Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

Beginselen der Teekenkunde, als eene Inleiding tot de hoogere Teekenkunst, voorgesteld op vijftig Platen, door C. Meyboom. Te Groningen, bij J. Oomkens. 1838. f 7-50.

Ofschoon ons Tijdschrift meer bepaald aan de beoordeeling van werken uit het gebied van Wetenschappen en Letteren gewijd is, willen wij echter van het bovengenoemde ons toegezonden werkje gaarne eenig verslag geven. ‘Leven wij,’ gelijk de Heer meyboom met regt zegt, ‘in een' tijd, waarin de teeken- en schilderkunst, ter bevordering van eenen goeden en zuiveren smaak, zoo algemeen zijn geworden, dat er bijna in alle plaatsen van eenige beteekenis kunstgenootschappen en tentoonstellingen bestaan; zoodat het voor den beschaafden mensch, van welken men in onzen tijd, behalve de grondige kennis van zijn vak, eene zekere mate van algemeene kennis vordert, eene behoefte is, niet geheel en al een vreemdeling in deze kunst te zijn;’ zoo verheugt het

[p. 313]

ons, met kennis van zaken en bij ondervinding, te kunnen zeggen, dat er vele Kunstgenootschappen gevonden worden, waar het onderwijs, vooral in de teekenkunst, op de doeltreffendste wijze wordt aangewend, en waar het in geenen deele ontbreekt aan de geschiktste handleidingen, om dit onderwijs, zoowel theoretisch als practisch, aangenaam en voor den leerling nuttig te maken; hoezeer wij het toestemmen, dat er in onze taal geen volledig handboek voor jonge Schilders bestaat. Het elementair teekenboek, hetwelk de Schrijver en Teekenaar met dit werk besloot te vervaardigen, vinden wij, daar het bijna noodzakelijk is geworden, dat een ieder iets van de teekenkunst wete, daartoe niet ongeschikt, vooral daar de voorbeelden, hier genomen uit het dagelijksche en wel uit het huiselijke leven, overal door den onderwijzer te vinden, en bij het elementair onderrigt dus zeer geschikt zijn, om den leerling een juist denkbeeld van de vormen te geven. In zeven afdeelingen heeft meyboom dit teekenboek gesplitst: 1:2 bladen met de noodzakelijkste meetkundige figuren, die de teekenaar moet kennen, en met passer en liniaal moet kunnen vervaardigen; 2:8 bladen met regte lijnen en regtlijnige meetkundige figuren; 3:8 bladen met gebogene lijnen en gebogene meetkundige figuren; 4:6 bladen met regtlijnige, perspectief geschaduwde voorwerpen; 5:14 bladen met kromlijnige, perspectief geschaduwde voorwerpen; 6:10 bladen met de eerste grondbeginselen der doorzigtkunde enz.; 7:2 bladen met aanwijzing van het invallen van zonne-, kaars- of fakkellicht, alsmede van den weêrschijn in het water.

‘Het wezenlijke van de eerste beginselen in de teekenkunst,’ zegt de Schrijver, ‘moet vooral daarin bestaan, dat de leerling door dezelve de meest voorkomende grondvormen der ligchamen leere kennen, die men aanvankelijk met passer en liniaal moet doen vervaardigen.’ Wij moeten voor een gedeelte hierin met den Heer meyboom verschillen. Het oog moet, ja, op voorwerpen geoefend worden; maar met het teekenen van wiskunstige siguren, met passer en liniaal te beginnen, vinden wij minder geschikt, daar het vooral bij den aanvang alleen te doen is om de hand te gewennen aan de behandeling van het potlood of krijt, en men deze zoowel als het oog geheel moet vrijlaten, die nu al dadelijk daardoor aan banden worden gelegd. Wat in de Toonkunst de beoefening der gammes voor eene goede en vlugge

[p. 314]

vingerzetting is, is in de Teekenkunst het maken van lijnen, in allerlei rigtingen, ter verkrijging van eene vaste hand.

Wat echter, deze wijze van behandeling zich voorgesteld hebbende, de Heer meyboom in de verschillende afdeelingen over de opgegevene onderwerpen zegt, is over het algemeen zeer juist, hoezeer hier en daar minder breedvoerigheid de duidelijkheid zoude bevorderd hebben. Zulks is, onzes inziens, vooral het geval in de zevende afdeeling, waarin over de eerste grondbeginselen der Doorzigtkunde gehandeld wordt; hebbende de Schrijver echter een nuttig werk verrigt, door eene bijzondere afdeeling aan de grondbeginselen van licht en schaduw te wijden, daar dit vooral bij het bouwkundig teekenen van hoog belang, en men buiten twijfel bij het onderwijs hierin nog niet op de ware hoogte der beoefening gekomen is.

Veel nieuws ontmoeten wij hier niet. Betrekkelijk de Perspectief treffen wij hier, wat de voorbeelden aangaat, bijkans dezelfde aan, die wij in de Fransche en Duitsche uitgave der Perspectiva practica, alsmede bij van houten, desargues en anderen reeds vinden; en wanneer wij, bij den voortgang der kunst, den belangrijken voorraad van voorbeelden, b.v. voor het ornament van soyer, krafft, plon, en voor het handteekenen in de Cours élémentaire van chatillon, benevens de studiën van reverdin, julien en dergelijke niet bezaten, zouden wij, om van een dergelijk werkje als dat van meyboom te spreken, de vóór 30 jaren uitgekomene stukjes van numan, de beoefening der teekenkunde door de eerste gronden der meetkunde gemakkelijk gemaakt, waar de figuren vast, kantig en geestig geteekend zijn, ook nog in onzen tijd geheel niet verwerpelijk vinden, maar hetzelve ook nog hoogelijk, bij het onderhavige werkje, voor het onderwijs aanprijzen.

De teekening der figuren kon over het algemeen wel wat juister zijn, en als voorbeelden, ter verkrijging eener goede manier van opschaduwen, zouden wij ze breeder en fikscher gewenscht hebben, daar vele weinig effect van licht en bruin hebben. Ook de steendruk laat nog al wat te wenschen over. - Nut te stichten, heeft de Schrijver zich ten doel gesteld. Wij eindigen dus ons verslag met zijnen wensch, ‘dat zij, die deze grondbeginselen gebruiken, eenig nut daarvan mogen hebben;’ er tevens den onzen bijvoegende, dat de grondige kennis der Teeken- en Schilderkunst, bij

[p. 315]

eene smaakvolle beoefening en aanmoediging van verdiensten, moge strekken tot verhooging van den bloei en den roem der Hollandsche Schilderschool.