Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

Mijn negenjarig verblijf in Konstantinopel, of Beschrijving van deze Hoofdstad, enz. door A. Brayer, M.D. Uit het Fransch. II Deelen. Te Zaltbommel, bij J. Noman en Zoon. 1836. In gr. 8vo. Te zamen 525 bl. f 5-80.

Indien wij dit geschrift vroeger hadden ontvangen, zouden wij het denkelijk te gelijk met het tweede Deel der Reizen van den Heer van lennep coster hebben aangekondigd. Uit beiden leert men de Hoofdstad des Turkschen Rijks en hare bewoners goed kennen. Ook hier wordt de Muzelman geschilderd als matig, eerlijk, ingetogen en zacht van zeden. Gaarne bragten wij daarvan eenige proeven bij; maar plaatsgebrek verbiedt het ons. Als Geneesheer had de Schrijver gelegenheid, om meer te weten te komen van het huiselijk leven der Turken, dan anders doorgaans het geval is. Veel nieuws, dat is te zeggen ons onbekends, die land en bewoners toch ook enkel uit reisbeschrijvingen kennen, hebben wij er juist niet in gevonden. Het werkje is echter eene aangename lectuur, en de menigte ingevlochtene anecdoten maken het vooral niet minder onderhoudend. Hier en daar kon de Doctor de naauwkeurigheid wel wat meer aan de kieschheid hebben opgeofferd.

Met twee korte staaltjes is de plaats, die wij aan dit geschrift mogten inruimen, verbruikt.

De Schrijver werd geroepen bij eenen Turk, aan een' van wiens huisgenooten de arm moest geamputeerd worden. ‘Ik verzekerde hem, dat men in het land der Franken niet aarzelde, een' arm of been, ja soms de beide armen of beenen te verliezen, om het overige te behouden, en dat zijn bediende (de patiënt) nog vele jaren leven kon. Hij

[p. 472]

glimlachte, en, met een den Muzelman gewoon gebaar, zeide hij: “God is groot! Is het leven dan een zoo wenschelijk goed, dat men zich op zulk eene wijze moet laten verminken, om het te behouden?”’

De Muzelman is zeer gevoelig, ook voor de dieren. ‘De raïa-kinderen doen hiermede hun voordeel. Zij gaan met voordacht hem voorbij met kooitjes, waarin zij leeuwerikken of nachtegalen hebben opgesloten. De Muzelman ziet ze met leedwezen aldus van hunne vrijheid beroofd; hij wenkt de jongens tot zich, en biedt hun aan, ze van hen te koopen. De koop is spoedig gesloten; de kinderen openen het deurtje der kooi, en de kleine gevangenen vliegen weg, tot groot genoegen van den Muzelman, die zich verheugt, iets voor het geluk eens schepsels gedaan te hebben. De jongens zijn te beter schadeloos gesteld door de weinige para, die zij ontvangen, daar deze vogels zoo tam gemaakt zijn, dat zij naar hunne oude meesters wederkeeren en meermalen tot dezelfde speculatie dienen.’

De steendruk der titels is slecht, en het gezigt op Konstantinopel, zoo wij ons niet bedriegen, uit een vroeger uitgegeven plaatwerk overgenomen.