Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

[p. 277]

Boekbeschouwing.

Disputatio Theologica inauguralis, de Sectis Christianorum Corinthiensibus, 1 Cor. I:12 memoratis, quam - pro gradu Doctoratus publico ac solemni examini submittit Janus Petrus van der Meer de Wijs. Amstelodami, typis G. van Tijen et Filiorum. 1838. Formâ 8vâ. Pagg. XII et 84.

Het onderwerp, 't welk in deze Disputatie wordt behandeld, schijnt weinige belangstelling te zullen opwekken. Elders wordt voor bijzondere gevoelens van 1 Cor. I:12 partij getrokken, en met eene uitvoerigheid de verdeeldheden in de Christelijke Gemeenten van Corinthe, Colosse enz. ontvouwd, dat men ook in ons Vaderland hiervan niet geheel zwijgen kan. En bij dit alles hadden wij wel gewenscht, dat de Schrijver een ander onderwerp had gekozen, aan hetwelk, wij zeggen het vrijuit, de door hem genomene moeite veel beter zou zijn besteed geweest. Nadat reeds alles was op schrift gebragt, en slechts de verbeterende en beschavende hand noodig had, verschenen er nieuwe geschriften, die op dit onderwerp regtstreeks of zijdelings betrekking hadden. Dit was oorzaak, dat de Doctor, die als kweekeling van het Amsterdamsch Athenaeum tot dit werk verpligt was, geen tijd had, om, bij de onmogelijkheid van zijne bevordering tot Theologiae Doctor langer uit te stellen, het geheele plan, dat hij zich gevormd had, naar behooren uit te voeren. Hij geeft dus de twee eerste Hoofdstukken van zijn voorgenomen werk. Het moeijelijkste en gewigtigste hield hij achter, maar geeft, bij gunstige ontvangst van dit gedeelte, eenige hoop op het vervolg. Mogt hij maar niet het getal vermeerderen van zoo velen, die beloste beloste laten blijven!

De twee Hoofdstukken, welke hier niet geleverd zijn, zouden behelzen, onderzoek naar de denkwijze van elke

[p. 278]

bijzondere sekte, en aanwijzen den invloed, welken die sektegeest gehad heeft. Gewis hoogstbelangrijke punten, indien de toestand der Corinthische Gemeente, zoover deze is af te leiden uit de twee Brieven van paulus, hieromtrent slechts eenig licht kan ontsteken. Wij twijselen zeer, en verlangen daarom hartelijk naar de vervulling van de zijdelings gedane belofte.

Dit alles is intusschen niet gezegd, om aan den jongen Doctor den lof te onthouden, die hem voor de behandeling van zijn eenmaal gekozen onderwerp regtmatig toekomt. Hij heeft gegeven, wat van hem omtrent dit onderwerp geleverd kon worden. Het Iste Hoofdstuk handelt, p. 5-34, over de sekten in de Korinthische Gemeente in het algemeen, zoodat § 1 de plaatsen worden verklaard, waar van deze sekten wordt melding gemaakt. Hier vindt men eene uitnemende proeve van kritische en exegetische bekwaamheid in den Schrijver, vooral ten opzigte van de hoofdplaats 1 Cor. I:12. De overige plaatsen H. III:4 en 21 volgg. en 2 Cor. X:7 worden beknopt toegelicht, en als hier minder ter zake dienende afgewezen. § 2 wordt de hoofdzaak voorgesteld, zoo als deze uit het voorgaande kan worden opgemaakt. Zij is deze, dat er onderscheidene sekten, naar de namen paulus, petrus, apollos en christus genoemd, in de beginsels bestonden, die onderdrukt moesten worden, zouden zij niet in volslagene verdeeldheid en vijandschap ontaarden. Eindelijk onderzoekt § 3, waar en hoe paulus aan het bestaan van die sekten heeft kennis gekregen. Paulus schrijft, dat hem dit was aangebragt door die van chloë, vs. 11, en het blijkt eenigzins uit H. XVI:8, dat paulus zich te Efeze ophield. Evenwel verdient alles, wat hier van de plaats en den tijd van het schrijven dezes Briefs voorkomt, nagelezen te worden.

Hoofdst. II ontwikkelt, p. 35-84, den oorsprong en de wijze van het ontstaan dezer sekten te Korinthe. Van elk dezer sekten wordt dit aszonderlijk aangewezen, het uitvoerigste van die beide, die zich of naar pe-

[p. 279]

trus of naar christus noemden. Het ontstaan van de sekten, naar paulus en apollos genoemd, vermeldt § 1. Hetgeen lucas in zijn tweede Boek heeft verhaald, wordt hiertoe beknopt en zeer gepast gebezigd. Het min duistere op dit punt behoefde niet veel omslag. En toch is hier alles zekerder, dan bij hetgeen nu volgt. Aangaande de sekte, naar petrus genoemd, geeft § 2 verslag. Petrus is vóór het schrijven van dezen Brief waarschijnlijk niet te Korinthe geweest; schoon dionysius, omstreeks het jaar 170 Bisschop te Korinthe, vermeldt, dat petrus zoo wel als paulus die Gemeente gevestigd heeft. Hetgeen lucas Hand. XV:1 verhaalt, dat te Antiochië het geval is geweest, zal ook te Korinthe hebben plaats gehad. Hetzelfde had plaats in Galatië en ook te Philippi. Zulke zich indringende broeders gaven voor van petrus te komen, en stelden zich tegenover paulus, den Apostel der Heidenen, partij. Zoo ontstond driederlei sekte, naar den naam van petrus, paulus en apollos. Ten opzigte van hen, die zich naar christus noemden, bestaat vooral verscheidenheid van meening, § 3. Tegen het gevoelen van hen, die meenen, dat paulus het gedrag van hen goedkeurde, die zich naar christus noemden, verklaart zich § 4. Verder wordt het gevoelen van hen beoordeeld, die meenen, dat zij, die zich naar christus noemden, vooral jacobus, den broeder des Heeren, als hoofd erkenden. Voorts wordt § 6 de meening van hen onderzocht, die de sekte, naar christus genoemd, voor geheel of bijna dezelfde houden als de sekte, door den naam petrus aangeduid. Eindelijk vindt men § 7 het gevoelen des Schrijvers daaromtrent. Zij was eene op zichzelve staande sekte, van de overige onderscheiden. Zij nam den naam van christus aan, maar slechts als sektennaam, en daarin handelde zij even verkeerd als de overigen.

Meer dan de hoofdpunten van deze Verhandeling hebben wij kunnen noch mogen mededeelen. Doch hetgeen

[p. 280]

medegedeeld is, zal wel volstaan, om de bekwaamheid des Doctors in het licht te stellen. En leest men in bijzonderheden hetgeen geleverd is, dan zal men, bij eenige kennis aan de nieuwere Uitleggers der Apostolische Brieven, menige proeve ontdekken van uitlegkundige degelijkheid, welke ook bij de bediening des Evangelies uitnemend te stade komt.