Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

Episoden uit het eerste Regeringsjaar van Graaf Willem den Eerste(n). Een oorspronkelijk Verhaal uit den ouden tijd. Te Rotterdam, bij A. Wijnands. 1838. In gr. 8vo. IV en 293 bl. f 3-:

Romans en Romantische Verhalen uit den ouden ridderlijken en krijgshaftigen tijd zamen te stellen, is sedert eenigen tijd ook in Nederland aan de orde van den dag gekomen, en als eene heerschende mode geworden: het heeft de pen van eene menigte Schrijvers en Schrijvertjes vaardig gemaakt, om een op zulke lectuur belust Publiek te bevredigen; maar of de degelijkheid en deugdzaamheid van onze vaderlandsche Letterkunde daarbij veel gewonnen heeft, dit zouden wij niet durven beweren. De Auteurs van deze soort van schriften verzekeren wel doorgaans op den titel, dat hunne verhalen oorspronkelijk zijn; en voor zoo verre dit in dien verstande is, dat dezelve niet vertaald zijn, willen wij hun dit over 't algemeen wel toegeven, zonder hun die oorspronkelijkheid op de goudschaal te gaan nawegen: maar wanneer zij dit woord in dien zin wilden opgevat hebben, dat zij oorspronkelijke, d.i. van anderen onafhankelijke en op zichzelven staande verhalers zijn, geenszins tot het servum pecus imitatorum behoorende, dan zouden wij dit velen niet zoo ruim-

[p. 217]

schoots durven toestemmen; en wij zouden welhaast een roman-recept van die soort kunnen schrijven, waarop de algemeene, meest gebruikte ingrediënten, als met eenige kleine veranderingen altijd bruikbaar, met het gewone recipe zouden kunnen aanbevolen worden; maar of er het probatum est naar alle waarheid zoude kunnen onderstaan, dit is eene andere vraag, waarop wij niet gaarne onbepaald ja zouden zeggen. - Doch Rec. zou wel bijna vergeten, dat hij over het bovenstaande boek, zoo hij der Redactie, die het hem ter beoordeeling opgedragen heeft, niet weigerachtig vallen wil, een woord behoort te zeggen: kortelijk dan het volgende!

De ongenoemde en aan Rec. onbekende Schrijver noemt dit zijn werk het eerste, dat, buiten eenige kleinere stukjes in het Alg. Letterl. Maandschrift, in die uitgebreidheid het licht ziet. Hij geeft er den onbepaalden titel aan van Episoden enz., waardoor men dus geen eenheid in het verhaal behoeft te verwachten, want Episoden zijn (zoo als men weet of kan weten) tusschengebeurtenissen in eene grootere historie, die met dezelve niet noodzakelijk zamenhangen; en wanneer men nu daaruit een geheel werk zamenstelt, dan kan het een bont en los zamenweefsel van allerlei worden. De Schrijver zelf schijnt dit dan ook gevoeld te hebben; want hij zegt, bl. 128: ‘Ons verhaal heeft, zonder dat wij het wilden,’ (?) ‘door de gedurige verandering van tooneel, en de menigte personen, die wij moesten’ (?) ‘opvoeren, wel wat van een vliegend drama gekregen, en veel van het belangrijke en (daarom ook) het boeijende verloren, dat een ervaren hand aan ons onderwerp had kunnen geven.’ En ofschoon Rec. nu het onverschillige: ‘Dan dit zij zoo!’ dat de Schrijver er op laat volgen, niet onbepaald veranderen wil in: ‘Ja, dit is zoo!’ wenscht hij nogtans, dat het noch bij dezen noch bij andere Schrijvers navolging vinden zal, opdat wij niet ten laatste overladen worden met allerlei vliegende drama's, die den lezer op eene hoogte willen voeren, waarheen hij dezelve niet volgen kan, of waaruit hij in den afgrond van wansmaak en wanzedelijkheid nederstort. - Er is intusschen in het voorhanden zijnde verhaal toch eene zekere gebeurtenis, die eindelijk wel het meest uitkomt; en dit is de overwinning der partij van Graaf willem, broeder des overleden' Graafs dirk VII, op die van de Gravin ada, eenige wettige afstammeling des laatstgenoemden. Of de Schrijver gelijk hebbe, met de

[p. 218]

meening te volgen, dat het regt aan de zijde van willem was, wil Rec. nu aan zijne plaats laten; maar in allen gevalle is deze gebeurtenis toch zoo wat de hoofdzaak in dit verhaal, met welke de overige door zwakker of sterker draden meer of min zamenhangen, en in dit opzigt schijnt de naam van Episoden minder gelukkig gekozen, ja minder noodig geweest te zijn, indien de genoemde partijstrijd tusschen willem en ada nog meer op den voorgrond geplaatst en meer bearbeid ware geworden. - De verdere in dit verhaal bevatte Episoden wil Rec. hier niet vermelden, om dengenen, die het lezen wil, het vermaak der nieuwheid niet te benemen. Hij wil er alleen nog bijvoegen, dat de Schrijver zich door zekere levendigheid van stijl en beschrijving aanbeveelt, die evenwel hier en daar eenige besnoeijing, en de waarschuwing, om niet te zeer in zekere loci communes te vervallen, wel noodig heeft. - Bijzonder nuttige zedelijke strekking, maar ook iets, dat bijzonder schade doen zal, heeft Rec. er niet in aangetroffen.