Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

De secretaris.

Lopez de vega had door de nieuwe soort van tooneelspelen, welke hij invoerde, geheel de natie gewonnen. Tegen den rijkdom der voortbrengselen van zijne grillige verbeeldingskracht, schenen de komediën, waarin men te voren vermaak schiep, en die door geleerde dichters naar het voorbeeld der stukken van plautus en terentius opgesteld werden, zoo droog en langwijlig, dat zij niet meer opgevoerd konden worden. De oude tooneelschrijvers zagen zich binnen kort veronachtzaamd, ja vergeten; en, zoo zij al, door bijtende en geleerde spotgedichten, den jeugdigen dichter en deszelfs vrienden de vreugde der overwinning min of meer vergalden, en bij de geleerden voor martelaars hunner kunst mogten gelden, de dolares, met welke men te voren hunne kunst betaald had, waren voor hen verloren, en niet weinigen, gelijk zelfs onze groote cervantes, geraakten door het verlies van dit middel van bestaan in bittere armoede.

Des te beter ging het den treffelijken lopez de vega. Nog kort te voren een arm student te Salamanka, bezat hij thans de middeien, om te Madrid eene fraaije woning te betrekken, welke dagelijks wemelde van tooneeldirecteurs, die hem, tegen goede betaling, om nieuwe stukken kwamen smeeken. Het is bekend, dat hij menigmaal in éénen dag een tooneelstuk voltooide. Hierbij was hij gewoon zich van eenen behoeftigen schrijver te bedienen, aan welken hij zijne blijspelen dicteerde, en die hem weldra onontbeerlijk werd, vermits hij niet alleen alles, wat hem voorgezegd werd, snel en getrouw naschreef, maar ook in fabel-, geschieden aardrijkskunde zoo ervaren was, dat lopez hem de daartoe betrekking hebbende namen niet behoefde voor te spellen. Daar hij op deze wijs den geleerden armen drommel een groot gedeelte van den dag om zich moest hebben, zou hij zeer gaarne met hem in eene vriendschappelijke betrekking getreden zijn; maar, ondanks de minzame vertrouwe-

[p. 44]

lijkheid welke hij hem betoonde, kon hij geenen vriendelijken blik van hem verwerven. De schrijver was in den hoogsten graad demoedig en onderdanig, maar zijn gelaat verried steeds eenen verkropten wrok.

Nadat beider betrekking tot elkander in dezer voege verscheidene jaren had voortgeduurd, trad op zekeren dag de schrijver in de kamer van den dichter, en verzocht hem om een klein voorschot aan geld. ‘Het geld is volkomen tot uwe dienst,’ zeide lopez; ‘maar doe mij het pleizier, vriend solis, en blijf mij hier een half uurtje helpen; ik voel mij juist in de beste stemming tot het schrijven eener voorrede voor de verzameling mijner schouwspelen, welke ik, min of meer verbeterd, in druk wil uitgeven.’ De schrijver ging zitten en lopez dicteerde: ‘Voorrede. - Met een van dankbaarheid en blijden trots vervuld harte lever ik bij deze aan het publiek den eersten bundel van de beste onder mijne komediën, die, door den schrijver opgesteld alleen met oogmerk om aan de vrienden van betamelijke verlustiging een aangenaam avondonderhoud te verschaffen en dan in de vergetelheid terug te zinken, door mijne beminde landgenooten boven derzelver waarde geschat, en, bijna in gelijken rang met de meesterstukken van den verhevenen seneca, den fijnen terentius en den vermakelijken plautus gesteld, door hen waardig gekeurd zijn voor de nakomelingschap bewaard te worden. Eene vrij lange reeks van jaren hebben de voorstanders van het tooneel mij nu reeds hunne gunst onafgebroken laten genieten. Hoe beschamend zijn de voorspellingen mijner vijanden. - Herhaal toch steeds het laatste woord, wanneer gij zoo ver geschreven hebt,’ riep hier, tusschen het dicteren, lopez den eenigzins aarzelenden schrijver toe. - ‘Vijanden,’ herhaalde deze; - ‘gelogenstraft geworden,’ ging lopez voort. ‘Wat zij mij geprofeteerd hadden, met den gemeenen, wangunstigen rueda aan hun hoofd,’ - ‘Hoofd,’ - ‘dat ik weldra, door alle beteren veracht, in vergetelheid zou wegzinken,’ - ‘Wegzinken,’ - ‘is aan hen zelven bewaarheid geworden; ter naauwernood kent men hunne namen nog, veel min hunne werken; de grootspreker lopez de rueda is, men weet niet waarheen, verdwenen;’ - ‘Verdwenen,’ - ‘in welverdiende armoede, zegt men, boet deze onbeschaamde, laaghartige,’ - ‘Laaghartige,’ herhaalde hier de schrijver met eene zoo zonderling klinkende stem, dat lopez ver-

[p. 45]

schrikt naar hem omzag. De pen was hem uit de hand gevallen; met akelig verdraaide wezenstrekken lag hij sprakeloos in zijnen stoel. De dichter droeg den geheel verstijfden met moeite op een rustbed; een arts werd gehaald; doch de schrijver, dien eene plotselinge beroerte getroffen had, was niet weder in het leven terug te brengen.

Eerst na eenige dagen bleek het, dat solis, de schrijver, rueda zelf geweest was. Nimmer vergat lopez het gebeurde; maar zijne aandoening en medelijden werden steeds, wanneer hij zich de omstandigheid weder voor den geest bragt, hoe de arme, in nood geraakte auteur de tegen hemzelven gerigte scheldnamen nageschreven had, door een zoo schaterend lagchen afgebroken, dat vele zijner vrienden daaruit eenen twijfel begonnen op te vatten tegen de goedheid van zijn hart.