Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1838

[p. 317]

Boekbeschouwing.

Tweetal Leerredenen, gehouden na het overlijden van den Weleerw. Heer G.L. van Oosten van Staveren, in leven Predikant te Drempt, door A. Radijs, Predikant te Doesborgh. Te Doesborgh, bij Kets en Lambrechts. In gr. 8vo. 51 Bl. f :-60.

Bij het treffend sterfgeval van den jongen Predikant van oosten van staveren, die nog geen drie maanden het Leeraarsambt te Drempt bekleed had, heeft de Weleerw. Heer radijs, die den overledenen had leeren kennen, zich opgewekt gevoeld, om de eerste der bovenstaande Leerredenen te houden, aanstonds na hetzelve, in zijne eigene Gemeente; de andere, als Lijkrede in die van Drempt, acht dagen later; en op verzoek van velen, ook van des overledenen betrekkingen, geeft hij beide thans uit, verzoekende, dat ‘men ze beoordeele met billijkheid; niet naar de regelen der kunst, maar als uitvloeisels van een diep bewogen hart, hetwelk door eigene ervaring de smart des levens kent, en geleerd heeft te weenen met de weenenden.’

De eerste Leerrede, ten tekst hebbende Ps. XXXIX:6^b: ‘Immers is een ieder mensch, hoe vast hij staat, enkel ijdelheid,’ handelt over de broosheid des menschelijken levens, en stelt eerst ‘de gedachte daaraan van hare aandoenlijke zijde’ voor, daar zij 1. ‘den stempel der nietigheid zet op de goederen en het genot dezer wereld;’ 2. ‘de vreugde der liefde en der vriendschap vergalt;’ 3. ‘zelfs onze werkzaamheid belemmert.’ (De tekst, die hier over 't geheel meer als aanleiding dient, zou misschien nog meer aanmerking vorderen op dit punt: hoe vast hij staat.) Ten andere doet zij opmerken, ‘welk een' voldoenden troost het Evangelie ons daartegen aanbiedt,’ 1. ‘door het geloof aan God, onder wiens wijs en liefdevol bestuur

[p. 318]

ons leven staat, en die voor alles zorgt, wat wij door eenen ontijdigen dood achterlaten;’ 2. ‘door de hoop der eeuwigheid, waar ons kortstondig bestaan eindeloos wordt voortgezet; waar wij vergoeding ontvangen voor alles, wat wij door den dood missen; waar hereeniging met de onzen is.’ Dit stuk wordt besloten met eene opwekking tot dankbare en ernstige behartiging van dezen Evangelietroost, welke misschien beter zou ingevoegd zijn in het derde stuk, waar geschetst wordt, ‘hoe gewigtig die gedachte aan de broosheid des levens’ (maar door den voorgestelden Evangelietroost getemperd) ‘voor ons hart en onzen wandel is,’ daar ‘zij krachtig aanspoort tot eendragt en liefde, tot nuttige werkzaamheid, en tot een geduldig dragen van het lijden dezes tijds.’ Naar deze, over 't geheel welgeregelde, orde wordt dit een en ander kort ontwikkeld, en in eenen levendigen, hier en daar eenigzins dichterlijken, stijl voorgedragen. Van het bovengemelde sterfgeval wordt (wat hier zeer goed te keuren is) niet anders gesproken, dan met een enkel woord in de inleiding, welke opwekt tot opmerkzaamheid op de Goddelijke stemmen, die ons de vergankelijkheid der aardsche dingen verkondigen. Het geheel is eene altijd en overal nuttige herinnering.

De tweede Leerrede heeft ten tekst I Kon. VIII:12, en ten onderwerpe het donkere in het Godsbestuur. De tekst is dus in deze nog meer, dan in de eerste, slechts eene aanleiding in de verte; want het ‘in de donkerheid wonen van jehova,’ waarvan dezelve spreekt, ziet immers op het Allerheiligste des Tempels, als zijnde als 't ware het verborgene verblijf der onzigtbare Godheid. - De inleiding bevat wel zeer goede opmerkingen over het geloof aan God onder het onbestendige der aarde, maar blijft toch voor de gegevene bijzondere omstandigheid eene wat te algemeene bespiegeling. - In het eerste stuk wordt herinnerd, dat ‘het Godsbestuur in vele opzigten voor ons donker is.’ Na dit in eenige voorbeelden aangetoond te hebben, maakt de Redenaar eenen

[p. 319]

treffenden overgang tot het sprekende bewijs, dat de Gemeente, tot welke hij het woord voert, hiervan ziet in den dood van haren jeugdigen Leeraar; en hij spreekt hierover op eene roerende en waarlijk welsprekende wijze. (Over het welverdiende der hier gegevene lofspraken aan zulk eenen nog zoo kort in dienst geweest zijnden Leeraar, als wijlen van oosten van staveren was, gelijk over zijnen vroegeren levenswandel, wil Ref. niet oordeelen: en wat behoeft dit ook? dit zij den Kenner der harten verbleven!) - In het tweede stuk wordt overwogen, dat ‘dit donkere moet plaats hebben, zelfs voor ons nuttig is’; en hiertoe wordt gewezen, 1. ‘op de grootheid van God,’ 2. ‘op de uitgebreidheid van het heelal,’ 3. ‘op het onbekende der eeuwigheid,’ 4. ‘op onszelven,’ 5. ‘op ons belang.’ Dit stuk bevat dus twee hoofdpunten: zou het daarom welligt niet beter geweest zijn, het in tweeën te splitsen; of nog beter, het 1ste, 2de en 4de onderdeel, met één woord alles, wat tot het eerste lid betrekking heeft, als in dit geval te algemeen en niet naar eisch kunnende ontwikkeld worden, geheel weg te laten, en liever meer uitgebreidheid aan het belangrijke tweede lid te geven, dat nu slechts, in het 5de onderdeel, op twee bladzijden wordt afgehandeld, en waarbij dan ook van hetgene, dat in het 3de hier doelmatig voorkomt, ligt partij zou te trekken geweest zijn? - Het derde stuk ‘geeft de volgende regelen op ter besturing van ons gedrag in dezen:’ 1. ‘oplettend beschouwen en nadenken;’ 2. ‘ernstig pogen, om geen te spoedig oordeel te vellen;’ 3. ‘vertrouwen op God, en hoop voor de eeuwigheid;’ 4. ‘getrouwheid aan onze Christelijke pligten.’ Deze regels, kort ontwikkeld en overeenkomstig de omstandigheden hartelijk en stichtelijk aangeprezen, verdienen ook algemeene lezing en behartiging.