Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1838

Marion Delorme.

Marion delorme's dood, welke den 5den Januarij 1742, twee maanden vóór de voleindiging van haar honderd-vijfendertigste jaar, plaats had, wekte bijna verbazing bij de Parijzenaars, die gewoon waren, haar even als een onvergankelijk gedenkteeken der schepping te beschouwen. Zij was onder de regering van hendrik IV geboren, en, ofschoon zij nog geene vijf jaren oud was, toen die Monarch vermoord werd, kon zij zich evenwel nog zeer goed deszelfs kleeding, ja deszelfs gelaatstrekken herinneren. De Koning had haar op zekeren dag, toen hij haar in het Louvre ontmoette, om hare schoonheid gekust.

Deze gewezene minnares van buckingham, van den Kardinaal richelieu, van cinq mars, en van zoo vele anderen, schiep er vermaak in, het gelaat, de gestalte en de kleederdragt der merkwaardige personen, die gedurende haren langen levensloop haar voorgegaan waren, te beschrijven. Zoo

[p. 378]

schetste zij de snede van het mutsje, hetwelk maria de medicis op had, toen zij den eersten steen van het Luxemburg legde, en had den priesterrok niet vergeten, dien richelieu als Abbé gedragen had. Zij had met hem geschertst, toen hij, 22 jaren later, meer dan Koning van Frankrijk was. Kortom, zij bezat een buitengewoon geheugen; vijf menschengeslachten kon zij zich herinneren. Zij beschreef de gestalten van sully, mazarin, turenne en colbert, van corneille, molière, lafontaine, pascal, boileau, labruyère en fenelon; die van lavaillière, van scarron enz. Wanneer een schilder haar over den een' of ander' dezer beroemde personen raadpleegde, gaf zij, zich het voorhoofd wrijvende, ten antwoord: ‘Wacht een oogenblik, tot dat ik het stof van de schilderij gewischt heb,’ en dan ontwierp zij het best gelijkende, frischste en levendigste beeld van den persoon, over welken gesproken werd. Te Parijs had zij den bouw van verscheidene hotels zien beginnen, welke men thans overoude gebouwen noemt, en had op het grasplein van den Préaux-Clercs gedanst, waarop tegenwoordig eene volkrijke wijk van Frankrijks hoofdstad gebouwd is.

Medelijdend glimlachte zij, wanneer zij, in de geschiedenis der regering van lodewijk XIII en der minderjarigheid van lodewijk XIV, van richelieu's staatslisten en van mazarin's Italiaansche loosheid las. ‘Arme nakomelingschap!’ zeide zij dan, de schouders ophalende, ‘welk een spel drijven toch deze slaven der schrijfpen met uwe ligtgeloovigheid! Richelieu groote bedoelingen! Geloof er niet aan! Ik heb dezen Kardinaal in zijn négligé gezien; ik ken de geheele onberadenheid zijner denkwijs; de trompet der faam heeft hem in alles vergroot, wat schrander en listig heet. En mazarin! deze was een koorddanser en politieke sprongenmaker, die alleen uitmuntte door de losheid zijner geledingen en de buigzaamheid van zijnen geest. Hij sprong steeds zóó, dat hij altijd weder op zijne beenen te land kwam; hierin bestond al de verdienste van mazarin.’

In het jaar 1705 werd marion delorme, toen zij voor de vierde maal weduwe, en wel van den finantie-procureur françois lebrun, geworden was, door hare dienstboden bestolen, die haar alles, wat zij bezat, eenig log en lomp huisraad uitgezonderd, ontroofden. Zij was destijds 99 jaren oud, en had het verdwijnen van alwat zij aan linnen-

[p. 379]

en zilvergoed, aan kanten en verderen tool bezat, niet bemerkt. De plunderaars hadden ook hare portefeuille medegenomen, waarin zich haar geheele vermogen aan banknooten bevond. En evenwel leefde marion nog 18 jaren lang van eenige kleine sommen gelds, welke zij te voren niet geacht had en welke een vriend haar hielp innen. In het jaar 1723 echter, toen al hare hulpbronnen uitgeput waren, schreef zij aan Koning lodewijk XV in de volgende bewoordingen: ‘Sire! uwe Majesteit betaalt geschiedschrijvers, die, met betrekking tot het verledene, logens te boek stellen, en echter bestaat er in uwe hoofdstad eene levende kronijk, welker eerste kapittel tot het jaar 1606 opklimt; zij biedt u de taal der waarheid aan, wanneer uwe Majesteit dezelve wil raadplegen. Deze kronijk is echter een door ouderdom verteerd boek, hetwelk de plank, waarop het rust, niet meer kan verlaten. Marion delorme heeft den grooten hendrik, den eersten Vorst uit uwen doorluchten stam, die over Frankrijk geregeerd heeft, van aangezigt tot aangezigt gezien; zij heeft uwen overgrootvader lodewijk XIII, uwen grootvader lodewijk XIV, en uwen vader, den Hertog van Bourgogne, gezien, en was zoo gelukkig eene der eersten te zijn, welke God gedankt hebben, dat hij u aan Frankrijk geschonken heeft. Dit zijn eenige lichtstralen, welke van mijn langgerekt leven op de voorbijzijnde regeringen vallen; maar, Sire! het is eene lamp, die, bij gebrek aan olie, morgen reeds kan uitgaan, wanneer uwe Majesteit niet de goedheid heeft, dezelve door eenige brandstof weder een weinig te doen opflikkeren.’

Deze brief werd door een vertrouwd persoon aan lodewijk XV overhandigd. De jonge Monarch wilde marion delorme zien, en bezocht haar menigmaal met fleury. Hij verleende haar een jaargeld, hetwelk haar, tot haren dood toe, stiptelijk is uitbetaald.