Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

Bijdragen tot bevordering van Christelijk Geloof en Leven, in Leerredenen, door Dr. F. Ehrenberg, Koninklijk Pruissisch Opperconsistoriaalraad, Eersten Hof- en Domprediker, enz. Uit het Hoogduitsch. Te Zaltbommel, bij J. Noman en Zoon. 1836. In gr. 8vo. 392 Bl. f 2-40.

Bij het verschijnen van Hoogduitsche Leerredenen in de Nederduitsche Taal, vraagt men natuurlijk: Is er, bij den tegenwoordigen staat der vaderlandsche kanselwelsprekendheid, voor ons nog behoefte aan de voortbrengselen van die onzer naburen? Naar Rec^s. oordeel, neen! zoo ten minste deze zich door geene uitstekende eigenschappen onderscheiden; want er is en wordt bij ons zoo goed, zoo voortreffelijk gepredikt, er zijn en worden zoo vele goede, zoo vele voortreffelijke Leerredenen uitgegeven, dat wij althans het gewone en middelmatige van vreemden geenszins noodig hebben. - Zijn dan, mag men verder vragen, deze Leerredenen

[p. 410]

van den eersten Pruissischen Hof- en Domprediker ehrenberg zoo uitstekend, dat zij eene uitzondering op den regel verdienen te zijn? Ook dit kan Rec. geenszins toestemmen. Hiermede wil hij niet ontkennen, dat er onder de tweeëntwintig, die deze bundel bevat, eenige vrij goede en nuttige voorkomen, waarin belangrijke waarheden en pligten, vermaningen en vertroostingen, naar de leer des Christendoms, ja met ernst en warmte voorgedragen worden; hij wil zelfs wel als voorbeelden hiervan aanhalen de 3de, ten opschrift hebbende: Niets dan goeds komt van boven, ja al het goede komt van daar, volgens jacob. I:17; of de 9de en 10de, die, naar luc. X:23, 24, te beschouwen geven, hoe wij gelukkig zijn te noemen, 1. op grond van hetgeen wij zien in het leven van jezus, en 2. op grond van hetgeen wij uit den mond van jezus hooren; of de twee (de 16de. en 17de) over de Christelijke ootmoedigheid, naar 1 petr. V:5, waarin hem evenwel de bepaling van dezelve, dat ‘zij geringschatting van zich zelven is,’ (bl. 268) veel te onbepaald en onvolledig voorkomt. - Doch maar al te dikwijls mist hij hier mededeeling van degelijke Bijbel-kennis, dien hechten grondslag der ware kanselwelsprekendheid, die gewigtige bijdrage tot Christelijk geloof en leven; en, in plaats van gezonde uitlegging, vindt hij hier niet zelden zoete spelingen en afzwervingen des vernufts, waardoor men, zelfs met de beste bedoeling, den Bijbel alles kan laten zeggen, wat men wil. Zoo handelen reeds de twee eerste Leerredenen over de stad Gods, naar ps. LXXXVII:1-3 en ps. XLVI:5, waarin hetgene, dat op die plaatsen van Jeruzalem gezegd is, b.v. dus vergeestelijkt wordt, bl. 3: ‘Ook de geestelijke stad Gods is op heilige bergen gegrondvest, namelijk op Sinaï en Golgotha. Vestigen wij in de eerste plaats op de laatste ons oog’; en bl. 20: ‘De stad Gods zal zich verblijden over hare schoonheid, en zij zal zich verblijden over hare kracht.’ - Zoo hebben de 4de, 5de en 6de Leerrede, naar den tekst luc. XII:49,

[p. 411]

ten onderwerpe, het vuur door Gods Zoon op aarde geworpen, en wel een vuur, ‘om te verdeelen, om te verteren, namelijk de zonde en de dwaling, om te verwarmen met een' brand der aandacht, der overgave, des ijvers:’ wie zal dit alles bij mogelijkheid in den tekst vinden? - De tekst der 13de en 14de Leerrede is marc. VII:31-37, en die der 15de marc. I:40-42; de opschriften zijn: Hij maakt, dat de dooven hooren; Hij maakt, dat de stommen spreken; Hij reinigt de melaatschen; en zij handelen over de geestelijk dooven, stommen, melaatschen. Is de Bijbel dan zoo arm in stof, dat men tot zulke verouderde kunstgrepen de toevlugt moet nemen? of moet de kanselwelsprekendheid wederom eene eeuw achteruitgezet worden? en moet daarmede vereenigd worden de kunst, om de schoonste plaatsen te versnipperen, en in elk afgescheurd woord emphase te zoeken, zoo als b.v. in de drie laatste Leerredenen geschiedt, die ten tekst hebben joan. X:10^b, en waarin deze drie onderwerpen afzonderlijk behandeld worden: De boodschap: Ik ben gekomen; - het leven door Christus; - overvloed door Christus?

Ook uit de behandeling van zaken zou Rec. nog menige staaltjes van zonderlinge, duistere en onbepaalde manier van voorstelling en uitdrukking kunnen aanvoeren, die zelfs bij andere helderder plaatsen vreemd afsteken; maar hij meent genoeg gezegd te hebben, om te bewijzen, dat er, naar zijn inzien, zonder het Christelijk goede, dat er ook in deze Leerredenen is, eenigzins te miskennen, noch voor Leeraars noch voor Leden onzer Christelijke Gemeenten groote behoefte was, om dezelve van Duitschen op Nederlandschen bodem over te brengen.