Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1838

Drie Jaren in Noord Amerika. Door James Stuart, Esq. Gevolgd naar den derden Engelschen Druk. III Deelen. Te Gorinchem, bij J. Noorduyn. In gr. 8vo. 1172 Bl. f 11-30.

De luimige sterne verdeelt de reizigers in klassen van verschillende benamingen, en dat mogt ieder wel doen, die berigten omtrent de grootste republiek van de nieuwe wereld tot leering of nut in handen neemt. Wanneer men zich de vragen: wie schreef? waarom? hoe? welke waren zijne bedoelingen? voldeed het gevolg daarvan aan zijne verwachting? eerst voorstelt, en bij eene vlugtige beschouwing van die berigten tamelijk voldoende kan beantwoorden, is daaruit voorshands op te maken, welke geloofwaardigheid het geheele werk verdient, de verwen, waarmede de schrijver het kleurt, en het oogpunt, waaruit hij alles zien moest en ook gezien heeft.

Bij de verschillende beschrijvingen van de staten van Noord-Amerika, die, in ernstigen of luimigen trant, het goede of het kwade op den voorgrond stellen, waarvan wij ook in ons tijdschrift, zoo wel in boekbeschouwing als mengelwerk, menigvuldige uittreksels gaven, is dit boek geheel niet overtollig. De schrijver is een Schot, die zonder vooroordeel, met Engelsche bedaardheid en lust tot onderzoek, naar 't schijnt enkel tot zijn vermaak en tot nut van hen, die zich in de nieuwe wereld willen nederzetten, (hetgeen bij zijne landslieden dikwerf het geval is) de reis ondernam. Hij reisde bijkans drie jaren rond, en geeft nu het resultaat zijner nasporingen op eene kalme wijze aan het publiek ten beste. Het verwondert ons niet, dat in het eerste jaar der uitgave drie drukken van het oorspronkelijke zijn noodig geweest, en het werk, ondanks den min behagelijken stijl, veelvuldige lezers gevonden heeft. De reiziger was de taal magtig, trof of maakte veelvuldige kennissen, en kon alzoo goede berigten opzamelen, die voor zijne landslieden onschatbare, maar ook voor anderen altijd hunne waarde hebben. Hij verbleef in Amerika van Augustus 1828 tot April 1831, en wij bekomen hier dus vrij nieuwe berigten omtrent dat land. De aller-

[p. 295]

nieuwste zijn, hoewel verspreid, ook reeds tot ons overgekomen, en daardoor weten wij, wat voltooide kanalen, afgemaakte en nog ontworpene spoorwegen al wederom tot vernieuwden rijkdom en welvaart hebben bijgedragen in een jong land, waar speculatiegeest, met voortvarende bedrijvigheid, schier even spoedig als stoombooten en spoorwegen voorwaarts snelt.

Hij toont wijders bekend te zijn met de voornaamste uitgegevene werken van zijne voorgangers; en daar hij niet door den bril van Kapitein basil hall, maar door eigene oogen ziet, - geene teleurgestelde verwachtingen te verkroppen heeft, gelijk de bekende Mistress trollope, wier spijt zich te dikwerf in gezochte aardigheden lucht geeft, - levert hij een verslag van zijne omwandelingen, dat in vele opzigten van anderen verschilt, en bestendig door onpartijdige vrijmoedigheid in het beoordeelen van personen en zaken gekenmerkt wordt.

De schrijver kwam met zijne vrouw gedurende de warmte in New-York, en deed kort daarna een uitstapje, de Hudson op, over Albany en Utica, langs het nieuwe kanaal, naar het meer Erie, tot aan de watervallen der Niagara, na op zijnen togt de gevangenis van Auburn bezocht te hebben, waarvan het stelsel zeer geroemd wordt, ofschoon dat van Philadelphia niet door hem onderzocht schijnt. Het is hier de plaats niet, daarover breedvoeriger te zijn; te minder, daar wij onze lezers, die er belang in stellen, met volle ruimte naar het mengelwerk van dit tijdschrift mogen verwijzen. Hij keert over Boston en Providence naar New-York terug. Op zijne verdere togten naar Philadelphia en Baltimore, Washington en Anapolis, vergezellen wij hem met genoegen, en met nog meer belangstelling langs denzelfden weg, over Charlestown en Augusta, dwars door het Indiaansche grondgebied van Alabama, naar Mobile en New-Orleans aan de groote Mississippi, die koningin onder de vorstelijke rivieren van Noord-Amerika. Van daar vaart hij den stroom op tot aan Louisville en de zamenvloeijing der Ohio, bezoekt de vereeniging der Mississippi met de Missouri, en komt in Illinois, aan de landen, die het Cougres aan de militairen geschonken heeft, - vaart de Ohio op tot aan het oude Fort du Quesne, thans de bloeijende fabrijkstad Pittsburg, en keert van daar te land, door het Alleghany-gebergte, over Philadelphia, naar New-York terug. Allerbelangrijkst zijn de be-

[p. 296]

rigten over die gewesten, door napoleon, tegen het gevoelen van den bekwamen staatkundige talleyrand, voor een' spotprijs aan de Vereenigde Staten, uit vrees, verkocht, en waar, in de Prairiën, nog duizende bij duizende vruchtbare akkers eene geheele Europesche bevolking kunnen voeden. Behartigenswaardig zijn de wenken, die hij aan landverhuizers geeft, en niet zonder grond het vermoeden, dat eenmaal in het westen de hoofdstad der Vereenigde Staten geplaatst zal worden.

De schrijver is blijkbaar ingenomen met het land, dat hij bezoekt, en met deszelfs vrije inwoners. 't Is waar, dat zijne manier van reizen en zijn inschikkelijk gedrag, benevens zijn titel van onderzoekend reiziger, burger van Groot-Brittanje, zonder oud-Engelander te zijn, hem veel in het gunstigste daglicht moest doen zien; maar hij offert toch daaraan de waarheid eener bedaarde beschouwing niet op, en daar hij geene handelsbetrekkingen aanknoopte of landen kocht, was hij beveiligd tegen het bedrog der speculative grondbezitters en tegen de Yankee-streken, waar anderen zoo bitter over klagen. Zonder de matigheidsgenootschappen te veroordeelen, doet hij toch sommige nadeelen daarvan voor de arbeidende klasse gevoelen, en verdedigt de besaamde camp-meetings, of godsdienstige vergaderingen in de open lucht, waarbij hij, in weerwil van de onrustbarende berigten van andere reizigers, niets onvoegzaams zag plaats hebben. De gebreken van het vrije volk worden over het algemeen met veel verschooning behandeld, de ongeregeldheden bij de stemmingen luchtig overgesprongen of ontkend, en in het algemeen is zijne reisbeschrijving zoodanig ingerigt, dat hij kan rekenen een welkome gast te zijn, wanneer hij mogt goedvinden zijn bezoek bij broeder jonathan te herhalen. Zijne onpartijdigheid in de meeste gevallen gaat echter zelfs zoo verre, dat hij het karakter der Hollanders, die New-York en Albany onder de namen van Nieuw-Amsterdam en de Willemstad bevolkten, regt laat wedervaren, de reizen van den kundigen saxen weymar aanhaalt, en het kanaal van Amsterdam naar den Helder den verschuldigden lof toezwaait. Waarlijk eene uitzondering op den gewonen regel, die het goede niet wil zien of zoeken, waar het te vinden is!

Het werk kan overigens als reisboek met vrucht geraadpleegd worden, daar het de wegen beschrijft, de beste hôtels, de kosten van verblijf en vertering opgeeft, goeden

[p. 297]

raad bevat, om, met de minste kosten, het meeste en belangrijkste te zien, achting, welwillendheid, ja onderscheiding te verwerven bij de inwoners; hetgeen niet zonder gepaste teregtwijzing van het doorgaande gedrag zijner landslieden, de Engelschen, geschiedt.

De schrijver, wiens aanteekeningen, van den beginne af, voor de pers schijnen bestemd te zijn geweest, verontschuldigt zich te regt over duisterheden en onduidelijkheden in den stijl. Wij zouden er bij kunnen voegen, dat hij nu en dan niet vrij van herhalingen en eenzijdige beschouwing is. - De vertaler zelf zegt een nieuweling te wezen, en tot de overgieting in onze taal maar weinige uren van zijne beroepsbezigheden te hebben kunnen afzonderen. Hij heeft dan ook zijne taak juist niet met naauwkeurigheid vervuld, en de duisterheden van het oorspronkelijke hier en daar in diepen nacht doen verkeeren, vooral waar het afgetrokkene redeneringen geldt, die buiten of boven den gewonen verhaaltrant loopen. - Ook de correctie is slordig: de lijst der misstellingen en drukfonten achter het 1ste en 3de deel zou nog aanmerkelijk breeder kunnen zijn. De letterdruk is vo doende. - Eene gesteendrukte afbeelding van de vallen der Niagara versiert het eerste deel; waarbij het ongeval, dat den grooten schrijver van de Génie du Christianisme bijkans het leven kostte, niet onaardig te pas gebragt is. Op ieder titelblad wordt hetzelfde vignet, zuinigheidshalve, herhaald.

Ondanks de gemaakte aanmerkingen, kunnen wij den lezer, wien het om kennis van, en grondig oordeel over het bezochte land te doen is, gerust aanraden, de aangeduide gebreken met den mantel van verschooning te bedekken, en zijn nut te doen met dit belangrijke werk, zonder daarom te verzuimen, anderen te raadplegen; alzoo, alle schrijvers beproevende, het goede te behouden, dat in dezen bestaat in een helder denkbeeld van de nog steeds, in bloei, rijkdom en beschaving, met reuzenschreden voorwaarts gaande Vereenigde Staten van Noord-Amerika.