Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

Brieven over eene Reis naar Oldenburg, Bremen, Hannover en Osnabruck, met opmerkingen bijzonder ten aanzien van het Lager Onderwijs; door B. Brugsma, Onderwijzer te Groningen. Te Groningen, bij W. Zuidema. 1836. In gr. 8vo. 246 Bl. f 2-:

Deze reis onderscheidt zich van andere door haar paedagogisch oogmerk: zij is door den Heer brugsma gedaan, na verleende vrijheid van de Commissie van het Departement Groningen der Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen, belast met het toezigt over de Kweekschool voor Onderwijzers aldaar; en zijne bedoeling met dezelve is geweest, zich bekend te maken met het onderwijs, dat, in sommige steden van Duitschland, in de lagere Scholen, en inzonderheid in sommige Kweekscholen voor Onderwijzers, gegeven wordt: en van hetgene, dat hij, in gezelschap van twee anderen, in den jare 1834, te dezen opzigte bevonden heeft, wordt in dit werk verslag gedaan. - Hieruit blijkt, dat hij voornamelijk de Onderwijzers-kweekscholen te Oldenburg, Hanover en Osnabrug, en de Hoofdschool, vooral het eerste gedeelte of de Voorschool, te Bremen bezocht heeft: ook geeft hij eenige berigten over de Burgerschool te Osnabrug, hem door Prof. van swinderen medegedeeld. Dit verslag is doormengd met oordeelkun-

[p. 459]

dige opmerkingen van den beschouwer over het goede of het gebrekkige, dat hem in die inrigtingen voorkwam. Zoo geeft b.v. de 5de brief eenen goeden geest van waarneming en opmerking, omtrent de leerstof en leerwijze in de Hoofdschool te Bremen, ten duidelijkste te kennen. Zoo wordt aldaar en te Hanover de gedurige afwisseling van onderwijzers te regt afgekeurd, als niet geschikt, om een' gevestigden geest van onderwijzing in de school te brengen. Zoo worden in den 10den brief goede aanmerkingen gemaakt over de manier van verhalen der onderwijzers, en over de noodzakelijkheid, dat zij zich tot hunne lessen wèl voorbereiden. - Niet alles intusschen, wat brugsma vond, is in ons Vaderland even bruikbaar en voor overneming geschikt. Zoo meent Rec., dat het dwingen der ouders, om hunne kinderen ter school te zenden, zelfs door boete en gevangenis, dat hier van Oostfriesland en elders met goedkeuring gemeld wordt, even hard en onbillijk is, als dat men hen op zulk eene wijze dwingen wilde, om ter kerk te gaan. Zoo zou hij het ook minder met brugsma eens zijn, wanneer deze ook bij ons een meer godsdienstig onderwijs op de scholen en meerderen invloed der Geestelijkheid schijnt te verlangen. In Duitschland, waar de betrekking tusschen Staat, Kerk en School hier en daar anders gewijzigd is, en zelfs verschillende Godsdienstgezindten hier en daar hare afzonderlijke scholen hebben, moge dit misschien nog aangaan, ofschoon ook daar zwarigheden en stemmen zich hiertegen verheffen; maar bij onze vaderlandsche inrigtingen is dit niet te verlangen, waarin men geene onbepaalde betrekking der Geestelijken als zoodanig op de scholen (iets anders is het, dat een Geestelijke hier en daar Schoolopziener is) kan toestaan, zonder tot dezelfde school den toegang en den invloed aan Geestelijken van alle Gezindten te vergunnen; en welke botsing en verwarring hierdoor ontstaan zou, behoeft hier niet gezegd te worden. Daarenboven de taak van Schoolonderwijzer is gewigtig en veelomvattend genoeg, al grijpt hij niet in die van

[p. 460]

Godsdienstleeraar; en heeft hij hoofd en hart op de regte plaats, dan kan hij genoeg Christelijk-zedelijken invloed op de jeugd uitoefenen.

De bovengemelde berigten omtrent den staat der bezochte Duitsche Scholen worden niet onaangenaam afgewisseld door beschrijvingen van de streken en plaatsen, die de Reiziger doortrekt, of waar hij zich ophoudt. - De vorm van brieven, dien de Schrijver gekozen heeft, komt niet overal bijzonder uit; en inderdaad is de brieven-stijl, indien hij goed gehouden zal worden, zoo gemakkelijk een vorm niet, als hij sommigen toeschijnt, om daarin allerlei onderwerpen zóó te behandelen, dat het geheel meer dan slechts den naam van eenen brief heeft. - De stijl van dit werk is weleens wat ongelijk, somtijds ook wat gedwongen sierlijk en hierdoor stijf; maar nogtans over het geheel laat het zich met genoegen lezen; en het zal dengenen, die belang in het Schoolwezen stellen, niet onwelkom zijn, deels om hen te doen zien, wat daarin elders plaats heeft, en er, zoo het kan, verstandig hun nut mede te doen, deels ook om hen door vergelijking des te dankbaarder te maken voor het goede, dat wij ook te dezen aanzien in ons gezegend Vaderland genieten.