Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

1. Zuid-Hollandsche Volks-Almanak voor 1839. Te 's Gravenhage, bij de Erven Doorman en J.D. Steuerwald. In kl. 8vo., behalve Kalender, enz. 219 Bl. f 1-.
2. Rotterdamsch Jaarboekje voor 1839. Te Rotterdam, bij A. Wijnands. In kl. 8vo. 202 Bl. f 1-25.
3. Overijsselsche Almanak voor Oudheid en Letteren. IVde Jaargang. Te Deventer, bij J. de Lange. In kl. 8vo. 346 Bl. f 1-50.
4. Groninger Studenten-Almanak voor 1839. Te Groningen, bij W. van Boekeren. In kl. 8vo. 226 Bl. f 1-50.
5. Amsterdamsche Studenten-Almanak voor 1839. VIIIste Jaar. Te Amsterdam, bij J.D. Sijbrandi. In kl. 8vo. 142 Bl. f 1-80.

Wij hebben nog enkele Almanakken aan te melden, die wij ontvingen na het aankondigen van de in N^o. II behandelde, omtrent welker beide laatste wij nog te zeggen hebben, dat de Nieuwe Tijdkorter, gelijk wij zijn onderrigt, zich kenmerkt als poging tot onderkruiping van Vader hazelhoff's lang gevestigd Jaarboekje.

[p. 142]

De Zuid-Hollandsche Volks-Almanak blijft het gunstig onthaal verdienen, door ons, bij het verslag van den vorigen jaargang, daaraan beloofd en toegewenscht. In de voortgezette Proeve eener Aardrijks- en Geschiedkundige Schets van Zuid-Holland, door a.w. smalt, wordt een beknopt en goed overzigt van de steden en dorpen in Rhijnland, het Heemraadschap van Woerden en Schieland gegeven. De kundige j. smits, jz., te Dordrecht, leverde Geschiedkundige Bijzonderheden van het Huis de Merwede, (waarbij een steendrukplaatje) die gevolgd worden door eene biografische aanteekening van zijnen geleerden Stadgenoot, den Eerw. schotel, betreffende matthijs van de mer wede, Heer van Clootwijk. Het Bezoek aan den Hoek van Holland en het Eiland Over-Flakkee, door Mr. g. mees, zal met genoegen gelezen worden. Ook het Huis te Britten, door den Baron van westreenen van tiellandt, en de Oud-Hollandsche Jaarmarkten en Kermissen, door smalt, zijn even belangrijk als onderhoudend. Bij de afbeelding van janus secundus heeft de Heer buddingh een kort verslag wegens het leven en de erotische voortbrengselen van dezen kusgragen en bevalligen Dichter gevoegd, dien de Zetter (bl. 153) in 1711 heeft laten geboren worden, hetwelk den Corrector ontgaan is, die anders 1511 zou hebben veranderd. - Ziedaar den inhoud van het Proza in dezen jaargang, dat verreweg de meeste plaats beslaat, en uit de opgave waarvan men zien zal, dat het der Redactie aan geene kundige Medehelpers ontbreekt. Onder de Dichtstukjes, ofschoon verschillende in waarde, is er echter niet één, dat het boekje outsiert, hetwelk ruim vertier, tot verdere aanmoediging van Redactie en Uitgevers, vinde.

Het doel der uitgave van N^o. 2 is het vervangen van den gewonen Rotterdamschen Almanak door een jaarboekje, meer aan de tegenwoordige vorderingen der drukpers geëvenredigd. De daarop geopende inteekening schijnt de verwachting des Uitgevers veeleer overtroffen dan teleurgesteld te hebben. Hij en de ongenoemde Redacteur openen dezen eersten jaargang met een zeer bescheiden woord aan hunne stadgenooten, waarin zij erkennen, dat hier nog veel gevonden wordt, hetgeen toegeeflijkheid en ontschuldiging noodig heeft.

Zoo ver Rec. kan oordeelen, is de eigenlijke Almanak met naauwkeurigheid en zorg bewerkt; hij hoopt, dat ook de aanwijzing der watergetijden, waarbij een groot gedeelte der ingezetenen van Rotterdam bijzonder belang heeft, juist zal

[p. 143]

wezen. De ongemeen uitvoerige opgave van het afvaren en afrijden van Stoombooten, Beurtschepen, Diligences enz. zal tot groot gemak der burgerij, en ook van elders wonenden, verstrekken.

Wij komen nu tot het Mengelwerk. Eene misstelling van het leesteeken (;), bladz. IV, reg. 2 der Voorrede, zou in den waan kunnen brengen, dat alle Auteurs der opgenomene bijdragen thans elders met der woon gevestigd zijn. Dit is echter blijkbaar zoo niet. Men vindt hier een 42tal stukjes in rijm en onrijm, in waarde en geest verschillende. Het bijschrift van van den broek op de (mislukte) beeldtenis van g.k. Grave van hogendorp, de Stedeling op het land van schumacher, en de Stoom van W.J.D. bevielen Rec. onder de oorspronkelijke Dichtstukjes wel het beste; en in de Visscher en Visschersvrouw vond hij gelukkige vertalingen uit het Hoogduitsch door den jongen tollens, wien hij toewenscht, dat hij eenmaal het vaderlijke voetspoor met gelijken roem drukken moge. Van der hoop heeft, gelukkig voor zijnen dichterlijken naam, betere voortbrengselen, dan hier, bladz. 81 en 87, geleverd. De Eeredronk, bladz. 176, is een toast, waarmede men het zoo naauw niet nemen moet. De grond van Bulgersteyn door G.v.R. bevat zeer goede denkbeelden, maar de versificatie is hier en daar eenigzins stroef. H.K. Gz. had zijnen Rotterdamschen Kermisbrief niet ten tweedenmale moeten afzenden.

Het Iets over Kralingen, dat dit Mengelwerk opent, is eene bijdrage in proza, in het Departement der Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen aldaar voorgelezen. Luimige voorlezingen te houden, en daarbij nooit de regelen der kieschheid uit het oog te verliezen, valt niet gemakkelijk. De Heer W. houde het ons ten goede, maar ‘aan de pieren ter consumptie gegeven, en in de houten pastei gebakken te worden.’ vinden wij eene wat al te grappige omschrijving van het eindelijk lot en het laatste huis van ons sterfelijk deel, en zweemt naar eene ligtzinnigheid, den Nederlander onwaardig. Onder het overige proza tros ons de Dochter van den braven Ambachtsman het meeste. Van de Anecdotes aan het slot houden wij de Enkel quid pro quo's voor te ver gezocht. In de drie Gebreken is zeker eene drukfeil ingeslopen: geen Franschman zal louis XIV sans tête noemen; het moet louis XVI zijn, - en dan gruwen wij van de Fransche aardigheid.

[p. 144]

In weerwil van deze aanmerkingen, blijft Rec. de onderneming loffelijk noemen, en vereenigt zich hartelijk met den wensch, in de Voorrede geuit, dat jaarlijks het gebrekkige verbeterd en het onvolledige meer en meer aangevuld zal worden, en dat ook die Rotterdamsche Letterkundigen en Dichters, wier namen hier nog gemist worden, het hunne tot aanmoediging van Redactie en Uitgever zullen toebrengen, waarom wij er hier ook iets meer van gezegd hebben.

De dikke, geleerde Overijsselaar kan ook dit jaar zijnen naam waardiglijk voeren, vooral wat de oudheid betreft. Nuttig is het stuk, waarmede hij aanvangt, van Prof. vorsselman de heer, over 't bepalen van den dag en datum der vaste en bewegelijke feestdagen, schoon wij niet begrijpen, waarom het eene gansch afzonderlijke paginatuur voert. Het beleg van Deventer in 1578 gaat verzeld van eene groote steendrukplaat, zijnde kopij van eene oude schilderij, op het stadhuis aldaar voorhanden. De Eerw. molhuysen toont zijne veelomvattende kennis in drie stukken, onderscheiden in grootte, alle hier regt op hunne plaats. Van zijnen diepgeleerden ambtgenoot halbertsma ditmaal niets. De vraag: welke zou de hoofdoorzaak van het verval der bevaarbaarheid van den IJssel zijn? geeft aan den kundigen Archivarius van doorninck aanleiding tot een belangrijk (schoon voor vreemdelingen eenigzins droog) uitgebreid historisch stuk.

Nog langer is: de Plechelmi-kerk te Oldenzaal, en iets over den H. Plechelmus, misschien al te minuticus; het is slechts het eerste gedeelte der verhandeling, die vele schrandere algemeene opmerkingen over kerken, als gebouwen, bevat. Dit doet ons verlangen naar het beloofde over de torens. Eene klok, die het halve uur slaat, en van onderen slechts 3 duimen in diameter heeft, (bladz. 233) is ongetwijfeld eene misstelling.

Van de Studenten-Almanakken ontvingen wij nog slechts die van Groningen en Amsterdam. Beide bevatten het gewone met betrekking tot Akademie, Athenaeum en Seminaria; en verder proza en poëzij, beide over het algemeen in hunne soort niet kwaad. Men offert te Groningen nog al aan de Duitsche Muze; eene der gelukkigste proeven daarvan is: der Anker, van A.G.M., eene welgeslaagde navolging van schiller's beroemde Lied von der Glocken. Prof. lulofs gaf, met verbetering, een in den Rec. o.d. Rec. van 1821 opgenomen Fransch vers ten beste. De losse Gedachten in den Amsterdammer zijn wat stijver, dan die in den vorigen jaargang, omdat zij gezochtheid verraden. In dit Jaarboekje is antonides een goed gedicht. Wij betreuren echter bij de inzage van Studenten-Almanakken de weinige beoefening der Latijnsche poëzij. De Amsterdammers vooral hebben daarin een schitterend model aan hunnen d.j. van lennep, wiens verlies als Hoogleeraar, door overgang tot andere betrekking, billijk door zijne leerlingen in den Almanak wordt betreurd. Dat Prof. bosscha, de waardige erfgenaam van eenen waardigen naam, hun dit vergoede!