, eene Madame de lamartine, ons Land en Volk, onze zeden en gewoonten scheef beoordeelt, vergeven wij haar, omdat zij uit onkunde dwaalt, en Fransche ligtzinnigheid veel te nietig en te bekrompen is, om Nederlandsche regtschapenheid te kunnen begrijpen en omvatten. Maar toen wap aan de taal der onkunde ten antwoord gaf: dat het opstapelen van goud den Hollander een genotverschafte, misschien grooter dan een Engelschman het verteren, toen wist hij, dat hij loog! En toen hij, op de brabbeltaal eener Française, den schijn aannam, alsof het onbeleefd zou wezen, eene dame in hare zoo wél voorgedragen bewering tegen te spreken, toen handelde hij als een laaghartig vleijer en huichelaar!

Ik verklaar dit hier even openlijk, als wap onze Natie openlijk dorst verguizen, om bij vreemdelingen de eer der tafel te genieten en voor een' man van gewigt door te gaan. - Wap! wat is onbeschaamder: zulk een gedrag aan het Oostersch feestmaal van een' Franschman, die zeggen durft: ‘Ik baad in 't goud!’ of de openbare mededeeling eener taal, den Nederlander geheel onwaardig?

Eilieve, Heer Onderwijzer, Doctor of Professor, of hoe gij het liefst wilt genoemd zijn! (de groote de

[p. 23]

lamartine - gij boekstaaft het zelf, bl. 20 - noemt u eenvoudig Mr. wap, poëte Hollandais!) eilieve, zie eens om u, wat die, door uwe logentaal en uw lafhartig toestemmen en zwijgen, belasterde en verachte kooplieden voor de wetenschappen en kunsten gedaan hebben! Maar gij weet dit; gij kent het onschatbare werk van onzen collot d'escury, Hollands roem in Kunsten en Wetenschappen; gij kent de geleerde Genootschappen en Maatschappijen, door de mannen van de Beurs en het kantoor daargesteld; de kunstverzamelingen en kabinetten van hen, wier namen te achtbaar zijn, om naast die van hunnen belasteraar gespeld te worden! Gij hebt, te Amsterdam, Felix Meritis, alleen door den Handel gesticht, wel eens bezigtigd. Gij kent en weet dit alles; en desonaangezien noemt gij de Hollanders opstapelaars van goud, en stemt toe, dat kunst en wetenschap, waar zuinigheid, karigheid en gierigheid heerschen en geen handelsbelang wenkt, onder den invloed van zulk een volksgeest geweldig moeten lijden! Kunt gij nog blozen? bloos dan over zooveel kwade trouw, over zooveel ondankbare onbeschaamdheid! - Zeg niet, dat de wijn van den Libanon of het rookkruid der Muzelmannen u bedwelmden! want die bedwelming was voorbij, toen gij uw boekdeel ter perse gaaft. Neen! schrijf en dicht niets meer tot roem en lof van die armzalige Natie, die zuinige, karige en gierige goudstapelaars, die onbeduidende Amsterdamsche, Rotterdamsche en Dordsche kooplieden, die in de schatting van Madame de lamartine zoo diep zijn gezonken! Zij beseffen uwe waardij, in het gebied van kunst en wetenschap, te weinig, om voor de twee Deelen van uw onschatbaar Reisverhaal twaalf guldens, en nog vier guldens voor een Album daarenboven, te betalen! Welk een onbeteekenend Volk!

Veel zou ik hier nog kunnen bijvoegen; dan ik wil ook iets aan het nadenken van den Lezer overlaten. En wat kan de slotsom van dat nadenken, ten aanzien van Doctor wap, zijn? Elk heeft thans een sprekend voor-

[p. 24]

beeld voor oogen, hoe diep een zoogenaamde Nederlander zich verlagen kan!

Een Amsterdamsch Handelaar.