Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

Nieuwe Werken van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Isten Deels 2de Stuk. Verhandeling over de bij Domburg gevondene Romeinsche, Frankische, Brittannische, Noordsche en andere Munten, voorgedragen in het Perpetueel Committé van gezegde Genootschap, den 9 Oct. 1837, door C.A. Rethaan Macaré, Lid der Provinciale Staten van Zeeland, Wethouder der Stad Middelburg, enz. enz. Te Middelburg, bij de Gebr. Abrahams. 1838. In gr. 8vo. 43 Bl. f 1-25.

Deze Verhandeling beslaat allezins waardig eene plaats in de Nieuwe Werken van het Zeeuwsch Genootschap. De blijkbaar in de Penningkunde zeer ervaren Schrijver geeft een geschiedkundig overzigt van de Munten enz., bij Domburg van tijd tot tijd gevonden. De verzameling, waarvan het Zeeuwsch Genootschap thans in bezit is, wordt door hem gesplitst in vier afdeelingen. De eerste afdeeling bevat een aantal Romeinsche penningen, waarvan het opmerking verdient, dat zij, even gelijk alle te voren bij Domburg gevondene, doch in de verzameling niet aanwezige munten, zich niet verder uitstrekken dan tetricus, die tot het jaar 273 geregeerd heeft. Na dien tijd zal, gelijk ook de Schrijver beweert, bl. 39, het gezag der Romeinen hier meer en meer wankelend zijn geworden, terwijl de Salische Franken en daarna de Saksen de Zeeuwsche eilanden benevens

[p. 202]

de naburige gewesten overstroomden: en zoo sluit zich de penningkundige nasporing van den Heer macaré aan de navorsching van den Heer dresselhuis, uit de schriftelijke berigten ontleend, gelijk deze die voordraagt op bl. 10 en in de bijbehoorende aanteekeningen van de Provincie Zeeland in hare aloude gesteldheid, Iste Stuk deszelfden Deels der Nieuwe Werken van bovengenoemd Genootschap.

Nu komt er, even als in de aaneenschakeling der historische gedenkstukken volgens den Heer dresselhuis, ook in de volgreeks der gevondene munten volgens den Heer macaré, eene gaping. Oorlogen en overstroomingen, waaronder vooral de watervloeden van 513 en 533, moeten, volgens dresselhuis, daar veel aan hebben toegebragt. De tweede afdeeling der penningen, bij macaré, behelst dan ook alleen munten van tusschen de jaren 500 en 700, alle van deels Frankischen, deels onzekeren, maar geenen Romeinschen oorsprong, doch blijkbaar uit eenen tijdkring, toen het Christendom heerschende, maar de Kunst onbeschaafd was.

De derde afdeeling bestaat uit munten, die hoofdzakelijk tot het Carlovingische Stamhuis behooren, en uit eenen tijd, toen er weder van Walcheren en bijgelegene oorden gewag in de geschiedenis gemaakt werd.

Tot de belangrijke vierde afdeeling behooren de Noordsche munten, uit het rampzalige tijdvak der invallen en strooptogten, benevens der gedeeltelijke regering der Deenen. De gevolgen daarvan waren zoo noodlottig, dat, gelijk de Heer dresselhuis, bl. 11 zijner aangehaalde Verhandeling, aanmerkt, de Vorsten, die het noodig geoordeeld hadden, aan Holland en Vlaanderen bijzondere Graven te geven, de Zeeuwsche eilanden (als te weinig beduidend geworden voor een afzonderlijk beheer) onder dezelve verdeelden, ofschoon zij voorheen hunne eigene Graven hadden bezeten. Onder de munten uit het Deensche tijdvak vindt de Heer macaré vooral een gouden muntje van heriold opmerkelijk:

[p. 203]

en ook hier komt de slotsom zijner navorschingen met die van den Heer dresselhuis overeen; daar de laatste Carlovingische munt uit den tijd van karel den Kalen is (bl. 42 der aangekondigde Verhandeling), en dus, na de wraakoefening van den Noorman rollo, Walcheren, gedurende omstreeks honderd jaren, bijna geheel ontvolkt, en Domburg, of hoe het toen ook heette, verwoest is gebleven.

Maar, behalve de munten, zijn er ook bij Domburg, van tijd tot tijd, eenige andere voorwerpen gevonden, die den aard en den graad der beschaving van de oude bevolking, door onderscheidene eeuwen heen, eenigermate doen kennen. Ook deze werktuigen, versierselen, huisgeraden enz., in het bezit van het Genootschap, worden door den Heer macaré beschreven. Verder vindt men, op vijf onderscheidene, voortreffelijk door de Heeren koole en roest, te Middelburg, gesteendrukte platen, de afbeelding van al de vermelde munten, versierselen, werktuigen enz.

Het blijkt ons uit deze Verhandeling, dat de Heer macaré allezins voor zijne taak berekend, en het opzigt over het Medaillekabinet des Genootschaps hem met volle regt is toebetrouwd.

Indien wij ons ééne aanmerking mogten veroorloven, zou het zijn, dat wij wel, na eene korte inleiding, eene verdeeling van het onderwerp gewenscht hadden, en daarna den eigenlijken inhoud van het stuk, naar die verdeeling bewerkt. Dit zou het overzigt gemakkelijker hebben gemaakt. Men gaat thans historisch door, en vindt dan wel rustpunten bij de verdere behandeling achtervolgens aangewezen, maar niets vooraf daarvan aangekondigd, zoodat de lezer niet reeds bij den aanvang eene schets in het hoofd heeft, maar eerst, aan het einde gekomen, zich eene schets van het afgehandelde ontwerpen kan.

Wij besluiten onze aanprijzende beoordeeling met de aanteekening m op bl. 42, waarvan wij de juistheid hiervoren reeds eenigzins hebben aangetoond: ‘Het

[p. 204]

verdient bijzondere opmerking, dat deze twee aangewezene tijdperken, te weten het Romeinsche tot het jaar 275, gevolgd door langdurige vergetelheid, [en] het Frankische tot 874, gevolgd door vergetelheid gedurende eene eeuw, zoo geheel overeenstemmen met de slotsommen, welke uit de oude geschrevene gedenkstukken worden verkregen, zoo als in het verdienstelijke werk van den Heer ab utrecht dresselhuis, de aloude gesteldheid der Provincie Zeeland, opgenomen in de Nieuwe Werken van het Zeeuwsch Genootschap, ook nog onlangs is aangetoond.’