Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1838

Woordenboek der eigennamen, naar hunne eerste spelling en oorspronkelijke uitspraak, met eene korte beschrijving van de personen, landen en plaatsen in het Oude Testament voorkomende, en voor het grootste gedeelte ook etymologisch behandeld, door S.J. van Ronkel, Hoofdonderwijzer aan de Nederlandsche Israëlitische Armenschool, en beëedigd Translateur te Groningen. Te Groningen, bij M. Smit. In gr. 8vo. 18 en 306 Bl. f 2-50.

Dit Woordenboek kan in driederlei opzigt beschouwd worden, namelijk ten aanzien 1. van de goede uitspraak der Hebreeuwsche eigennamen; 2. van de beschrijving der daardoor aangeduide personen of zaken; 3. van de etymologie derzelven.

Wat het eerste betreft, dat bij den Heer van ronkel, blijkens het Voorberigt, het voornaamste schijnt te zijn, hiervan kan Rec. dat nut niet inzien, welk er zich de Schrijver van voorstelt. Hij stemt hem toe, dat de meest gewone schrijfwijze der Hebreeuwsche eigennamen in de Westersche talen niet juist naar de Oostersche spelling en uitspraak, maar meest naar die der Grieksche en der Latijnsche overzetting gevormd is: maar zal men, door de eerste stipt te volgen, de verstaanbaarheid en welluidendheid bevorderen? Rec. vreest juist het tegen-

[p. 624]

deel. Indien men toch b.v. voor het zachtere Eva, Isaäk, Darius, waaraan ons Europeesch oor nu gewend is, meer naar de Aziatische uitspraak, die men zelfs dan waarschijnlijk nog niet volkomen en dus nog niet regt Aziatisch welluidend treffen zou, Chawa, Jizchak, Darjavesch, of voor Jeremia, Damascus, Samaria het Hebreeuwsche Jirmejáhu, Dammések, Schomerôn wilde in de plaats zetten, men zou bij de meeste hoorders of lezers niet verstaan worden. Die bijbelsche personen, welke de Schrijver bijzonder aanvoert, als in wier namen eene toespeling op eene bijzonderheid uit hunne geschiedenis is, zijn zoo weinig, en die bijzonderheden zelve uit het daarvan verhaalde zoo bekend, dat de meerdere herinnering door den regt uitgesproken naam weinig noodig schijnt; eene herinnering zelfs, die dan nog slechts goed zou zijn voor hen, die zich zulke toespeling in de oorspronkelijke taal denken kunnen. Daarenboven de Schrijver zelf wijkt, om het min belangrijke, in eenige opzigten van de oorspronkelijke schrijfwijze af, b.v. Adam, niet Aadaam, Reüben voor Ruben, niet Reoebeen; en waarom dan ook niet in het overige? - Maar wat meer is, Rec. durft het van den Schrijver, ofschoon Israëliet, zoo min als van zichzelven vertrouwen, dat hij van de uitgestorvene Hebreeuwsche taal in alles de oude zuivere uitspraak weet. Hij meent zelfs, voor zoo veel hij eenige kennis van deze en de andere Oostersche zustertalen heeft, dat van ronkel in dit Woordenboek de waarschijnlijkste uitspraak niet altijd uitgedrukt heeft. De Hebreeuwsche Gimel b.v. heeft, naar Rec^s. gedachte, niet den klank van onze Nederlandsche g gehad, maar die van de Arabische Gijm, nagenoeg die van de Fransche g voor de zachte, somtijds misschien ook voor de harde klinkers. Een ander voorbeeld! Laat het zoo zijn, dat het niet geheel voldoende is, de Hebreeuwsche Aïn door gen, of op het einde door ng uit te drukken; het zal ten minste nog beter zijn, dan deze moeijelijke driedubbele adspiratie, op de Grieksche manier, geheel weg te laten, of in een' spiri-

[p. 625]

tus lenis te veranderen: niet onwaarschijnlijk is het zelfs, dat deze letter in de levende taal somtijds den klank der Arabische Gaïn gehad heeft. - Rec. kan dus te dezen aanzien de nuttigheid dezer onderneming niet inzien.

Ten opzigte van het tweede, de beschrijving van de personen, landen en plaatsen, door de eigennamen aangeduid, welke de Schrijver gegeven heeft, deze is over 't geheel goed, en kan welligt voor dezen of genen zijner geloofsgenooten nuttig zijn; maar zij betreft natuurlijk meestal zulke bekende zaken, die in andere bijbelsche Woordenboeken of schriften ter opheldering des Bijbels gemakkelijk kunnen gevonden worden.

Het belangrijkste van dit werk zou in Rec_s. oog het derde bovengenoemde zijn, namelijk deszelfs etymologisch gedeelte, niet zoo zeer om de beteekenis der eigennamen zelve, als wel om de belangrijke overblijfsels der Hebreeuwsche taal, die er in schuilen, daaruit op te delven. In plaats echter van de zeer korte en dikwijls goede aanwijzingen, weike de Schrijver hiervan bij verscheidene namen gegeven heeft, zou Rec. veel liever een opzettelijk hiertoe ingerigt en meer uitgewerkt Onomasticon zien, waarin de namen, en de woorden, waarvan zij afgeleid zijn of schijnen, met de Hebreeuwsche, en zoo ook die uit de vergelekene dialecten of andere talen met de Arabische, Syrische of andere karakters zoo veel mogelijk uitgedrukt staan, daar zulks de overeenkomst of het verschil veel beter en zekerder zou doen in het oog vallen dan hier, waar alles met Latijnsche letters uitgedrukt staat. Daar nu zulk een werk voor den ongeletterden Nederlandschen Lezer van geen belang kan zijn, zou hiervoor de Taal der Geleerden veel beter kunnen gebruikt worden. Wie dus hiertoe met de noodige Oostersche taalgeleerdheid toegerust was, en van het voorgeärbeide gebruik maakte, zou voor de Hebreeuwsche Letterkunde geen geheel nutteloos werk verrigten.