Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

[p. 649]

Handboek der practische Ontleedkunde, enz. Door E.A. Lauth, M.D., Hoogleeraar enz. Met Platen. IIIde Aflevering. Te Rotterdam, bij P.H. van den Heuvell. 1836. In gr. 8vo. Bl. 337-645. f 3-50.

Sedert de laatste aankondiging van een gedeelte van dit Handboek hebben wij vernomen, dat de Hoogleeraar lauth alreeds zijne aardsche loopbaan volbragt heeft. Het heeft den werkzamen man niet mogen te beurt vallen, zich lang te verheugen in het nut, hetwelk hij onder anderen door dit Handboek heeft gesticht. Hij behoort door hetzelve echter onder de genen, die niet te vergeefs voor de nakomelingschap geleefd hebben. De ijverige man schijnt ook teleurstellingen te hebben moeten ondergaan, zwaarder dan zijn gevoelig gestel die heeft kunnen doorstaan. Boven deze nu verheven, ruste zijne asch in vrede! Onder de beroemde ontleedkundigen heeft hij eene blijvende plaats verworven; en wat hem bij het leven ontzegd werd, worde zijner nagedachtenisse niet onthouden. Men heeft dus geene verdere uitbreidingen of verbeteringen van de hand des onvermoeiden lauth te wachten. Het werk behoort nu voortaan tot zijne nalatenschap, waarvan anderen misschien gebruik zullen maken, maar, als het werk van lauth zelven, hoe vele uitgaven het nog moge beleven, blijft het voortaan hetzelfde. De Vertaler gaat intusschen onvermoeid voort met de afdoening der op zich genomene taak. Met dit stuk is het eerste deel voltooid. Moge hij gelukkiger dan lauth wezen, en zijne taak verder voorspoedig ten einde brengen!

Op het einde van het tweede door ons aangekondigde stuk was reeds de derde afdeeling begonnen, bevattende het leerstuk der ingewanden. Tot deze brengt de Schrijver, in het 1ste hoofdstuk, hersenen en ruggemerg. Met dit gedeelte beginnen wij dus de beoordeeling der 3de aflevering.

[p. 650]

Het bevreemdt eenigzins, de hersenen onder de ingewanden vermeld te zien. Als in het naauwste verband tot het zenuwstelsel, als middelpunten van hetzelve, hadden zij eigenlijk beter gevoegd aan het hoofd der afdeeling voor de zenuwen.

Op de hersens volgen de zintuigen, van hoofdst. 2-6. Met dit hoofdstuk gaat de Schrijver tot de spijsverteringswerktuigen over, waardoor dit hoofdstuk een' grooten omvang verkrijgt. Het 7de hoofdst. handelt over de ademhalingswerktuigen; het 8ste over de schildklier; het 9de over het strottenhoofd; het 10de over het hart; het 11de en 12de over de mannelijke en vrouwelijke urin- en geslachtswerktuigen. Met de beschrijving der borsten, in het 13de hoofdst., wordt deze afdeeling besloten.

Wij zullen voortgaan met eenige onder het lezen gemaakte aanmerkingen mede te deelen, door ons in het belang van het werk opgeteekend.

Bl. 339 wordt van hersenbeenderen gesproken voor crura cerebri, waarvoor later beenen of nog beter het woord hersen-schenkels gebruikt wordt, als op bl. 345. Hersen-massa, beter stof of zelfstandigheid; over het geheel komt dit woord massa te dikwijls voor. Zoo wordt ook voeren zeer dikwijls oneigenaardig gebruikt: bl. 353 voert, beter schuift; bl. 431 naar binnen gevoerd, beter geleid, enz. enz. Omtrent de corpora Pacchioni in de vaatvlecht, bl. 353, zouden gewigtige bedenkingen kunnen geopperd worden. Deze ligchamen worden wel op het harde hersenvlies gevonden; zij schijnen daar meer ziekelijke ontaardingen te wezen, dan wel klieren, zoo als pacchioni dezelve heeft willen doen voorkomen, onder anderen in zijne Diss. epistolaris, Romae 1705. Men vergelijke eene onlangs uitgekomene Dissertatie van van ghert over de vaatvlecht, alwaar ook over het zoogenaamde hersenzand breedvoeriger wordt gehandeld. Voor cadaver, bl. 357, liever lijk; bl. 364, gangliae, moet zijn ganglia; bl. 367 voor verstoring liever ontaarding of vernietiging;

[p. 651]

ter zelfder plaatse zoude bewijzen beter door vermoeden uitgedrukt worden. Het oordeel over de Schedelleer van gall is in elk geval onbillijk en te hard. De werking van het ruggemerg, zoo als die bl. 370 wordt voorgesteld, is nog verre van bewezen te zijn. Bl. 387, spier-apparaat, beter toestel; bl. 415, te gevenene voor te gevene. Bl. 423, de gewaarwording van den reuk op te nemen, beter te ontvangen, of: is bij uitsluiting voor den reuk bestemd. Bl. 425 is de behandeling der reukzenuwen in de laatste zinsnede niet gelukkig vertaald. Bl. 455, zenuw van jacob, moet wezen van jacobson (c.l.), om hem te onderscheiden van arthur jacob, die over het oog geschreven heeft. Bij de beschrijving der huid zijn de nieuwere werken aangehaald, maar schijnt van dezelve nog geen gebruik gemaakt te wezen. Bl. 439, verdragelijk, beter dragelijk. Wat de witte ligchaampjes in de milt betreft, schijnt het vinden derzelven bij den mensch, volgens sommigen, veel af te hangen van den tijd na den dood, wanneer men de milt onderzoekt. Het werk van gieseke schijnt den Schrijver nog niet bekend geweest te zijn. Desgelijks wordt het epithelium in de ingewanden niet door alle ontleedkundigen aangenomen. Bl. 528, verdieping, beter uitholing of groef. Bl. 596, na den invloed, beter door. Bl. 625, de verschillen, beter op het onderscheid. Bl. 638, ostium uterium, voor uteri. Bl. 634, verwijdering, lees verwijding.