Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

Geschiedenis en Beginselen der Nederlandsche Wetboeken, enz. Door Mr. J.C. Voorduin. Isten Deels 1ste Stuk.

(Vervolg en slot van bl. 476.)

De Belgische roof was dáár; de Hollandsche handel en nationaliteit haakten evenzeer naar de scheuring des Rijks als de Brabandsche Franschgezindheid; de Regering, die de Natie niet voorging, moest de Natie volgen, en dus ook haar ontwerp van wetsinvoering laten varen. De Staatsman en hij, wien het Staatsregt dierbaar is, zullen deze gebeurtenissen lang betreuren. De herziening van onze wetgeving was een der gevolgen, welke de Nationaliteit vereischte, en die ongetwijfeld gunstig op de wetgeving en op de Redactie werken moest. Van de nieuwe leden, die tot de Commissie van Redactie toetraden, (te weten bij de Heeren sijpkens, beelaerts van blokland en dijckmeester, de Heeren van asch van wijk, donker curtius, de jonge, frets en op den hooff) was, zoo wel wegens hunne kunde als werkzaamheid, de gunstigste invloed te verwachten op een werk, 't welk niet genoeg herzien kan worden, en waarvoor altijd nog herziening getolereerd zal mogen worden. Te regt heeft de Heer voorduin, onder de voordragt van den arbeid dezer Regtsgeleerden, de redevoering van den onafhankelijken tammo sijpkens, schoon reeds bekend, opgenomen. Het opnoemen der veranderingen, die nu in het Burgerlijk Wetboek gemaakt werden, waarbij de algeheele gemeenschap van goederen, bij huwelijk, werd ingevoerd, in plaats van de gedeeltelijke, zoo als die vroeger, doch inderdaad gebrekkig, naar het Fransche Wetboek gevolgd was, en waarbij een nieuwe titel over Huwelijkscontracten voorkomt, doet reeds zien, dat omtrent eenige punten betere beginselen werden aangenomen; terwijl in an-

[p. 513]

dere de zeden en het gewone besef van voegzaamheid sommige beginselen, waarin het Fransche regt streng en consequent was, onderwerpen aan vereischten, die het burgerlijk leven als noodzakelijk leerde kennen. Hoewel bij deze Commissie niet meer, als vroeger, algemeene vragen behandeld moesten worden, of redevoeringen behoefden gehouden te worden, vermeldt de Heer voorduin hare Memoriën van toelichting bij de verandering der redactie als gewigtige bijdragen tot de kennis der zaken, en roert omtrent de herziening der andere wetboeken de voornaamste bijzonderheden en geschriften daarover aan, zoo als b.v. betreffende dat van koophandel het wetenschappelijk verslag aangaande den 3den titel van het 1ste boek van van reenen, de verhandeling over de namelooze Maatschappijen van van hall, over de Kassiers en Makelaars van frets, over Rederij en Assurantie van van ouwerkerk de vries.

Nadat dit alles door voorduin met groote naauwkeurigheid en duidelijkheid voorgesteld, en hij tot de invoering van de wetboeken genaderd is, geeft hij, in een tweede gedeelte zijner Inleiding, eene Proeve van een oordeelkundig onderzoek naar de waarde der staatsstukken, die tot de beraadslagingen betrekking hebben.

Vooraf behandelt hij de vraag, of deze stukken eene authentieke Interpretatie behelzen, en levert daarbij een beknopt overzigt van den aard der Interpretatie, 't welk voor vele lezers nuttig wezen kan. Hij toont aan, op welk eene wijze deze staatstukken tot interpretatie gebruikt moeten worden, met waarschuwingen tegen onjuist gebruik van dezelve, en besluit dit met de conclusie, dat de beraadslagingen het best geschikt zijn om het beginsel en het doel der wetgeving te doen kennen.

Daarna ontvouwt hij breedvoerig de wijze der beraadslaging, voornamelijk omtrent de laatste herziening, toen het gemeen overleg tusschen den Koning en de Staten-Generaal inniger geworden was. Hij toont daaruit aan, hoedanig de ontwerpen van wet en hare beweeggronden in de toelichtende Memoriën zijn ontvouwd, en hoe de aanmerkingen der Afdeelingen, de schrijftelijke antwoorden der Regering, de veranderingen, welke de tekst onderging, de redevoeringen, door de Leden der Commissie van Redactie gehouden, beschouwd moeten worden. Ook vermeldt hij, hoedanig de

[p. 514]

redevoeringen in de openbare beraadslagingen mogen worden geraadpleegd.

Uit de oordeelkundige beschouwing van alle deze staatsstukken kan men afnemen, wat men van den Heer voorduin te dezen aanzien in de volgende deelen van zijn nuttig werk te wachten hebbe. Hij zal daarbij de verslagen der centrale afdeeling, de extract-notulen der zittingen met geslotene deuren, den uitslag der raadplegingen over de vraagpunten van stellige wetgeving, en de antwoorden, in die zittingen gegeven, bezigen.

Benevens deze ingrediënten ter uitlegging der wetten geeft hij de regelen aan de hand van vergelijking van het ontwerp van 1820, en waarschuwt omtrent het gebruik van alles, wat vóór 1820 voorgevallen is. Doch hij betoogt tegelijk, hoe de wetboeken van 1830 met het ontwerp van 1820, en de herziene wetboeken met de eerstgenoemden vergeleken moeten worden, even als ook de Fransche tekst, waarin zij toen ook verschenen, tot uitlegging aangewend worden kan. Uit dit alles leidt hij af, dat de staatstukken niet zijn te beschouwen als wetten nevens de wetgeving, maar als krachtige, zuivere en afdoende hulpmiddelen, om door goede redeneerkunde de wetboeken uit te leggen.

Dit eerste deel van des Schrijvers werk, waaraan met groot geduld en ijver gearbeid is, wordt besloten met eenige gevolgtrekkingen, vergelijkingen met de zamenstelling van de Fransche Wetboeken, en met eenige wenken, die zeer nuttig zijn gelezen te worden.

De geschiedenis en uitlegkunde van de nieuwe Wetboeken, die beide voor derzelver invoering en gebruik zoo hoogstbelangrijk zijn, ja onmisbaar, vindt men hier volledig bijeen; daaraan ontbreekt niets, en om deze reden zal dit werk het naast nevens de wetgeving plaats moeten vinden.

Het is eene geheel andere bezigheid, die wetgeving te beoordeelen, of dezelve met eene vroegere te vergelijken. Deze zaak was met de taak des Schrijvers onvereenigbaar; bijaldien hij zich daarin had begeven, zou zijn werk ongeschikt zijn geworden voor hetgeen het onmisbaar behoort te zijn. Het is eene anderc vraag, wat kan, wat behoort te wezen; eene andere, wat is of wat zal zijn. De critiek zal in 't vervolg de wetgeving kunnen toetsen; veranderen kan zij haar niet. Nogtans ware het te wenschen, dat er voor de loutering, voor de zuivering, voor de verbetering der wet-

[p. 515]

gevingswetenschap eene bestendige instelling gevestigd wierd. Deze zou stelselmatig bouwstoffen kunnen bijeenhouden, waaruit in 't vervolg de wetgeving aangevuld, verbeterd of met den tijd gelijk gehouden wierd. Een Hoogste Geregtshof, hoe regtsregelend ook, zal wel het bestaande interpreteren, doen stand houden en voor afwijkingen bewaren; maar het zal geene andere roeping hebben. Het is den Schrijver dezer aankondiging wel eens in de gedachte gekomen, of er, even als in het vak der Geneeskunde, geene Commissiën van Regtskundig Toevoorzigt konden bestaan. Deze zouden tegen misbruiken in de regtsbedeeling en betrachting kunnen ijveren, en al datgene kunnen bijeenzamelen, wat proefondervindelijk bleek voor verbetering vatbaar te wezen.

Het werk van voorduin zal aan ieder, die al het voorgevallene zelf niet heeft kunnen gadeslaan, wel in het oog doen vallen, dat geen der stukken van wetgeving zulk eene proef heeft doorgestaan als dat van het Burgerlijk Wetboek. Het zou later kunnen blijken, dat de andere Wetboeken in derzelver toepassing voor den oplettenden waarnemer belangrijke opmerkingen aan de hand gaven. Maar, wat men ook op dezen grooten arbeid zal mogen aan te merken hebben, het eerste, wat gevorderd wordt, zal hierin bestaan, dat men dien kent zoo als hij is; en wanneer ieder zijn' pligt vervult, en toont, dat hij de Nationaliteit begeert, die het groote motif van dit veelomvattend werk is geweest, dan zullen de beletselen, die anderzins verhinderen kunnen, dat die wetgeving aan haar doel beantwoordt, aanmerkelijk verminderen.

De Heer voorduin heeft te dezen aanzien eene groote taak vervuld; hij behoeft hierin niet meer vervangen te worden, en niemand kan hem hierin verbeteren. De Regering, die zijn werk begunstigde, en hem hielp in staat stellen te geven, wat niemand dan de Regering of de Leden der Commissie bezaten, vindt het geschonken vertrouwen volkomen tot bevordering van het gewigtig doel gestaafd. Het verdient de bescherming des Konings, die er de opdragt wel van wilde aannemen. En de Heer van asch van wijck, wiens Voorrede het werk versiert, toont, hoe een uitmuntend Redenaar, Staat- en Regtskundige nuttig voor het algemeen kan wezen, wanneer hij de verdiensten van anderen weet te waarderen. Deze eigenschap wordt, tot groot nadeel voor ons Vaderland, bij zeer weinig bekwame Mannen gevonden.

[p. 516]

Ieder, die zich de wetgeving zal willen of moeten eigen maken, zal erkennen, dat hiermede in de meest noodwendige behoefte is voorzien, en dat de Heer voorduin zich welberaden binnen de perken heeft gehouden van de taak, die hieromtrent te vervullen was. Doch deze heeft hij ook uitgevoerd met zoo veel naauwkeurigheid, met zulke hulpmiddelen van inhoudsopgaven en registers en typographische oplettendheid, met zoo veel kennis van zaken en besef van de ware behoefte ten dezen, dat ieder, wien het lusten zal, voortaan niet enkel over de wetgeving te lezen, maar er ook over te schrijven, tevens door dit werk zal aangespoord worden, om het oppervlakkige en het vlugtige te mijden, en zich op eenen arbeid toe te leggen, die zulk eene bestendige waarde hebben kan als deze.

van buren.