Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

Bijdrage tot de opmerkingen over den godsdienstigen en kerkelijken toestand in Frankrijk.

De Opmerkingen, dezer dagen in dit geacht Tijdschrift medegedeeld, over den godsdienstigen en kerkelijken toestand in Frankrijk, bijzonder die, welke verzekeren, dat Avignon nog heden de stad van het bijgeloof is; dat de geestelijken het huis Gods nog steeds tot een' schouwburg maken; dat zij het wél mogen meenen met de Godsdienst, maar de wijze, waarop zij hun oogmerk zoeken te bereiken, in openbaren tegenstand is met het karakter, de overtuiging en het gevoel der natie enz. enz., herinnerden mij eene aankondiging, die ik niet lang geleden in zeker Fransch tijdschrift vond, en hier laat volgen, ten einde dezelve, des verkiezende, als eene nadere proeve van den geest, die de katholijke geestelijkheid in het zuiden van Frankrijk en juist ook te Avignon kenmerkt, almede eene plaats in de Letteroefeningen in te ruimen.

Het betrof het werkje: Concerts spirituels, ou recueil de motets à une, à deux, à trois et à un plus grand nombre de voix, sur la mûsique de gluck, piccini, sacchini, mozart, rossini et autres maîtres célèbres, pour les offices et les saluts des fêtes solemnelles, et pour servir à l'exercice du chant dans les établissemens religieux et les maisons d'éducation chrétienne. A.M.D.G. 1e et 2de livraison. Avignon. Seguin, ainé, in 12mo.

De verslaggever laat zich hierover hoofdzakelijk dus uit:

Er zou een niet onaardig staatkundig artikel te schrijven zijn, even gallikaansch, als anti-ultramontaansch, over het boek, welks titel wij geheel en al uitschreven, opdat men wél vatten moge waar wij over spreken zullen. De geestelijke of staatkundige vraagpunten gaan ons voor het oogenblik weinig aan, en zullen wij zelfs den moed hebben om de lofsprekers der Jezuiten te worden, zoodra het blijkt, dat de Jezuiten iets ten voordeele der muzijk verrigt hebben.

Bedriegt de liefde voor de kunst ons niet, dan komt het ons voor, dat de uitgave der aangekondigde twee kleine

[p. 812]

stukjes veel grooter gevolgen zal opleveren, dan men bij den eersten opslag er van zou meenen te mogen verwachten. Het is bekend, dat het gebruik, om wereldsche aria's op Goddelijke liederen, gelijk men die noemt, toe te passen, ingevoerd werd bij alle zendingen, in een groot aantal kerken, en in alle de inrigtingen, die staan onder het bestuur der eerwaarde paters Jezuiten. Deze nieuwigheid, die men veelzins en te regt bespot heeft, bragt intusschen vruchten voort, welke men er niet van vooruitgezien had; de smaak voor anderen zang, dan koraalgezang, is bijna tot eene noodzakelijke behoefte geworden; de bekende aria's zijn op zeer vele plaatsen gevolgd door andere, opzettelijk vervaardigd ad hoc; en ziet, nu voldoen ook deze niet meer. De Jezuiten, die in dit opzigt uitmuntende thermometers zijn, hebben begrepen, dat men al de gevolgen van den smaak, welken zij hadden doen geboren worden, zich moest laten welgevallen, of dat er, aangezien de laauwheid der geloovigen met elken dag grooter werd, onvermijdelijke noodzakelijkheid bestond, een middel te vinden, krachtig genoeg om de laauwen aan te vuren, de ijverigen te ondersteunen, en de nieuwsgierigheid der onverschilligen op te wekken: kortom, welk eene tot nog toe ongehoorde zaak het ook zijn moge, ziet, daar maken zij zich tot hun eigen voordeel meester van hetgeen zij zoo menigmaal en zoo hevig veroordeeld hebben, en gaan tot heil der geloovigen aanwenden, wat tot dusverre slechts een middel ten verderve was, ‘door namelijk de Latijnsche woorden van de gebeden der kerk en opmerkelijke gedeelten uit de H.S. toe te passen op de fraaiste stukken der tooneelmuzijk, bijzonder van Duitsche en Italiaansche meesters.’

De voorrede zegt verder: ‘Deze gezangen zijn niet slechts zonder gevaar, maar evenzeer met voordeel als met genoegen, te zingen in de godsdienstige inrigtingen en in de meisjes-kostscholen, waar de muzijk een deel van de opvoeding uitmaakt. Onzes inziens bestaat er geenerlei bedenking tegen, om dezelve te doen weêrgalmen in de bidzalen of kapellen en in de kerken, bij de dienst of bij het lof op de plegtige feestdagen. - Wij vleijen ons, dat de oversten en de bestuurderessen dezer inrigtingen ons, door hunne goedkeuring, de gegronde hoop mogen verschaffen, dat ons werk, overeenkomstig onze bedoeling, zal strekken A.M.D.G.’

[p. 813]

Wat ons aangaat, wij hopen ook, dat deze geestelijke concerten, dank zij der welbekende volharding der goede paters, veel liefhebbers van wereldsche muzijk in de kerken mogen lokken, en wederkeerig den smaak voor de wereldsche muzijk inboezemen aan de beminnaars der gewijde muzijk; en alzoo het werk der Jezuiten, ofschoon zij dit niet bedoeld hebben, zal mogen strekken: A.M.M.G., ad majorem musicae gloriam.

De voormelde twee eerste afleveringen bevatten 42 stukken, solo's, duo's, trio's, quatuors, quintetti, koren, enz. getrokken uit de Opera's van mozart, gluck, piccini, sacchini, paer, rossini, cimarosa, gretry en méhul. Op zeer geringe uitzonderingen na, is de keuze in het algemeen vrij goed gedaan. Wij willen een zestal ten voorbeelde opgeven. Het koor uit de Iphigénie: Que d'attraits, que de majesté, is geworden een Laudamus te; van de quintet: Celesto man placata, en van de quartet: Mi manca la voce, heeft men een vijfstemmig Parce Domine en een vierstemmig Requiem gemaakt; de verrukkelijke canon uit de Camilla: Sento che quelli sguardi, is omgewerkt tot een trio in proza: O cor, amoris victima; het: Batti, batti, o bel Mazetto, tot een vers van het Stabat; en het koor: O dolce concento, tot een Adoremus in aeternum.