Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

Dichterlijke Boogontspanning van J.F. Bosdijk. Te Schoonhoven, bij S.E. van Nooten. 1837. In kl. 8vo. 76 Bl. f :-90.

Onder dezen wat vreemden titel treedt de jonge Dichter bosdijk, die Ref. geheel onbekend is, met een klein bundeltje verzen op, waarmede hij zich in de Voorrede op den toon van bescheidenheid aanmeldt: hij betuigt ‘nimmer eene geleerde opvoeding genoten te hebben;’ noemt deze Gedichten ‘eenvoudige stukjes, schetsen van eenen leerling,’ tusschen welke en ‘de kunstgewrochten van eenen meester’ hij hoopt, ‘dat een bescheiden en billijk beoordeelaar een gepast onderscheid zal maken;’ terwijl hij van zijne zijde verzekert de aanwijzing zijner ‘leemten en misslagen’ nuttig te achten, en daarvan ‘met de meeste erkentelijkheid gebruik te willen maken.’

Behalve eene Toewijding aan mijnen veelgeachten Vriend, den Heer maronier, bevat dit bundeltje de volgende stukjes: Hyder alichan bahadoer, of de Nederlaag der Engelschen bij Perambani; william dodd, (Lierzang;) meleager en atalante; de Overrompeling van Formosa; de stervende Christen, (naar het Fransch;) Spraak en Schrift; de Zeeslag voor Yerseke in 1574, of jasper leinsen van zoutelande; de Vaart bij nacht, (Romance, naar het Hoogduitsch;) Aanroeping, (naar het Engelsch;) de Touwslager. (Aan mijnen Vriend A.S.;) Groot en Klein; Luctor et Emergo; Afscheidsgroet aan mijn Dichtbundeltje. - Men ziet hieruit dat de meeste der hier behandelde onderwerpen niet afgesleten zijn; en dit moge voor dezelve, mits bij eene evenredige behandeling, te meer ter aanbeveling dienen. - De drie of vier eerste stukken komen Rec. over 't geheel nog al het best behandeld en bewerkt voor. Het onderwerp van het eerste is misschien zwaar genoeg voor een' jong' Dichter: het bezingen van zulke oorlogsfeiten verleidt zoo ligt tot afgesletene lieux communs, of tot brommende woorden en beschrijvingen, die men al ligt voor stoute poëzij en groote verhevenheid houdt. - In den william dodd, ofschoon over het geheel wél, zou men,

[p. 180]

bij zulk een treffend, treurig en zeldzaam geval, meer diep gevoel en ware aandoenlijkheid mogen wenschen. - In de meleager en atalante, gelijk ook in de Overrompeling van Formosa, of eigenlijker de zelfopoffering van hambroek, is de taal der verschillende gewaarwordingen over 't geheel nog al wél uitgedrukt. - De drie stukjes uit andere talen hadden liever daarin mogen blijven: het eerste is niet natuurlijk, eerst zwellend en dan nog flaauw eindigende; het tweede, schoon anders wél overgebragt, is akelig en wreed van inhoud; het derde heet Aanroeping; maar wie er aangeroepen wordt, is vrij duister. - Spraak en Schrift, als gaven Gods en voorregten des menschen beschouwd, eene poging voor een schoon onderwerp, maar niet meer; later welligt vindt de Dichter eens lust, om het op fikscher' toon te bezingen. - De Zeeslag enz., komt Rec., niettegenstaande eenige hoogklinkende dichterlijke woorden, maar die altijd nog geen ware poëzij uitmaken, over het geheel zwak voor. - De Touwslager is hier en daar nog al aardig, maar ook wel eens wat gedrongen en duister, daar de zinnebeelden, van dat bedrijf ontleend, op het leven toegepast worden, en de overeenkomst niet altijd even duidelijk en ongezocht is. - Groot en Klein is, even als het vorige, vrij populair en aardig, eenigzins Catsiaansch. - Luctor et Emergo is niet kwaad, maar kon krachtiger zijn. - Afscheidsgroet enz. Nu, 't is wél; ieder heeft zijne kindertjes lief; en waarom zou hij ze dan niet, als ze de wijde wereld ingaan, op zijne manier goede reis wenschen, al is het voor een' vreemden zoo interessant of zoo mooi niet?

Ziedaar in het algemeen Refs. oordeel over deze dichtstukjes! Kon hij nu met den maker derzelven over enkele bijzonderheden, de dichterlijke en taalkundige uitdrukking en versificatie (welke laatste over 't geheel niet onbevallig is) gemeenzaam spreken, dan zou hij hem, behalve in het voor bijgaan eene enkele schrijf- of drukfout, nog wel iets onder de aandacht te brengen hebben; dan zou hij b.v. zeggen: Lees eens de volgende regels onbevooroordeeld, en luiden ze dan, of op zich zelve of op hunne plaats, niet zeer prozaïsch? ‘Een kruidkist, die er drie nog barsten doet,’ (bl. 4); ‘Bekentnis leî zijn misdaad open; Klaarblijklijk was 't misdreven feit, En niets kon de arme leeraar hopen, dan 's Vorsten goedertierenheid;’ (bl. 12); ‘waarop hij vreeslijk was gebeten,’ (bl. 20); ‘Hij had wel graag

[p. 181]

nog, in 't bijzonder, Zijn min haar beter doen verstaan, Maar zie 't was tijd om heen te gaan,’ en wat daar meer volgt in de vier daarbij behoorende regels, (bl. 21); ‘En heet naar wraak en sel verbolgen, Ziet hij zich door zijn makkers volgen,’ (bl. 50)? - Zijn de volgende uitdrukkingen wel gepast genoeg; b.v. ‘de ondeugd, die bij de deugden, die ons sieren in hagelblank gewaad, plant haar veldbanieren’ (bl. 11)? en om eene geheel andere reden, wat doet daar, bij dat misdrijf van dodd, ‘de helvorst, wien men niet steeds afslaan kan,’ en nog eens ‘de list der hel, die zegepralen moest?’ Men geve toch door zulke phrasen, al mogten zij nog zoo dichterlijk heeten, geene aanleiding, om verschooning voor het plegen der zonde te zoeken! - Verder: ‘het magtwoord van zijn wijd gebied’ (bl. 12.) Niet het wijde gebied immers, maar de Vorst, die het beheerscht, spreekt zijn eigen magtwoord? - Mogten die ‘Neêrlands Barden,’ welke de Dichter (bl. 38) wil dat ‘uit den hoogen dalen,’ aldaar niet maar blijven; want als het hemzelven ‘aan hooger geestdrift faalt,’ dan zullen zij hem ‘met hun kunstvermogen’ niet ‘bezielen’? Het volgende behoeft dit magteloos streven naar verhevenheid niet. - Konden ‘Antwerps wallen krielen van meer dan zestig oorlogskielen?’ (bl. 47.) Zaten die kielen dan op de wallen? - Zijn deze woorden taalkundig goed gebruikt; b.v. teugloos, d.i. zonder teug, voor teugelloos, d.i. zonder teugel (bl. 6)? ‘hij ziet zich ras in boeijen slaken’ voor slaan; (bl. 12) slaken is losmaken, gelijkhet aldaar r. 2 v.o. gebruikt is? wapenschild voor schild ter verdediging; (bl. 17) maar het is immers het schild van iemands geslachtswapen? krocht voor lijf; (bl. 23) maar het is immers het hol of de verborgen schuilplaats, van een wild dier? - Doch reeds genoeg! Had de Dichter zelf er ons geene aanleiding toe gegeven, wij zouden welligt zoo niet uitgeweid hebben; het strekke dus alleen ten blijke van Refs. opmerkzaamheid, en van zijnen raad aan den jongen Dichter, om zich met de uitgave zijner dichtvruchten niet te overhaasten!