Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1838

Letter- en Geschiedkundige Mengelingen; verzameld en uitgegeven door Prof. H.W. Tydeman. Te Zaltbommel, bij J. Noman en Zoon. In gr. 8vo. 374 Bl. f 3-75.
Poëzij van Casper van Baerle, bijeenverzameld en met eene Levensbeschrijving diens Dichters vermeerderd, door Mr. P.S. Schull, Advokaat te Dordrecht. Te Zierikzee, bij J. van de Velde Olivier. In kl. 8vo. 255 Bl. f 1-50.
Zangen voor de Studenten der Geneeskundige School, door Q.J. Goddard, Chir. et Obstet. Stud. Te Rotterdam, bij P.H. van den Heuvell. In gr. 8vo. 36 Bl. f :-60.

Daar, door opgekomene omstandigheden, de uitgaaf van de Mnemosyne, waarvoor nog een of twee boekdeelen in portefeuille gereed lagen, vertraagd was geworden, en Prof. tydeman inmiddels weder zoo veel toevoer voor dergelijk eene verzameling bekomen had, dat hij dien voorraad niet langer ongebruikt wilde laten liggen, zoo besloot hij, de hier aangekondigde Letter- en Geschiedkundige Mengelingen het licht te doen zien, en wij zijn hem dankbaar voor de uitgaaf. - Eerst ontmoeten wij eene welgestelde Redevoering door den Eerw. veltman, ter nagedachtenis van b.f. tydeman, in leven Th. Dr. en Predikant te Dordrecht. Dan volgen de Koorgezangen bij het lijkfeest van laatstgenoemden, door nu wijlen den begaafden en werkzamen Mr. p.s. schull, en aan het Genootschap Diversa sed una, bij het ten toon stellen der afbeelding van denzelfden, door j. kisselius. Wijders heeft de Uitgever in deze verzameling opgenomen eene Verhandeling van nu wijlen N.T. over den bloei en

[p. 516]

voorspoed der aloude Staten, niet ontbloot van alle verdiensten, en mogelijk lang genoeg voor eene Voorlezing (gelijk het stuk dan ook was); maar niet belangrijk genoeg, om te worden uitgegeven, en op verre na niet voldoende uiteengezet. Beter bevielen ons de opmerkingen van Ds. n. westendorp, over eenige gedane Ontdekkingen in Egypte, al is het ook, dat de allerlaatste berigten nog niet geraadpleegd konden worden bij de opstelling. De Redevoering over het oprigten van Gedenkteekenen ter vereering der nagedachtenis van groote en bij uitstek verdienstelijke Mannen, door nu wijlen den Hoogleeraar e. wassenbergh, verdiende de ingeruimde plaats. Belangwekkender is adolf van egmond, Hertog van Gelder, eene Voorlezing door Mr. m. verbrugge: een uitgewerkt stuk, doch te lang voor ééne Voorlezing. Schrandere opmerkingen en goede raadgevingen zijn vervat in Mr. g. dumbar's Onderzoek over de middelen, om den bloei van Letterkundige Genootschappen te bevorderen. De Levensschets van den Geschiedschrijver joh. von müller zal wel aan elken vriend der beoefening van geschiedenis en letteren bevallen. Vertaald, naar het oorspronkelijke van den beroemden Sterrekundige bode, ontvangen wij verder eene heerlijke zinnebeeldige voorstelling: Kepler en de onzigtbare wereld. Met belangstelling las Recensent het aangeteekende door imm. kant over de kracht van den menschelijken wil, om ziekte en smart des ligchaams te bedwingen, gelijk die vermaarde Wijsgeer daarover schrijft aan nu wijlen den beroemden hufeland, met de bijvoegselen en aanmerkingen daarop van hufeland zelven. Niet onaardig is de hier opgenomen brief uit het Oranje drietal, zijnde een hekelschrift op de stroomdichten, herders- en minnezangen, enz. Over swedenborg, geeft eenige, ook van elders reeds bekende, bijzonderheden op nopens dien merkwaardigen man, en zijne, niet door het magnetismus bij hem verwekte, maar hem natuurlijk eigen gewordene zoogenaamde helderziendheid, die wel van betrekking of rapport met de Geestenwereld schijnt te getuigen, maar daarom nog geene aanspraak geeft op onfeilbaarheid. In dien zin schijnt ook Prof. tydeman over swedenborg, en dus ook over vele andere helderzienden, te denken. Göthe (d.i. deszelfs oordeel) over newton, allezins lezenswaardig. Drie Brieven van Mr. bilderdijk aan w.a. ockerse, en één (in dichtmaat) aan le francq van berkhey, zijn,

[p. 517]

ook vooral uit een karakterkundig oogpunt, omdat bilderdijk de schrijver is, belangrijk. De nu volgende gedichtjes van Ds. bax, w.a. ockerse, de Wed. schippers, geb. kleyn, en j^b. van dam besluiten, op eene niet onaangename, ofschoon sombere wijze, daar het meestal rouwliederen zijn, dezen bundel.

Hadden wij, in die verzameling, Koorgezangen van Mr. schull ontmoet, bij dezelfde gelegenheid kondigen wij hier aan zijne uitgaaf der Poëzij van casper van baerle, ten voordeele van den opbouw eener nieuwe Kerk, in de plaats der afgebrande, te Zierikzee. Een fraai Portretje en eene door schull zelven vervaardigde Levensbeschrijving van barlaeus gaan vooraf; dan volgt eene menigte Nederlandsche dichtstukken door van baerle, en eenige naar zijn Latijn nageschetste gedichten door bilderdijk en van der hoop, welke door losheid en bevalligheid uitmunten; eenige ophelderende aanteekeningen van schull bekroonen deze uitgaaf, die, niet alleen om het weldadige doel, maar ook wel degelijk om de innerlijke waarde van het boeksken, verdient te worden aangekocht, en eene plaats in de boekerijen onzer Letterminnaars te beslaan.

Regt lief, bevallig en voor het oogmerk geschikt zijn de Zangen voor Studenten, door hunnen Medestudent goddard. Die in dergelijke liederen hooge vlugt of rijkdom van vinding zoekt, vraagt naar hetgene daarin niet alleen niet gevergd wordt, maar ook minder te pas komt. Los, luchtig, geestig en betamelijk tevens zijn de stukjes in dit bundeltje, en dus in 't algemeen zóó, als zij, overeenkomstig het doel des vervaardigers, wezen moesten. Hoe wél echter de Heer goddard, als men zich op het regte standpunt van beschouwing plaatst, doorgaans moge geslaagd zijn, wenschelijk ware het, dat hij zich op nog meerdere keurigheid en juistheid van uitdrukking had toegelegd; dan zou hij zich zeker voor eenen regel gewacht hebben, als dezen op bl. 35:

‘Wij laten mars zijn' roem gebouwd op weeën’ (!)

Dat rijmt wel op het voorafgaande krijgstrofeën; maar wat is nu toch bij mars een roem, op weeën gebouwd, en wat beteekent die uitdrukking in 't geheel? Ook een artis obstetriciae Studiosus moet zich daarvoor zoo wel wachten, als

[p. 518]

eenig ander poëet. Zouden de bedoelde vier regels zich aldus niet beter laten hooren:

Wij stellen ons, voor 's oorlogs zegepralen,

Slechts dankbaarheid als 't hartverrukkend loon;

Wij laten mars zijn' lauwertak behalen:

Ons is 't herstel van lijders eens zoo schoon.