Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1838

De Nederlandsche Volksromans. Eene Bijdrage tot de Geschiedenis onzer Letterkunde; door Mr. L.Ph.C. van den Bergh. Te Amsterdam, bij M.H. Schonekat. 1837. In gr. 8vo. 198 Bl. f 2-:

[p. 260]

Geschied- en letterkundige Bijdragen, door Isak van Harderwijk, Predikant te Katwijk aan Zee. Te Rotterdam, bij H.W. van Harderwijk. 1837. In gr. 8vo. 48 Bl. f :-60.

Daar onze oude Romantische Letterkunde in velerlei opzigt belangrijk is, maar men er hier te lande tot nog toe weinig werk van gemaakt heeft, zoo heeft de ijverige beoefenaar onzer Taal en Literatuur, Mr. van den bergh, sedert lang reeds gunstig bekend, er eene proef van genomen, hoe men het best derzelver kennis meer algemeen kan maken. In eene Inleiding wordt het eene en andere aangevoerd, betrekkelijk het echt-nationale dier bij de lagere standen nog niet geheel vergetene verhalen, als ook over het vruchtelooze van alle pogingen, om oude volksverhalen en oude liederen door nieuwe volksromans en liedjes voor den gemeenen man te vervangen. Daarna gaat de Schrijver tot het eigenlijke werk over, en geeft in het eerste Hoofddeel zoo veel mogelijk verslag van de Ridderromans uit den sabelkring van karel den Grooten, te weten: Floris en Blancefleur, Valentijn en Ourson, de geduldige Helena van Constantinopolen, de vier Heemskinderen, Malaghijs, en Buovo van Ancona. In het tweede, van de Romans uit latere tijden, als: De Ridder met de Zwaan, Margaretha van Limburgh, Olivier van Castille, Jan van Parijs, de goede vrouw Griseldis, Florentina de getrouwe, en Genoveva. In het derde, van de Ridderromans uit de oude gewijde en ongewijde geschiedenis, als: De historie van den vromen Ridder Jason, de verwoesting van Troje, Alexander, en de destructie van Jerusalem. In het vierde behandelt de Schrijver de Amadis-romans, als: Amadis van Gaule, Palmerijn van Olijve, en den Ridder van avonture. In het vijfde, de Romans en Novellen van gemengden inhoud, namelijk de historiën van de zeven Wijzen van Rome, [den zoogenaamden Toovenaar] Virgilius, den Joodschen Wandelaar, Reinaert de Vos, Fortunatus borse, de Reize van Jan Mandevijl, de historiën van Doctor Faustus en van Thijl Uilenspiegel. Een toevoegsel levert de titels van nog een aantal werken, welke de Schrijver, omdat hij die slechts bij name kende, onder het getal der Volksromans niet heeft durven opnemen. Een Overzicht (gelijk de Schrijver verkiest te spellen) over de Romantische Literatuur in de Nederlanden besluit het werk. Daarin wordt onder anderen de aesthetische waarde dier Literatuur boven die der werken van maer-

[p. 261]

lant en dergelijke Rijmkronijkschrijvers en Rhethorijkers aangetoond, met opgaaf der redenen, waarom onze oude Romantische Letterkunde zoo langen tijd verwaarloosd geworden is. Hoe beknopt alles ook in dit kleine boekdeel behandeld zij, twijfelen wij niet, of het zal de zucht tot vlijtiger beoefening van een veelal verzuimd vak onzer letteren opwekken en aanwakkeren. Trouwens het historisch onderzoek, het opdelven van het vergetene, het nasporen van oudheden, en het openen daardoor van nieuwe velden van navorsching niet alleen, maar ook van dichterlijke behandeling, dit alles ligt in den geest onzes tijds. Deze strekking ontwaart men alom, en daarvan getuigt ook de verzameling van geschied- en letterkundige Bijdragen door den Heere isak van harderwijk, welke wij daarom hier tevens aankondigen.

Eerst geeft de Heer van harderwijk eenen herdruk zijner Bijdrage ter beoordeeling van de waarheid des verhaals aangaande de Regtspleging van karel den stouten, (bevorens geplaatst in het Mengelwerk van dit Tijdschrift voor 1833) en staaft zijn beweerde nopens de waarheid dier overlevering in een bijvoegsel. Dan volgt: Iets over het sterfjaar van godebold XXIV, Bisschop van Utrecht. Opgave van een tweede voorval, als bij de regtspleging van n. du maulde heeft plaats gehad, betreffende de gewoonte, om misdadigers het leven te schenken, als een meisje den veroordeelden huwen wilde. Aanwijzing, wat men door de maand madius, bij de Middeleeuwsche Schrijvers, te verstaan hebbe, waarbij bewezen wordt, dat men daardoor de Meimaand wilde aanduiden. Onuitgegeven Puntdicht van daniël heinsius. Artur jonston's Lofdicht op kaspar van baerle, (waarbij een Nederlander door een' vreemdeling, en dat wel door een' Engelschman, overdreven geprezen wordt; juist het tegendeel van hetgeen wij anders gewoon zijn te ondervinden.) Lijkdicht op johannes kuchlinus door kaspar van baerle. Eindelijk Bladvulling, opgaaf doende van den titel eener in het Hebreeuwsch gehoudene redevoering door haren opsteller gerardus van der graaff, te Utrecht, den 10 April 1700; terwijl de Baron d'escury verklaard had niet te weten, wie de Redenaar geweest was, toen hij het geval zelve in zijn werk, Hollands roem in Kunsten en Wetenschappen, vermeldde. Dank hebbe de naarstige en letterlievende Godsdienstleeraar voor

[p. 262]

de uitgaaf en de openbaarmaking van het min bekende; dank ook voor zijne toelichtingen nopens hetgeen minder vreemd was! Het verheugt ons inzonderheid, de waarheid van eene daad, die karel den Stouten, als handhaver van het regt, zoo zeer tot eere strekt, nader bevestigd te zien, en bij al hetgeen dien Vorst wegens zijne heerschzucht kan worden te laste gelegd, ook het goede, dat tevens in hem uitblonk, te mogen blijven bewonderen.