Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

De Koninklijke Wurtembergsche School van Landhuishoudkunde te Hohenheim, beschouwd met betrekking tot den Landbouw in ons Vaderland, door J.G.J. van den Bosch, Corresponderend Honorair Lid der Landhuishoudelijke Vereeniging in de Pruissische Rijnprovinciën. Te Middelburg, bij de Gebr. Abrahams. 1837. In gr. 8vo. 69 Bl. f :-80.
Verbeterde Cultivatie van woeste Veen- en Zandgronden. Door N.J. Mulder. Te Veendam, bij T.J. Mulder. 1837. In gr. 8vo. 24 Bl.

Dat de Landbouw een bedrijf van het hoogste belang voor den Staat uitmaakt, behoeft inderdaad geen betoog; evenmin zal iemand ontkennen, dat dit bedrijf voor voortgang en verbetering vatbaar is. De beoefening der Landhuishoudkunde, als eene toegepaste natuurkundige wetenschap, kan dus niet anders dan voordeelig werken op het welzijn des lands. In ons Vaderland zijn wij in dit opzigt achterlijk. Het onderwijs der Landhuishoudkunde aan onze Hoogescholen kan in de bestaande behoefte niet voorzien. Vroeger waren toekomstige Leeraars van de Godsdienst tot het gebruikmaken van dit onderwijs verpligt; een maatregel, die eenige nuttigheid kon gehad hebben, zoo daarbij tevens het onderwijs in de voorbereidende kundigheden, vooral in natuur-, schei- en plantkunde, gevoegd ware. Maar, daar de Studenten in de Godgeleerdheid van al deze dingen niets wisten, (enkele uitzonderingen, als gevolgen van eigene vrije keus, kunnen hierbij niet in aanmerking komen) moest hun een onderwijs weinig belang inboezemen, 't geen zij, ook zoo het wetenschappelijk en dus goed ware ingerigt geweest, toch meerendeels niet verstaan konden. Ook werd er, niettegenstaande het voor-

[p. 559]

schrift, weinig gebruik van gemaakt, en, na weinige jaren, werd de verpligting tot het aanhooren der landhuishoudkundige lessen wederom opgegeven. Van meer nuttigheid zou het houden dezer lessen voor aanzienlijke jongelieden zijn, wier familiën in het bezit van landgoederen waren, hoedanige er, vooral onder de groote menigte van regtsgeleerde Studenten, vele gevonden worden. Vóór er evenwel eene geheele hervorming in de bestaande orde of liever wanorde van zaken is ingevoerd, vleije men zich ook hiermede niet. Het zoogenoemd studeren van aanzienlijke en vermogende jongelieden is over het geheel in ons Vaderland armzalig, en bestaat in een liederlijk tijd- en geldverkwisten, somtijds zelfs in het geven van een ergerlijk voorbeeld aan zwakke en onervarene medgezellen. Het is ongeloofelijk, met hoe weinige kundigheden toegerust, met welk een verward brein, en dikwerf met welk eenen bedorvenen aanleg, vele jongelieden de Hoogescholen verlaten, die voor aanzienlijke posten in ons gezegend Vaderland als 't ware reeds in de wieg zijn gelegd! Maar, al waren onze Hoogescholen ook voor de hoogere standen de beste kweekscholen van kennis, al ware in één woord alles anders dan het is, ook dan nog kan enkel akademisch onderwijs aan de belangen der Landhuishoudkunde niet voldoen. Onderwijs en oefening moeten elkander de hand bieden; en het eerste moet dus gegeven worden op eene plaats, waar gelegenheid is voor het laatste, in een opzettelijk daartoe ingerigt Instituut, 't welk in het bezit is van genoegzamen grond, om de cultuur van verschillende gewassen op verschillende wijzen te beproeven, om de veeteelt te leeren kennen, enz. Zulk een Instituut is het Wurtembergsche gesticht te Hohenheim, welks belangrijke inrigting ons de Heer van den bosch, na eigen onderzoek, leert kennen. Het is geenszins eene ferme modèle; het geeft geen voorbeeld van het beste, tot navolging van anderen; maar het leert zoeken, het leert alle dingen beproeven, ten einde het goede te behouden, zoo als elke wetenschappelijke

[p. 560]

inrigting, van welken aard ook, tot dit zoeken moet opwekken. Mogt in ons Vaderland ook spoedig eene dergelijke School worden opgerigt! Kon zulks veelligt niet met de groote ondernemingen der Maatschappij van Weldadigheid in verband worden gebragt? Wij wenschen het welgeschrevene werkje vele lezers en eenen weldadigen invloed op de bemoeijingen van de Regering onzes lands!

Van eenen anderen aard is het werkje, 't welk wij in de tweede plaats boven hebben aangekondigd. Het is moeijelijk, de denkbeelden van den Schrijver te volgen, dien het aan de noodige opleiding en oefening ontbreekt, om zich duidelijk uit te drukken. Zijn hoofddenkbeeld is, om de zandgronden met zwart veen te vermengen, in hetwelk hij eene bijzondere vruchtbaarheid vooronderstelt. Hij voert een voorbeeld aan, waar men, zonder bemesting, op die wijze drie achtereenvolgende jaren aardappelen verbouwd heeft. Als een proefje van den stijl des Schrijvers, kunnen wij ons niet onthouden, zijn Voorberigt af te schrijven: Het doel van den Schrijver zal elk lezer in het volgende kunnen vinden.

Vindt men dit niet naar smaak gesteld, denkt dan, dit een gebrek is, die bij den Schrijver meer uit den kunst om schoon of duidelijk te stellen, dan in den wil ontstaat.

Is het eenvoudig, denk dan aan onzen grooten boerhave, die zegt: Het eenvoudige is het kenmerk der waarheid.

De ware vriendschap zegt: kan niet gelukkig zijn, zoo lang gij ongelukkig zijt,
Een ware vriend van 't Vaderland, is niet gelukkig, zoo lang zijn Vaderland nog lijdt.

En hiermede zullen wij tot het volgende overgaan.