Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1838

Iets over de Spoorwegen en de Stoomwagens op gewone wegen, tot alle deskundigen en speculanten gerigt. Door A. Gordon. Met eene Plaat. Te 's Gravenhage, bij K. Fuhri. 1837. In gr. 8vo. 58 Bl. f :-75.

De strekking van dit Iets is, om het aanleggen van Spoorwegen voor ons Vaderland te ontraden, en het invoeren van Stoomwagens op gewone wegen aan te prijzen. Dat in Engeland stoomrijtuigen op gewone wegen door velen, zoo als gurney, hancock enz., gebezigd zijn, bewijst de uitvoerbaarheid der zaak, en in de kosten zou oneindig veel bespaard worden. Intusschen had de Schrijver zijn werkje nuttiger gemaakt, wanneer hij de bedenkingen, die zich tegen deze rijtuigen opdoen, ontleend van gevaar voor andere rijtuigen, bepaaldelijk in ons waterrijk Vaderland, waar vele straatwegen langs kanalen loopen, uiteengezet en opgelost had. Hiervan vindt men niets, maar wel veel omslag en omhaal over de geschiedenis der stoomwereld, (gelijk de Schrijver het bl. 35 uitdrukt) hetwelk hier, in een' niet altijd duidelijken stijl en zonder lucidus ordo, wordt opgedischt. Men oordeele over dien stijl b.v. uit deze proeve: ‘Alhoewel dit werkje zich geenszins aanmatigt deskundigen inlichtingen te kunnen aanbieden, in alles wat het technische der zaak zelve aangaat, zoo hopen wij, dat het oogpunt, waaruit wij de zaak beschouwen, hunne oplettendheid misschien op eenige bijzonderheden vestigen zal, en door den zamenhang, welken wij dezelve geven, daaraan eene waarde zal toekennen, die anders, als onbelangrijk, onopgemerkt konde blijven, maar zoodanig tot hunne

[p. 217]

aandacht hier teruggebragt, door hunne verdere navorschingen voor het publiek van veel belang kan worden.’ (Bl. 4, 5.) Misschien behooren zulke perioden tot de taal der stoomwereld, en zijn zij voor ingewijden bevattelijk en helder. Hier en daar komen, daarentegen, duidelijke en treffende denkbeelden voor, welke, als lichtende punten in het betoog, onze aandacht tot zich trokken. Zoodanig is b.v. de aanmerking aan het slot van het boekje: ‘Engeland, op eene kaart van Europa gezien, heeft iets van dat (het) smalle en lange van eenen spoorweg. Met eene linie van Glasgow en Liverpool naar Londen, over Birmingham, zijn deszelfs behoeften in dat opzigt vervuld, en reeds is het daarmede voorzien. In Engeland is dus het belang des volks naar (aan) stoomwagens op gewone wegen niet meer zoo groot. Maar het vaste land van Europa? Dit heeft eene andere gedaante en andere behoeften, dan het verbinden van een paar steden; eenige lijnen spoorwegen zijn niet genoeg om daarin te voorzien. Daarenboven Nederland is uiteinde, zoo als met veel oordeel gezegd is, en stoomwagens op gewone wegen zijn daarom ook hier eene grootere behoefte dan spoorwegen.’