Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

De Maan en hare Bewoners. Door H. van Blanken, Leeraar der Wis- en Natuurkundige Wetenschappen. Met eene Kaart. Te Zwolle, bij J.J. Tijl. 1838. In gr. 8vo. 25 Bl. f :-60.
Theodosius van Tripolis over den Bol. Door en bij denzelfden. 1836. In gr. 8vo. 40 Bl. f :-60.

1. Hetgeen de titel belooft aangaande bewoners der maan, bestaat slechts in zeer weinige woorden. Er is dan ook niet veel van te zeggen; de ijdele gissingen, waartegen wijlen (helaas!) de beroemde Hoogleeraar moll in eene uitstekende Oratie waarschuwde, brengen ook geen het minste nut aan, en de droomen van onzen anders grooten huygens (Cosmotheoros), van fontenelle (sur la pluralité des mondes) en anderen, konden gemakkelijk vermeerderd worden. Met regt vergenoegt zich de Heer van blanken met de erkentenis, dat wij er niets van weten. Doch dit neemt niet weg, dat wij ons niet met hem verwonderen over de sterke verbeeldingskracht van eenen man, die de strepen in den Schröter, van elders (onder anderen uit het bekende werk van Prof. sommer, Tafereel, D. I. Pl. IX, Afb. 53, 54) bekend en hier onder de Maankaart afgebeeld, ‘voor de perspectief eener stad’ kon aanzien. De Hoogl. griethuizen heeft de gronden voor zijn gevoelen, ‘dat de maanbewoners in gewelfde vertrekken onder den grond leven,’ elders breedvoeriger uiteengezet; en, die onderstel-

[p. 301]

ling eenmaal aangenomen zijnde, is het denkbeeld (welks waarde wij aan zijne plaats laten) niet zoo vreemd te achten. Het verwondert ons, dat de Schrijver niet gezegd heeft, dat dag en nacht, morgen en avond op de Maan tevens zomer en winter, lente en herfst zijn. Het werkje is anders een welgeschreven, vrij goed geordend overzigt van het voornaamste, dat voor een beschaafd, maar onsterrekundig publiek, van den wachter onzer aarde te zeggen valt. Het is wetenschappelijker, dan dat van zijnen stadgenoot oostkamp, die, schoon niet genoemd wordende, in een paar aanteekeningen teregt gewezen wordt. Wij verlangden echter ook iets nopens den invloed van de maan op de aarde, met iets over ebbe en vloed. Het zal wel eene misstelling zijn, dat de beroemde herschel op bladz. 19 befaamd heet. Het maankaartje is te klein, om goed te kunnen zijn.

2. is het Iste stukje van eene Nederduitsche uitgave der Sphaerica van theodosius, waarop nog drie zouden volgen, blijkens het Voorberigt, geteekend 1 Julij 1836. Desniettegenstaande hebben wij het eerst onlangs ontvangen, en sedert niets meer gehoord van het voortzetten eener uitgave, waarvan wij het nut nog niet inzien.