Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1838

De Fransche Krijgsgevangenen in Rusland; Gedenkschriften en Herinneringen van den Markies De Serang, verzameld en uitgegeven door M. De Puybesque, Oud-Commissaris van Oorlog bij het groote Leger, Militair Onder-Intendant. Uit het Fransch vertaald. II Deelen. Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. 1837. In gr. 8vo. 562 Bl. f 5-50.

Letterlijk onmogelijk is wel niets, wat in deze twee Deeltjes wordt verhaald; maar het voor zuivere waarheid aan te nemen - zoo ver kunnen wij het, in vertrouwen op de geloofwaardigheid van den Markies, niet brengen. Het Handelsblad prees het oorspronkelijke, als ‘een hoogst gewigtig werk, dat vele lezers zal vinden; het is rijk in krachtig geschilderde tafereelen, in belangrijke anecdoten, in onbekende bijzonderheden, in waarnemingen betreffende de zeden en gewoonten, in portretten van groote personaadjen; hetzelve geeft eene getrouwe voorstelling van een rampzalig tijdsgewricht en van het leven der Fransche krijgsgevangenen in Rusland; met één woord, het bezit al de waarborgen tot een' volkomen' en algemeenen bijval.’ Zoo hoog slaan wij nu juist het werkje niet aan. Als eene onderhoudende lectuur, zoo wat half en half als Roman en Geschiedenis te beschouwen, zouden wij het, met echt Franschen wind aangekondigd, geschrift laten gelden, indien ons niet op ontelbare plaatsen gehinderd hadden de onbeschaamdste partijdigheden tegen de Russen. Volgens den Markies, is het ‘van geestdrift blakende leger door de onvoorzigtigheid van deszelfs bevelhebber in de noordelijke ijszeeën (?) ver-

[p. 384]

zwolgen,’ dan op eene onmenschelijke wijze door de barbaarsche Russen behandeld. Deze hebben alle menschelijkheid uitgeschud; maar de Fransche wellevendheid, die zich ook bij den krijgsgevangene niet verloochende, heeft hen, met wie zij eenigzins in aanraking kwamen, tot menschen gevormd, enz. enz.

Een der weinige Hollanders, die, door den ijzeren wil van napoleon naar Rusland medegesleept, hun vaderland hebben wedergezien, door Rec. naar de waarde dezer Gedenkschriften gevraagd, had er ‘veel overdrevens’ in gevonden. De man is altijd zeer zacht in zijn oordeel, en wij, die de zaak alleen uit Couranten en boeken kennen, willen niet strenger zijn.