Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

[p. 34]

Het Klaverblad. Oorspronkelijke Verhalen, aan de Geschiedenis des Vaderlands ontleend; door A. van der Hoop, jr. Te Rotterdam, bij H. Nijgh. 1837. In gr. 8vo. 289 Bl. f 3-:

Rec. zal niet ontkennen, dat er in dit boek hier en daar goede stukken voorkomen, en dat het door het gewone slag van lezers met genoegen zal worden gelezen. Maar of de inhoud daarom zoodanig is, dat de Heer van der hoop zich daardoor als Novellenschrijver een' naam zal maken, is eene andere vraag. De eerste aanmerking van den Rec. betreft den vorm van het geheele boek. Een gezelschap van vier jonge lieden nemen voor, om, op het voorbeeld van de scrapions-Brüder van hoffmann, beurtelings elk een verhaal te leveren; daarbij zullen zij zich tot de geschiedenis des vaderlands bepalen, en na de voordragt zal het stuk aan de kritiek der hoorders worden onderworpen. Eene moeijelijke taak, die de Schrijver aldus op zich neemt. Hij zelf geeft eene beoordeeling van zijne stukken. Zijn de aanmerkingen, die hij zijne personen laat maken, gegrond, zoo vraagt de lezer: waarom heeft de Heer van der hoop geene betere stukken geleverd, daar hij zelf weet, waar het gebrekkige schuilt? Zijn zij ongegrond, zoo worden zij onnoodig en vervelen. De geheele toon van het boek krijgt daardoor dikwijls eene meesterachtigheid, die onaangenaam is. Onverdragelijk is vooral de persoon van frederik (wij willen hopen, dat de Schrijver niet ten doel heeft gehad daarmede zichzelven af te teekenen, gelijk Rec. meent ergens te hebben zien gissen); en het boek zou dunner geworden zijn, maar niets verloren hebben, als er die hinderlijke kritiek en aanmatigende toon niet in gevonden werden. Het is alleen groote meesters gegeven, zulk eene gevaarlijke proeve met gelukkig gevolg te wagen. Den Heere van der hoop is het, onzes inziens, mislukt. Een der aardigste voorbeelden van zulk eene autocritiek heeft Rec. altijd gevonden in moore's Lalla Rookh, waar de criticus zich door zijne beoordeelingen belagchelijk maakt en moet maken. In het Klaverblad gaf Rec. de aanmerkingen dikwijls toe, en maakte zich knorrig op den Schrijver, die er geen gebruik van had gemaakt, om zijne stukken te verbe-

[p. 35]

teren. Dat zal wel het doel van den Heer van der hoop niet geweest zijn.

De stukken zelve hebben verschillende waarde, en, hoe vreemd het bij een' Dichter als van der hoop luiden moge, de dichtstukken niet de meeste. Het Brandmerk, een nachtstuk, zondigt geweldig tegen den goeden smaak in de doellooze beschrijving van den beul, bezig om zijne foltertuigen in orde te brengen. De lezer vraagt onwillekeurig, waartoe hij dit deed, en het antwoord zal zijn: om later den verleider zijner dochter te kunnen brandmerken. De situatie van den gevoeligen beul is reeds te dikwijls behandeld, om op nieuw belangstelling in te boezemen. Het tweede stuk, de Schenker, beviel Rec. beter, ofschoon het karakter van den Schenker hem voorkomt niet gelukkig te zijn gekozen en geteekend, en agneta een' beteren minnaar verdiende. In den Vrijwilliger van Nieuwpoort zijn goede en los geschrevene tooneelen; maar Rec., hoezeer geen sijmelaar, kan zich toch kwalijk vereenigen met de ongelukkige keuze, om den loszinnigen, strijdzuchtigen van arkesteyn juist predikant te laten worden, en gelooft ook, dat daarin en in de benoeming door maurits op het slagveld weinig naar den geest van dien tijd is gehandeld. Intusschen zijn toch deze beide verhalen de beste van den bundel, en staan hooger dan de verminkte Zeeman en het bronzen Beeld, of dan de Windhandelaar. Het andere dichterlijke verhaal, de Vuurtoren, mist ook waarheid van teekening en genoegzame belangrijkheid in de geschiedenis van wouter, om vele lezers met het oordeel van nicolaas te doen instemmen, als hij zegt: ‘Gij hebt blikken geworpen in het menschelijke hart; de waanzin van wouter is voortreffelijk geschilderd, en dat wèl door alle nuances heen. Het tooneel, waarin hij de lampen uitbluscht, is eene schilderij van rembrandt; de dictie herinnert aan shakespeare.’ (!!!) Tegen dien uitbundigen los hebben, zoo het schijnt, noch de vrienden noch de Dichter iets in te brengen. Hoe nederig, zoo iets over eigen werk te laten drukken!...

Het ontbreekt den Heer van der hoop niet aan aanleg. Hij heeft eene gemakkelijkheid van schrijven en verhalen, die zich evenwel in de gesprekken tusschen de vrienden wel eens verloochent; daar loopt de stijl soms als op stelten, vooral als die ongelukkige frederik begint te praten.

[p. 36]

Over fouten, bij aanbalingen in vreemde talen, wil Rec. niet spreken. Na zekere Grieksche aanhaling onder de Voorrede van des Dichters Horoskoop bevreemdt hem niets van dien aard meer. Maar waartoe dan dat pronken?

Ook van dit boek geldt, wat den Heere van der hoop reeds meermalen is herinnerd, dat hij te veel en te schielijk geeft, en daardoor zijnen roem niet verhoogt, noch aan de verwachting beantwoordt, die men bij zijne eerste optrede in onze letterkundige wereld van hem had opgevat.