Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1838

Opwekkingen en Raadgevingen in den omgang met Lijdenden, vooral bij de ondervinding van eigen lijden. Door A. Radijs, Predikant te Doesborgh. Te Amsterdam, bij W. Brave, Jun. 1837. In gr. 8vo. 242 Bl. f 2-40.
Bijbelsch Huisboek, of Christelijke Overdenkingen over sommige Bijbelplaatsen des N.T., vooral ingerigt voor huiselijk gebruik. Door denzelfden. Iste Stuk. Te Doesborgh, bij Kets en Lambrechts. 1837. In gr. 8vo. XII, 252 Bl. f 2-50.
Jozef, in verband beschouwd met de vervulling der belofte aan Abraham, betreffende de uitbreiding der ware Godsdienst op aarde. Door A.R. Berghege, Hz., Predikant te Hillegondsberg. Te Rotterdam, bij Mensing en van Westreenen. 1837. In gr. 8vo. 150 Bl. f 1-50.
Geschiedenis der Israëliten vóór de tijden van Jezus. Door J.J. Hesz, enz. IIde Deel. Te Deventer enz., bij A.J. van den Sigtenhorst enz. 1836. In gr. 8vo. 402 Bl. f 3-75.
Bijzondere Overdenkingen over Godsdienstige Onderwerpen. Uit het Dagboek van wijlen den Weleerw. Th. Adam, Leeraar van Wintringham. Naar het Engelsch. Te Rotterdam, bij Mensing en van Westreenen. 1837. In gr. 8vo. 262 Bl. f 2-60.
De meergevorderde Christen, of eene aanwijzing van den weg om goed te doen, enz. Door J. Abbott.

[p. 155]

Uit het Engelsch. Te Rotterdam, bij Mensing en van Westreenen. 1837. In gr. 8vo. XVI, 376 Bl. f 3-60.
Aanleiding tot Godsdienstige Overdenkingen op iederen dag des jaars; door T. van Spall, onder medewerking van eenige Godsdienstvrienden. Julij-December 1837. Te 's Gravenhage, bij A. Kloots. 1837. In gr. 8vo. 262 Bl. f 2-40.

Zullen wij bij het aankondigen en beoordeelen den dagelijks aanwassenden stroom van uitkomende boeken en boekjes eenigzins bijhouden, dan moeten wij zuinig met onze ruimte zijn, en daarom nu en dan in ééne aankondiging bijeenvoegen, wat anders afzonderlijk verslag en opzettelijke beoordeeling vorderen zou. Men neme daarmede ook ditmaal genoegen!

1. De Eerw. radijs behandelt hier een, wel is waar, veelmalen uitnemend behandeld, maar altijd belangrijk en bekoorlijk onderwerp; en hij doet het op zoodanig eene wijze, dat men het niet onvoldaan uit de handen zal leggen. Het werkje is geschreven in eene geleidelijke orde, met verstandigen raad, met Christelijke bemoediging, in eenen echt Evangelischen toon. Het vinde in vele huisgezinnen toegang; hetgeen wij ook toewenschen aan

2, van denzelfden Schrijver, zijnde het eerste stuk van eene nieuwe bijdrage tot huiselijke, stichtelijke lectuur. Zijne proeve onderscheidt zich gunstig, door gedurig naar den Bijbel zelven heen te wijzen, en eene zekere orde te bewaren, in tegenstelling met de gansch willekeurige sprongen, bij soortgelijke schriften niet ongewoon. Met regt geeft radijs als vereischten op: beknoptheid en te gelijk belangrijkheid, en een krachtvolle stijl, ten einde de belangstelling op te wekken, en aldus de leer des Christendoms voor verstand en hart nuttig te doen zijn tot opwekking van vaster geloof en hoop, tot volmaakter godsvrucht en werkzamer deugd. Schoon dat krachtvolle van den stijl latende voor wat

[p. 156]

het is, mogen wij den Eerw. radijs den hem toekomenden lof, zonder onregtvaardig te zijn, niet onthouden. Om vele redenen, zoo stoffelijke als verstandelijke, wenschen wij aan dit welgeschreven Huisboek vele lezers. Daar er nog drie stukken volgen, en wij er alzoo nog wel nader op zullen moeten terugkomen, vergenoege men zich met deze algemeene aanprijzing. De kundige Schrijver ga voort op den ingeslagen weg, en vinde aanmoediging, om naderhand met eenen tegenhanger uit het O.T. op te treden. Jammer, dat iemand van die bekwaamheden het niet verder gebragt heeft, dan - Doesborgh. Zoo gaat het meer, dat mannen van diepe kennis en uitnemende geschiktheid voor groote gemeenten op kleine plaatsen blijven; terwijl jonge Leeraars van stad tot stad vliegen, immers beroepen worden. Één enkele bekomt alles van hetgeen men naar het uitwendige van den Leeraarsstand bevordering noemt - vele anderen niets. Is het geene zonde en schande, dat bevordering in den eerwaardigsten van alle standen meestal afhangt van het geluk, van kruiwagens (en die nog soms van de armzaligste soort!) of - wij schamen ons het neder te schrijven - van het staan op eenige nominatiën in grootere steden? Mogt toch eens eenmaal in dezen - volmaakt, weten wij wel, is het niet te krijgen - eenige verbetering komen, en de bevordering van verdienstelijke Leeraren eenen meer gelijkmatigen gang nemen! Kan, wil, of durft men daaraan niets doen?

3. Wij komen alzoo tot den kundigen berghege. Zijne pragmatische beschouwing der geschiedenis van jozef hebben wij met het hoogste genoegen gelezen; er vele nieuwe gedachten zelfs in gevonden. Het boekje leest uiterst aangenaam, en is een belangrijk bijvoegsel tot

4, het tweede Deel der Israëlitische Geschiedenis van hesz, hetwelk met Gen. L eindigt. Wij verlangen zeer naar den juist niet snellen voortgang van dezen weluitgevoerden druk.

5. Is van een geheel ander alooi. Volgens den Ver-

[p. 157]

taler wordt het in Engeland bijna in ieder huisgezin aangetroffen. Wij willen niet het minste afdingen op de godsdienstige gemoedsstemming van den Opsteller, noch op het Christelijke doel van den Vertaler, maar hadden liever gewenscht, dat ons publiek niet op deze zwaarmoedige, in eenen geheel verkeerden geest opgestelde overdenkingen ware onthaald geworden; ja, dat men nooit deze uittreksels uit een dagboek, niet opgesteld met het doel van uitgave, het licht hadde doen zien. Met aanhaling van een paar korte plaatsen, laten wij den lezer zelven oordeelen:

‘Christus zegt: “zet u neder in het laagste vertrek,” maar het laagste is, volgens den H. Paulus, zóó laag, dat ter naauwernood één enkel mensch in hetzelve kan nederzitten. Lees hierover na Openb. III:17, 18; Gal. V:19-21; Tit. III:3.’ (?)

‘Het gebod is heilig, regtvaardig en goed, niet enkel in deszelfs voorschriften, maar ook in zijn' vloek. De eerste zijn duidelijk, en kunnen door niemand ontkend worden; de laatste worden nimmer geloofd, dan door eene werking van den H. Geest.’ (Ei! welke werking?)

‘God biedt zichzelven in Christus aan, om ons deel, ons eigendom (?) en ons geluk te zijn; en de mensch, die zich met iets minder kan tevreden stellen, is niet waardig, God te ontvangen, en niet in staat om Hem te genieten.’ (Louter mystieke onzin!)

‘Bemest en besnoei een' slechten boom, zoo lang gij wilt, hij zal nooit anders, dan slechte vruchten voortbrengen. Wanneer men dit regt begrijpt, begrijpt men het Evangelie.’ (Dat klinkt als een klok!)

Maar genoeg ter regtvaardiging van onzen wensch, dat dit werkje bij ons niet in bijna ieder Christelijk huisgezin aangetroffen zal worden. Wil men iets uit dezelfde taal, en uit denzelfden Boekwinkel, dan is men veel beter aan

6. De manier van abbott is uit zijne beide andere, mede door den Eerw. van deinse vertaalde

[p. 158]

schriften genoeg bekend. Ook het onderhavige is zeer bevattelijk en onderhoudend geschreven. Schoon verre van overal met den Amerikaanschen Schrijver in te stemmen, bevelen wij het gaarne aan. Breedvoerige vermelding is, na het over den jongen Christen en den Hoeksteen vroeger door ons gezegde, minder noodig. Zoo zeggen wij ook van

7 alleen, dat het op denzelfden voet, als het eerste halfjaar, wordt voortgezet. Een algemeene gegraveerde titel voor den geheelen jaargang versiert, met voorrede en inhoudsopgave, het laatste nommer. Het dagschrift wordt ook dit jaar voortgezet, voor die het verkiest met een paar fraaije platen. Wij wenschen den Eerw. Verzamelaar goed debiet en ruimere medewerking.