Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

Geschiedenis van het Nederlandsche Zeewezen, door Mr. J.C. de Jonge. IIIden Deels 1ste Stuk. Van den Bredaschen tot den Westmunsterschen Vrede. Te 's Gravenhage, enz. bij de Gebr. van Cleef. 1837. In gr. 8vo. 418 Bl. f 3-80.
Over de Belastingen, het beheer der Geldmiddelen, de Staatsonkosten, en de bezoldiging der Ambtenaren, staande de Republiek der Vereenigde Nederlanden, door Mr. D.... Te Amsterdam, bij J.G. Bentinck. 1837. In gr. 8vo. 216 Bl.
Iets over de kleine gebreken in ons Staatsbestuur, die echter ligtelijk uit den weg te ruimen zijn; meestendeels gegrond op, of getrokken uit de Redevoeringen en Beraadslagingen van de Leden der Tweede Kamer van de Staten Generaal; alsmede onderscheidene Vertoogen over verschillende staatkundige onderwerpen, waarvan eenige getrokken zijn uit onze geachtste staatkundige Tijdschriften. Alles vrijmoedig, maar bescheiden tevens medegedeeld. Een Volksschrift, toegewijd aan het Nederlandsche Volk, door A. van G.......n. Voor rekening van den Schrijver. Te Groningen, bij P. van Zweeden. 1837. II Stukken. In gr. 8vo. 201 Bl. f 1-50.
Staat het herstel of de slooping van het Koningrijk der Nederlanden in verband met de vrijheid of de slavernij van het grootste gedeelte van Europa? Te Utrecht, bij L.E. Bosch. 1837. In gr. 8vo. 45 Bl. f :-40.

Met even veel onpartijdigheid als kennis van zaken zet de

[p. 566]

Heer Archivarius de jonge, in een' deftigen historischen stijl, zijne Geschiedenis van het Nederlandsche Zeewezen voort. Het tijdvak, in dit stuk behandeld, vindt men op den titel aangewezen; maar op welk eene bedaarde, doch mannelijke wijze de geachte Schrijver zulks verrigt heeft, moet door den lezer zelven worden onderzocht. Zoo uit dit eerste stuk van het derde, als uit de beide vorige deelen dezes werks, ziet men telkens, in weerwil van al het lofwaardige en groote, hoe veel kleins en verkeerds er ook bij onze Vaderen plaats had, waartoe de gebrekkige en onzekere vorm van 's Lands Bestuur, ja de ontstentenis eener vaste Staatsregeling, niet weinig medewerkte.

Niet ongeschikt schijnt het ons daarom, de nu volgende vlugschriften hier tevens aan te kondigen.

Mr. D.... geeft een overzigt van de Belastingen, het beheer der Geldmiddelen, de Staatsonkosten, en de bezoldiging der Ambtenaren, staande de Republiek der Vereenigde Nederlanden. Telkens staaft hij zijne beweringen door afdoende bescheiden, staten en tabellen. Men ziet, dat de hooggeroemde zuinigheid onzer Vaderen in het uitschrijven van belastingen dikwijls niet meer was dan verkeerd berekende karigheid, of ook wel aan partijdig voorstaan van eigene Stad of eigene Provincie moet geweten worden; dat echter in 't algemeen de belastingen zoo gering, de bezoldigingen zoo laag niet waren; dat sommige lasten op de schouderen der gemeente geweldig drukten, en dat men, hoe zuinig op het eene, weder verkwistende was op het andere. Ook ontmoet men hier eenige wenken voor de toekomstige regeling der belastingen; wenken, die ten minste overweging verdienen.

Trouwens, indien het in de Republiek der Vereenigde Nederlanden nimmer volmaakt was, tegenwoordig is het zulks even weinig. Men leze slechts de hier boven aangekondigde stukjes, getiteld: Iets over de kleine gebreken in ons Staatsbestuur. In den vorm eener briefwisseling, deelt de vaderlandlievende, doch jeugdige, door staatkundige droombeelden wel eens weggesleepte, en daardoor veelal ontevredene Sophron, aan den bejaarden en bezadigden Charicles, zijne aanmerkingen op Staatsbestuur, beheer der Geldmiddelen en dergelijke mede. Charicles zoekt hem telkens neder te zetten, hem meer te bepalen tot getrouwe pligtsbetrachting in eigenen kring, verspreiding van geluk onmiddellijk om hem henen, vertrouwen op Gods voorzienig Bestuur, en toege-

[p. 567]

vendheid jegens de gebreken zijner medemenschen. Alles is met smaak en in eenen gemakkelijken, somtijds sierlijken, maar nooit overladenen stijl geschreven. In het algemeen schijnen ons evenwel de bedenkingen van Sophron krachtiger, dan de gedeeltelijke oplossingen en vrome teregtwijzingen van Charicles. Het is hier even als bij voltaire omtrent een ander onderwerp: de tegenwerpingen zijn met meer kiem van redenen voorgesteld, dan er in de beantwoording te vinden is. Wij houden dus het werkje als gesteld in den toon eener gematigde en heilzame Oppositie, die echter steeds Oppositie blijft, en waarbij men dus altijd in het oog moet houden, dat, even als een Recensent, uit gewoonte, soms onwillekeurig critiseert, waar een ander er niet aan denken zou, zoo ook een man, van andere denkbeelden dan de Ministers, ter goeder trouw al spoedig bezwaren vindt, waar een ander die niet zou opmerken. Sommige grieven zijn wel onafscheidelijk van alle regering door menschen, omdat alle menschen feilbaar zijn. Maar veel is er zeker, dat zou kunnen verbeterd worden. Veel bezuiniging vooral zou, zonder onregtvaardigheid of verwaarloozing der staatkundige belangen, nog kunnen plaats grijpen. Wij meenen dus dit werkje aan het aandachtig onderzoek en de bedaarde toetsing, zoo der Staatsdienaren, als der Leden van de beide Kamers der Algemeene Staten, te mogen aanbevelen.

Geheel in den geest der zoogenaamde Oranjepartij in België is het boeksken, tot beantwoording der vraag nopens het herstel van het Koningrijk der Nederlanden (in deszelfs vorige uitgestrektheid.) Eenige artikelen uit de Utrechtsche Courant heeft derzelver Opsteller bijéénverzameld, en als brochure in het licht gezonden. Op de bekende onwederlegbare gronden wordt er in betoogd, dat de Koning, zoo veel in Hem was, alle verbindtenissen jegens Europa steeds vervuld heeft; dat het Rijk der Nederlanden dus beantwoord heeft aan de verwachting, die men bij deszelfs oprigting, d.i. bij onze vereeniging tot denzelfden Staat met België, er van koesterde; dat de opstand der Belgen schandelijk was; dat België onder leopold geen voormuur tegen Frankrijk is, enz.; waaruit tot de noodzakelijkheid onzer hereeniging met België besloten wordt. Één ding schijnt der aandacht des Schrijvers ontsnapt te zijn, dat namelijk een Volk niet als zoodanig bestaat, zonder een doorgaand nationaal karakter; dat de Noord-Nederlanders dit bezitten, de Belgen of

[p. 568]

niet, of althans geheel onderscheiden van het onze, zoodat wij met de Belgen wel gedwongen aan hetzelfde Bestuur kunnen gehoorzamen, maar nimmer ons met hen als bewoners van één land kunnen aanmerken, nooit met hen door eenen zelfden nationalen geest kunnen worden bezield. Men doe dus met de Belgen wat men wil, de Nederlanders zullen steeds eene afzonderlijke natie blijven uitmaken.