Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

Reis rondom de Wereld door de Zeeën van Indië en China, enz. onder bevel van den Fregats-Kapitein C.P.T. la Place, enz. Uit het Fransch. Deel V-VII. Te Zaltbommel, bij J. Noman en Zoon. 1836. In gr. 8vo. Te zamen 857 bl. f 12-:
Herinneringen van eene Reis naar de Oost-Indiën, door Q.M.R. ver Huell, Kolonel en Kapitein ter Zee, enz. IIde of laatste Deel. Te Haarlem, bij V. Loosjes. 1836. In gr. 8vo. 247 Bl. f 4-50.

Wij voegen deze beide werken bijeen, omdat beide Reisbeschrijvingen zijn en beide vervolgdeelen, waarvan wij het vroeger uitgegevene reeds opzettelijker beoordeelden, weshalve wij nu met korte vermelding kunnen volstaan.

1. Wij verlieten den Franschen Zeereiziger bij zijne aankomst op Java. Daar vernam hij de omwenteling, die in Julij 1830 in zijn vaderland was voorgevallen. Een groot gedeelte van het vijfde Deel is gewijd aan 's mans verblijf in Nederlandsch-Indië. Liefst onthouden wij ons van het maken van eenige aanmerking. Het bloed werd ons onder het lezen warm; en, daar de Vertaler eenvoudig alles overgenomen heeft, zouden wij wel wenschen, dat een landgenoot, hiertoe door verblijf op Java en kennis van zaken meer bevoegd dan wij, (b.v. de doorkundige olivier) er zich eens toe zette, om, liefst in de Fransche taal, la place en, laten wij zeggen, geheel Europa de oogen te openen omtrent iets, waarvan men nagenoeg nooit anders dan verdraaide berigten bekomt uit de pen van partijdige buitenlanders, wier lust het schijnt, op de ‘onmenschelijke wreedheid en gouddorst der Hollanders’ te smalen. Men weet, hoeveel goeds het Ap-

[p. 470]

pel de la Hollande van Mr. box in Engeland gedaan heeft. Wat den nadeeligen invloed der Engelschen aangaat; wij vreezen, dat la place daarin maar al te veel gelijk heeft.

Van Java gaat de reis zuidwaarts op, naar van Diemensland; verder naar Port-Jackson; waarna de Korvet, in het oversteken der stille Zuidzee, nog Nieuw-Zeeland aandoet, zich aan de Westkust van Amerika ophoudt te Valparaiso in Chili, aan de Oostkust te Rio-Janeiro in Brazilië. Dit was de laatste ankerplaats. De Korvet stak den Atlantischen Oceaan over, en liet het anker vallen te Toulon, na een afzijn van twee jaren en bijna vier maanden (29 December 1829 tot 21 April 1832.)

Daar de aanmerkingen, die wij op deze Deelen hebben, hoofdzakelijk dezelfde zijn, als die op de eersten, zoo willen wij geene ruimte innemen met die te herhalen. Het is een sierlijk werk, ook door de uitmuntende steendrukplaten, voorstellende gezigten van: Ile de France; de Korvet in stormweder; de brug te Manilla; eene straat te Canton; een Chineesch dorp; het klooster la Guya te Macao; eene grot-Pagode te Turon; spelen, door den Sultan van Bancalang ter eere der reizigers gegeven; de rivier van Bezoekie; de omstreken van Port-Jackson; Sidney, hoofdstad van Nieuw-Zuid-Wallis; een Nieuw-Zeelandsch meisje en opperhoofd, en eindelijk Rio-Janeiro. Ook heeft elk Deel een afzonderlijk vignet, insgelijks bezochte plaatsen voorstellende. De wijdloopigheid is opgelost door den Kapitein zelven, D. V. bl. 96, waar men leest, ‘dat een reiziger alles moet verhalen, wat hij gezien heeft, den lezer vrijheid latende, om naar zijn' smaak te kiezen.’ Nu ja, met onderscheid!

Wij verwachten nog wel eene tweede Reisbeschrijving van onzen Franschen Kapitein. Hij is weder bezig met eene reis om de wereld, in dezelfde rigting, die hem wel op vele vroeger bezochte plaatsen brengen zal, maar ook op vele, waar hij op de hier beoordeelde reis niet geweest is. 's Mans Instructie, zoo als die in der tijd door den Parijschen Moniteur is medegedeeld, ligt voor ons, maar is te lang, om hier af te schrijven. De Artemise, met welke hij deze reis doet, zal in 1840 terugkeeren. Het heeft dus nog tijd, te raden, dat men ons liever een oordeelkundig uittreksel, in verband tot dit werk, geve, dan eene vertaling van het belangrijke en vervelende te zamen.

2. Het fraaije, onderhoudende en belangrijke werk van

[p. 471]

den Heer ver huell is met dit Deel volledig. Wij hebben het weder met uitstekend genoegen gelezen, waartoe de keurige uitvoering ook al iets helpt toebrengen. De berigten aangaande het heerlijke Java en deszelfs verbazenden rijkdom in voortbrengselen der natuur doen ons maar bejammeren, dat de weetlust meer opgewekt dan voldaan wordt. Wij danken den Heer ver huell welmeenend voor zijn belangrijk geschrift. Hij houde het ons ten goede, dat wij het laatste Deel alleen met algemeene aanprijzing aankondigen.