Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1839

[p. 32]

De Brandewijnpest. Een treurig Verhaal tot waarschuwing en leering voor rijken en behoeftigen, jongen en ouden. Naar het Hoogduitsch, door Heinrich Zschokke. Te Hanau, bij F. König. 1838. In 8vo. 89 Bl. f :-65.

Sommige titels beloven wel eens meer dan het werk geeft; maar deze aanmerking is op dit boekje niet toepasselijk. Ja, dát is een treurig verhaal; ja, dát is tot waarschuwing en leering; ja, dát is voor rijken en behoeftigen, voor jongen en ouden! In één woord, het is een hoogst schatbaar boeksken. Het slot des verhaals is welligt wat sterk gekleurd, wat te romantisch, zouden wij zeggen; dan men moet hierbij toch ook aan het vaderland des Schrijvers denken, en de dáár geschetste tooneelen niet op Hollandschen grond overbrengen.

Recensent zou wenschen, dat er van dit werkje eene oplage gedaan werd van zoo vele duizende afdrukken, dat het exemplaar voor 10 of 20 centen kon worden verkocht en uitgedeeld; uitgedeeld aan rijk en arm, oud en jong, van den Staatsdienaar, die naast den troon des Konings staat, tot den daglooner toe, en zoo wel aan 50 en 60- als aan 10 en 15jarigen, opdat allen - zij, die regeren, en zij, die geregeerd worden - eenmaal de oogen opengaan, en men den afgrond bespeure, waar het gebruik van sterken drank den mensch heenvoert!

Aan Rec. kwam onlangs een Tijdschrift in handen, waarin hij het volgende las: ‘Het is in het oogloopend, dat van de 1120 moorden, die in de jaren 1826 tot 1829 in Frankrijk hebben plaats gehad, 446 ten gevolge van twisten en vechtpartijen in kroegen zijn ontstaan; hetgeen ten sterkste van den heilloozen invloed van geestrijke vochten getuigt.’ Zou het in Nederland anders, zou het beter zijn? Wij vreezen neen!

Dan, wat gebiedt nu eene verstandig bestuurde menschenliefde? Wat vorderen wijsheid en gezond verstand? Gebieden zij gevangenistraf voor den twistenden en vechtenden dronkaard? Vorderen zij de doodstraf tegen den moordenaar, die, in zijne rampzalige bedwelming, zich bezoedelde met het bloed van den naasten? Ja, in den tegenwoordigen toestand van zedelijke verbastering, door jenever en brandewijn veroorzaakt, roepen zij de bescherming der wetten in voor

[p. 33]

de veiligheid van den goeden en braven; maar daarbij laten wijsheid en menschenliefde het geenszins berusten. Zij vorderen meer; en zij doen dit in naam van menschelijkheid en Godsdienst. Zij vorderen, dat de bron, de onzalige bron gestopt worde, waaruit zoo vele gruweldaden voortvloeijen. Zij vorderen de algeheele afschaffing van het noodlottig gebruik van den ziel en ligchaam bedervenden brandewijn en jenever.

‘Zou dát mogelijk wezen?’ vraagt men. Gij, die dit in goeden ernst vraagt, lees het werkje van zschokke, en oordeel! lees het boeksken van onzen Landgenoot heldring, en beslis! Niets is onmogelijk, waar een vaderlijk en Christelijk verlicht Bestuur doordrongen is van het gevaar, dat de Natie te gemoet ijlt; niets onmogelijk, als men de handen eendragtig ineenslaat, om het Jenevermonster, met voorzigtig beleid, wijze beradenheid en kloeken moed, te naderen en te bestrijden. Een eenvoudig Landprediker deed zijne stem het eerst hooren, niet om de eerste te willen zijn, niet opdat zijn naam op de tongen der menschen, maar opdat de zaak door zijnen arbeid leven zoude. Velen, den Hemel zij dank! zeer velen willen dit met hem, niet om den naam, niet om de eere, maar uit liefde tot hunne medemenschen en uit liefde tot God. Tot dusverre bewaren zij in het openbaar nog het stilzwijgen; dan zij werken in stilte voort, om, door woord en daad, door gesprek en geschrift, harten en hoofden te winnen voor de goede zaak: die der matigheid. Verkeerd begrip en vooroordeel, om van andere min edele oorzaken en bedoelingen niet te gewagen, mogen den voortgang dier goede zaak belemmeren, verhinderen, vertragen: het zij zoo! - dáárom geeft hij, die God gehoorzaamt en den medemensch liefheeft, den moed niet op. De plant zij nog als die van een mosterdzaadje - door eendragt en standvastigen wil kan die plant tot een' boom opgroeijen. Het is een werk der liefde, en, als zoodanig, een werk Gods - en dat kan, dat zal niet verbroken worden. Men denke slechts aan onze vrome Vaderen, en aan hun veelzeggend: Concordia res parvae crescunt!

De gronden, die Rec. tot staving zijner overtuiging zou kunnen opgeven, vindt elke Lezer in het onderhavige werkje aangewezen, en zij behoeven alzoo geene verdere vermelding. Bij eenen herdruk verlangen wij eene zuiverder vertaling: de tegenwoordige ziet er geweldig Germaansch uit.