Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

Geschiedenis en Beginselen der Nederlandsche Wetboeken, enz. Door Mr. J.C. Voorduin. Isten Deels 1ste Stuk.

(Vervolg van bl. 430.)

De Staatscommissie, die door den Souvereinen Vorst den 18 April 1814 benoemd werd, en uit de Heeren j.m. kemper, a.w. philipse, a. van gennep, a.l. farjon, c. bijleveld, j.p. van wesele scholt en, f.h. morrees, h. van der burgh, d. westenberg en j. walraven bestond, bood toch reeds den 17 Januarij 1815 vier Wetboeken, namelijk die op de organisatie der Regterlijke Magt, het Lijfstraffelijk Wetboek, de manier van procederen, en een Wetboek van Koophandel, aan. De begeerte, die er bestond, om van het Burgerlijk Wetboek iets oorspronkelijks te maken, 't welk zou uitblinken door die regtskennis, welke ten allen tijde in deze gewesten had gebloeid, deed het ontwerp daarvan wel eenigen tijd

[p. 473]

verwijlen; maar de man, wiens genie daarin uitblinken zou, bleef geenszins in gebreke. De echt vaderlandsche kemper vertegenwoordigde dien vaderlandschen roem, en vervaardigde een ontwerp, welks lotgevallen het getuigenis moesten geven, dat het genie ook de gaaf moet bezitten, zich bekrompener te toonen dan het is. Kemper poogde de wetenschap in de wetgeving te begrijpen. Maar de wetenschap, die zich steeds in de geschillen over de wetgeving mengen zal, zal hypothetisch en problematisch moeten blijven. Het zal voor den geleerden opmerker bewaard blijven te onderzoeken, in hoeverre men buiten de wetgeving zelve de bronnen zal moeten zoeken, waaruit men over de wetgeving leert denken en gevoelen.

Zoo lang het Fransche Burgerlijk Wetboek en dat van Regtsvordering aanzijn hadden, heeft men de wetenschap in gebreke gevonden om eene leer over de Actiën aan te bieden, welke deze wetboeken aan elkander konde verbinden, en die misschien de eigenlijke grondslag van het tweede wetboek zou moeten zijn, en er een nieuw model van zou kunnen leveren. Omdat nu de wetenschap in gebreke was, bestreed men het genie, 't welk zich niet op de wetenschap, maar alleen op zich zelf beroepen kon. Wat in de Fransche wetgeving begeerd was geworden, werd in de nieuwe gevreesd. De vereeniging met Braband en hetgeen wij daar verder onder verstaan had plaats. Dit was het eerste beletsel, waardoor alle deze ontwerpen weder geheel in questie gesteld werden. Met veel beleid en onpartijdigheid verhaalt de Heer voorduin de belangrijke geschillen, die er bij de Brusselsche Commissie over de beginselen der wetgeving ontstonden; en met genoegen ziet men, na het gewigtig verhaal der botsingen tusschen Zuidelijke en Noordelijke leden, tusschen de Heeren kemper en nicolai, den Heer kemper door den Koning in het stelsel gehandhaafd, dat er bij de Grondwet iets anders bedoeld is, dan eene enkele zuivering van den Code Napoléon. Dit maakte echter de beslissing van fundamentele vraagpunten noodzakelijk, die nu bij den Raad van State in beraad moesten komen, welke den 6 Julij 1818, onder het voorzitterschap van den Heer mollerus, daarover begon te delibereren. Ook dáár moesten deze zaken weder in eene Commissie behandeld worden. Men kan zeggen, dat deze den 28 Augustus 1818, toen het werk aan eene Commissie van Redactie, uit de

[p. 474]

Heeren lammens, kemper, raoux en membrede zamengesteld, werd toevertrouwd, tijdig gereed was. Het overzigt over de veranderingen, welke het ontwerp van 1816 ondergaan had, en welke nu door den Heer voorduin met het tweede ontwerp vergeleken worden, is helder, duidelijk en beknopt voorgesteld, en zeer geschikt, om juiste denkbeelden omtrent de grondbeginselen, waarvan eene wetgeving uitgaat, voor te stellen. Hij leidt ons alzoo tot de uitgave van kemper's Iste Deel der Deliberatiën over de Wetgeving, en tot de aanbieding van de ontwerpen, door den Minister en de Staatsraden raoux en van gennep, aan de Staten Generaal. Hierbij heeft hij de aanspraak van den Minister opgenomen. Met naauwkeurigheid wordt er vervolgens gewag gemaakt van hetgeen men de publieke opinie noemde, die zich tegen de ontwerpen openbaarde, en waaromtrent de tegenkanting doordrong in de Staten Generaal, die eene Commissie tot onderzoek, bestaande uit de Heeren gockinga, marechal, reyphins, géradon, van meeuwen, gendebien, trenteseaux, bijleveld, dotrenge, van scheltinga, van boetselaar, van der kemp, geelhand en metelerkamp, benoemd had, zoodat den 22 November 1820 alle de ontwerpen bij eene Koninklijke boodschap aan de Kamer ingezonden werden.

Met groote vlijt en zorg heeft de Schrijver nu de manier der beraadslaging en officieuse mededeelingen van de 2de Kamer met de Regering uiteengezet, die zoo wel over de bepalingen zelve, als over de Redactie moest plaats hebben, omdat het een voortbrengsel van de Wetgevende Magt, die uit den Koning en de beide Kamers der Staten Generaal bestaat, moest wezen.

Bij den tegenstand, die in de discussiën over inleiding en beginselen ontmoet werd, waarbij zich de redevoeringen van de Heeren nicolai en van maanen onderscheiden, bespeurt men de ijverige zorg bij de Regering, om met de behandeling der nationale wetgeving niet te vertragen. Telkens werd de Redactie hernieuwd. Niet te verwonderen is het, wanneer men die beraadslagingen bij de afdeelingen over beginselen, gevolgen en redactie aanschouwt, dat alleen het Burgerlijk Wetboek eerst in 1825 in aller handen kwam, en toen nog ten doel werd aan de critiek van eenige Schrijvers, die als deszelfs gegronde bestrijders optraden; want het ver-

[p. 475]

gelijk, hetwelk men tusschen kemper's afgestemd ontwerp en de opiniën der Zuid-Nederlandsche Heeren in dit voortbrengsel getroffen had, moest immer ten nadeele van hetzelve gekeerd worden, en moest het blootstellen aan zeer gegronde aanmerkingen, waarvan de beredeneerde Proeve van den Heer van sassen bewijzen opleverde.

Kemper stierf. Men had dus met zijne bekwaamheden niet meer te worstelen. Het schijnt alsof de Wetboeken van Koophandel, der organisatie van de Regterlijke Magt, van Burgerlijke Regtsvordering, Strafregt en Strafvordering zulk een model van oorspronkelijkheid niet behoefden op te leveren. Men vindt daarover dan ook zulke uitgebreide verschillen omtrent beginselen niet. Zeker is het, dat de drie eerstgenoemde minder opzettelijk beoefend waren. Dit was meer het geval met dat van Strafregt; het werd in het tusschenvak van 1822 tot 1830 ook niet aangenomen. Dat van Koophandel kwam, uit de opstellen der Commissiën van 1798 en 1808, in 1814 omgewerkt en nu nader geredigeerd, tot stand. Nadat de Kamers van Koophandel op sommige punten gehoord waren, en het bij de wetgevende Kamers aangenomen was, werd het den 23 Maart 1826 gepubliceerd. De Heer voorduin vergeet hierbij niet het besluit over de levensverzekeringen te vermelden, evenmin als de recensiën van dat wetboek. Zeer kort is de vermelding van de zamenstelling der andere wetboeken, waarvan dat van Burgerlijke Regtspleging 25 Maart 1828, dat van Strafvordering 31 Maart 1830 aangenomen werden. Dat van Strafregt onderging bij de geschriften van eenige Auteuren eene critiek, waaronder dat van den Heer van rappard eene algemeene strekking had, en moest, na de behandeling van 34 vragen over hetzelve, achter blijven. De Regering besloot de invoering der wetboeken te bepalen, nadat eene taalkundige zuivering zou voorafgegaan zijn.

Te regt heeft de Heer voorduin begrepen, dat de wet van 15 Mei 1829, N^o. 14, over het verband van hypotheken en executiën van onroerend goed en met faillissementen; de wet van 15 Mei, Staatsblad N^o. 16, het verband regelende tusschen het wetboek en afzonderlijke bepalingen, die van 15 Mei, N^o. 18, wegens authorisatiën op donatiën, en van 19 Mei, N^o. 36, verband makende van 't hypotheek met minderjarigheid, meerderjarigheid en curateele, tot de geschiedenis behoorden. De voorstelling van een nieuw ontwerp

[p. 476]

over de transitoire bepalingen, de verschillende besluiten over het Notariaat, het uitoefenen der praktijk, het verleenen van dispensatie, over Tariven, over de Registers van den Burgerlijken Stand, over toepassing op Zegel, Griffie en Registratieregten, over den zetel van den Hoogen Raad, van Arrondissements- en Kantonsgeregten, moeten ieder overtuigen van den grooten omvang eens ontwerps van algeheel nieuwe wetgeving, en doen vragen, of er inderdaad nog niet veel te regelen, veel te betwisten, veel te veranderen vallen moest. Maar de Regering bepaalde de invoering van de wetboeken op 1 Februarij 1831. De Installatie van den Hoogen Raad zou echter reeds op den 15 November des jaars 1830 plaats hebben, om in dat tusschenvak een aantal reglementaire zaken, zoo als Eedsprestatiën, Costuum, Appellen uit de Koloniën, over gratie en dispensatie, en eene wet op zeerooverij, te ontwerpen.

(Het vervolg en slot hierna.)