Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

Prachtuitgave van eenen Encyclopedischen Atlas, door Brand Eschausier. Aflevering I-VI. Te Amsterdam, bij L. van der Vinne. 1837. In plano olifants-formaat. Iedere Aflevering, bij Inteekening f :-95.

Uit de in der tijd verspreide berigten van inteekening is de aard en aanleg van dezen Atlas genoeg bekend. Schoon geene letterlijke vertaling, is dezelve grootendeels gevolgd en ingerigt naar het bekende werk van den Franschen Graaf de las casas (le sage). Daar wij eerst onlangs de zes eerste afleveringen ter aankondiging ontvingen, hebben wij van deze onderneming niet eerder verslag kunnen geven.

Elke aflevering bestaat uit twee Tabellen, welke bij elkander behooren; doch overigens is de volgorde der uitgave noch die van het werk, noch die der wetenschappen. Zulks is dan ook meer onverschillig; doch het ware voor de geregelde orde van het geheel na de voltooijing des werks beter geweest, dat de woorden: Encyclopedische (niet Encyklo- zoo als overal staat) Atlas ..... Aflevering (linker- of regter-) blad niet in de Tabellen zelve gedrukt waren. Het eerste paar Tabellen bevat de geschiedenis der groote volksverhuizing, opgehelderd door de uitmuntende kaart, ook uit het

[p. 540]

Fransche werk overgenomen, in welke men met eenen oogopslag de togten van de onderscheidene horden uit Azië naar en door Europa en een klein gedeelte van Afrika zien kan. Derzelver geschiedenis wordt in verschillende kolommen hoofdzakelijk vermeld; terwijl een kort overzigt van de invallen der Noormannen in Nederland, getrokken uit het geleerde werk van den Utrechtschen Praeceptor van bolhuis, een zeer nuttig bijvoegsel is.

Het volgende paar behelst de eerste afdeeling van de aardrijkskunde der oude geschiedenis, zijnde landbeschrijving en staatkundige verdeeling. De tweede afdeeling, beschrijving der bewonende volken, zal in de twaalfde aflevering voorkomen; en de derde, stad- en plaatsbeschrijving der voornaamste steden en plaatsen, waarvan in de oude geschiedenis wordt gewag gemaakt, wordt gevonden in de vijfde aflevering, Tabel IX en X. (Ook deze aankondiging ware, om boven vermelde reden, beter niet op Tabel III gedaan).

De derde aflevering bevat, met eene kaart van het oude Griekenland: 1. eene vertaling der kronijk op marmer, bekend onder de namen der steenen van arundel, Paros of Oxford, de eerste naar den voormaligen eigenaar, de andere naar de plaats, waar zij ontdekt werden, de derde naar de stad, waar zij zich tegenwoordig bevinden; 2. eene beredeneerde en vrij volledige woordenlijst van zaken, instellingen en gebruiken der Grieken. Eenige belangrijke artikels worden echter hier gemist, b.v. Panatheneën, Musen, Tirannen, en anderen; 3. een geschiedkundig overzigt van de Grieken, verdeeld in vier Tijdvakken, dat van opkomst, van ontwikkeling, van grootheid en van ondergang. Kort, maar zeer goed.

De volgende aflevering, de vijfde en zesde van de schoone kunsten bij de Ouden, geeft een overzigt van de geschiedenis der beeldhouw- (Tabel VII) en schilderkunst (Tabel VIII) der Ouden.

Eindelijk de zesde aflevering (van den inhoud der vijfde spraken wij boven reeds; zij is verrijkt met platte gronden van Athene, Jeruzalem en Rome) doet het zeewezen der Ouden kennen, opgehelderd door afbeeldingen hunner schepen, naar oude gedenkstukken gegraveerd. Als eene misstelling merkten wij hier op, dat zekere kano's der Ouden niet monoxylen heetten, omdat zij in het eerst slechts één' mensch

[p. 541]

konden bevatten, maar omdat zij uit één (μονον) stuk hout (ξυλον) bestonden.

De uitvoering is zeer zindelijk, de druk zuiver. De letter is voor jonge en sterke oogen; maar daardoor is dan ook buitengewoon veel op eene Tabel geplaatst, zoodat, in evenredigheid tot hetgeen men bekomt, de prijs inderdaad matig mag genoemd worden. Wij wenschen den uitgever voorspoed op deze zijne onderneming, en zullen, wanneer men ze ons toezendt, van de volgende afleveringen insgelijks verslag geven.