Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

Schets der onbewerktuigde Scheikunde; naar de vierde Hoogduitsche uitgave van Dr. F. Wöhler. Te Gouda, bij R. Vogelensank. 1838. In kl. 8vo. IX, 254 Bl. f 1-25.

De Vertaler van den Grundriss der Chimie von Dr. f. wöhler betoogt de nuttigheid van zijne vertaling, doordien de kennis der Hoogduitsche taal niet bij allen, die de Scheikunde beoefenen, aanwezig is, en dat daarenboven het lezen en bestuderen van wetenschappelijke geschriften in de moedertaal toch zijne bijzondere nuttigheid heeft. Na een kort woord vooraf gezegd te hebben over het uitgebreide nut der Scheikunde, zwaait de Vertaler aan Dr. wöhler den welverdienden lof toe, dien hij zich door het opstellen van dit werkje verworven heeft. Met regt wordt het niet slechts bruikbaar, maar tevens zeer goed en bijzonder doelmatig genoemd. Het kan als een uittreksel uit het scheikundig Leerboek van den beroemden berzelius beschouwd worden; het kan ook als ter inleiding tot hetzelve dienen. Bijzonder aanbevelenswaardig ook is dit boekje, om als ter herinnering te dienen van het vroeger geleerde of gelezene. Voor den beginnenden leerling schijnt het echter minder geschikt als handleiding ter eigene oefening; daarentegen wederom zeer dienstig, om als een' beknopten leidraad te dienen bij en doelmatig onderwijs in de Scheikunde. Wanneer een enkel verbijsterd brein tegen dit werkje eene afkeurende stem doet hooren, beneemt zulks niets aan de algemeen verworvene goedkeuring, zoo verre menschelijke arbeid die verkrijgen kan.

De Nederduitsche vertaling is naar de vierde uitgaaf geschied; doch, het werkje nagenoeg uitverkocht zijnde,

[p. 648]

zal eene tweede uitgaaf noodig worden, waarbij gebruik zal behooren gemaakt te worden van de veranderingen, in de vijfde Hoogduitsche uitgaaf voorkomende. Moge dan daarbij de Vertaler hetzelve, zoo veel mogelijk, van alle misstellingen en drukfeilen zuiveren! Er zijn van deze maar al te vele (zie de al te groote lijst van verbeteringen.) Dit behoorde in een leerboek niet zoodanig te wezen.

Over het nut dezer Schets, om tot de aanleering der onbewerktuigde Scheikunde bevorderlijk te zijn, behoeft niet verder gesproken te worden; dit is erkend; het is reeds in algemeen gebruik gekomen, getuige de herhaalde uitgaven. Het boekje zal vooreerst, met eenige voorzorgen, onder de leerboeken eene blijvende plaats kunnen bekleeden en behouden.

De veranderingen en verbeteringen in de vijfde Hoogduitsche uitgaaf zijn wel enkele, echter hier en daar nog al belangrijke. Onder anderen zijn bij de Zuurstofzuren met een zamengesteld radicaal achter de zuren der Blaauwstof ingevoegd de Sulfiden (B); terwijl voor de Waterstofzuren de letter C moet geplaatst worden. In de vertaling was hier verkeerdelijk het getal 13 voor het vroegere B gesteld. Hierdoor vervalt wederom het onder de Waterstofzuren voorkomend Zwavel-waterstofzuur. Meer andere bijvoegsels, veranderingen of ook weglatingen zullen van zelf gevonden en veranderd worden, bij de vergelijking en herziening dezer vertaling met de vijfde Hoogduitsche uitgaaf.

Zoo verre wij de vertaling nagegaan hebben, met uitzondering der zelf aangewezene misstellingen en feilen, komt zij ons voor getrouw en wel bezorgd te wezen. Mogen Vertaler en Uitgever zich vereenigen, om in de beginnende behoefte naar eene verbeterde uitgaaf te voorzien! Moge vooral daarbij niet met overhaasting te werk gegaan worden! Een leerboek behoort zoo veel mogelijk van alle zinstorende drukfeilen vrij te wezen, om den leerling geene aanleiding tot somwijlen belangrijke misvattingen te geven.