Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

Schets van een beredeneerd Stelsel voor Muzijk-onderwijs in het algemeen, bijzonder toegepast op de Piano-forte; naar het Hoogduitsch van C. Berg, enz.

[p. 387]

(Vervolg en slot van bl. 343.)

Ik vermeen het Publiek geene ondienst te doen met hier, ten slotte, te doen volgen de parenthese van den Schrijver, met de daarop gemaakte noot van den Vertaler, die men in § 4 aantreft, nadat de Schrijver gehandeld heeft over de muzikale kennis, die de leerling dient te bezitten, om verder ingevolge dit zijn stelsel van onderwijs te worden opgeleid; zie hier dezelve:

‘In eene proeve, welke ik naderhand over de leer der grondbeginselen hoop te geven, zal ik trachten aan te toonen, in hoeverre deze met het hier opgegeven leerstelsel in verband staan. Intusschen komt het mij steeds verkieslijk voor, dat men altijd het onderwijs in de muzijk met den zang beginne, waartoe de zangscholen door wederkeerig onderwijs (enseignement mutuel), zoo als die in vele steden van Frankrijk gevonden worden, mij het doelmatigst voorkomen^(*).

(*) ‘De nuttigheid der hier door den Schrijver bedoelde muzijkscholen, door middel van onderling onderwijs, kan voorzeker niet worden betwijfeld, wanneer men in aanmerking neemt, dat, daar de leerlingen dier inrigtingen, na eenigzins te zijn gevorderd, zelve met het onderwijzen der beginselen worden belast, deze hierdoor zulk eene vastheid in die beginselen bekomen, dat zij niet alleen meer geschikt worden om verdere vorderingen te maken, maar zich ook zoodanig oefenen, dat men van hen eenmaal goede onderwijzers kan verwachten. Het ware derhalve te wenschen, dat in die steden, in welke geene algemeene inrigtingen voor het muzijkonderwijs worden gevonden, zoodanige scholen werden daargesteld. De kosten, die zulks zoude veroorzaken, zijn gering, in vergelijking van het nut, dat daardoor kan gesticht worden. Een kundig onderwijzer toch is in staat, om op deze wijze, in zeer korten tijd, aan zeer velen, een goed onderwijs te geven; terwijl men, door eenen zoodanigen van stadswege aan te stellen en te bezoldigen, in de gelegenheid zou gesteld worden, om ook onder de mindere klassen eene kunst te verspreiden, die zooveel tot het algemeen genoegen kan bijbrengen, en vooral zoo krachtig werkt op de zedelijke beschaving der genoemde standen. Het zoo even gezegde is uit den aard der zaak alleen van toepassing op de minder gegoede klassen van leerlingen, daar men in de andere weinigen vinden zal, die zich tot het geven zoowel, als tot het ontvangen van zoodanig onderwijs willen bepalen. Voor de meer bemiddelde standen zijn dus die muzijkscholen het geschiktste, waar het onderwijs alleen door kundige meesters wordt behandeld. Deze zouden, zoo als boven gezegd is, altijd het doelmatigst met den zang worden aangevangen, waarvoor eene inrigting des noods door eenen onderwijzer zou kunnen bestuurd worden. Van laatstgenoemde muzijkscholen vindt men ook in ons Vaderland, zoo als te 's Gravenhage en Utrecht, uitmuntende voorbeelden, welke dan ook reeds op vele andere plaatsen navolging bekomen hebben, zoo als b.v. laatstelijk te Zwolle. Omtrent de zangscholen zij het mij vergund nog aan te merken, dat velen, die alleen op benamingen afgaan, vooronderstellen, dat in deze niets dan het zingen wordt onderwezen, en dat dus diegenen, welke minder aanleg of lust tot den zang hebben, daarvan weinig of geen nut kunnen trekken. Men bedenke, dat de zang, als een deel van de toonkunst in het algemeen, ook op de algemeene gronden dier kunst steunt, en dat dus de algemeene muzijkleer, welke bij den zang zeer naauwkeurig dient behandeld te worden, naderhand bij al de deelen der muzijk kan worden aangewend. Voorts is de zang, waarbij men op geene wijdloopige eigenschappen en behandelingen van elk instrument behoeft te letten, veel meer geschikt om vooreerst het gehoor te oefenen, en verder om spoedig de gronden der algemeene muzijkleer te doen kennen; hetwelk beide de beoefening van het instrumentale wederom zeer te gemoet komt. Om iets over de zoo nuttige zangvereenigingen te vernemen, zie men het vijfde nommer van ons muzikaal tijdschrift, met het begin van dit jaar te 's Hage bij hooff en comp. verschenen. - Vert.

[p. 388]

Er is zoo oneindig veel aan de grondige kennis der allereerste beginselen gelegen, en het onderwijs in dezelve doet zoo veel af, dat ouders en leerlingen dit punt niet genoeg kunnen behartigen; terwijl zij, om naderhand tijd, moeite en geld te besparen, en om tevens zekerheid te hebben, dat de leerlingen oneindig meer, en op eene veel duurzamere wijze zullen leeren, deze zaak geenszins onbedachtzaam moeten verwaarloozen.

Het muzijkonderwijs is nog zoo gebrekkig, zoo onberaden, dat velen, meesters zoowel als leerlingen, zelven niet

[p. 389]

weten; wat daartoe gevorderd wordt. Hoe dikwijls hoort men niet van een slecht meester zeggen: hij is goed genoeg voor de beginselen; even als of het mogelijk ware, op eene wrakke grondlaag een hecht gebouw op te trekken! Maar te laat wordt deze dwaling meestal ingezien. Wel is waar hebben goede meesters zelden lust en genegenheid, om zich met het onderwijzen van de eerste beginselen te plagen^(*), en buitendien zijn ook de bijzondere lessen van eenen zoodanigen voor menigeen te kostbaar. Dit gebrek moet daardoor worden verholpen, dat de grondbeginselen, in daartoe doelmatig ingerigte scholen, naauwkeurig geleerd worden, zoodat de meester, dien men daarna mogt nemen, niets anders te doen heeft, dan aan de vingeren den weg te wijzen^(†). Zoodanig een onderwijzer behoeft dan, om eenen leerling zelfs zeer ver te brengen, niet zoo zeer eene groote bekwaamheid^(§) te bezitten, als wel met eene doelmatige leiding bekend te wezen.

Wanneer wij nagaan, dat het aanleeren van elke wetenschap, b.v. der talen, door beter ingerigte leerstelsels, zeer vereenvoudigd en gemakkelijk gemaakt is, dan zullen wij voorzeker niet betwijselen, dat ook het muzijkonderwijs voor zoodanige vereenvoudiging vatbaar is; daar vooral de muzijk reeds bij het aanleeren voor den beoefenaar meer dadelijk genoegen oplevert, en veel sterker prikkel bevat, dan elke andere kunst of wetenschap.

Eindigen wij met den Heer de seyff onzen dank te betuigen voor het ons, op eene waardige wijze, in onze moedertaal verschaffen van een werkje, hetwelk zooveel verdienste heeft, en wel te meer, daar het over een onderwerp loopt, dat zoo zeer onze belangstelling waardig is, en waarover (voor zoo verre mij bewust is) in onze taal niets aan-

(*) Hier bedoelt de Schrijver: aan slechts eenen enkelen leerling; dit blijkt genoegzaam uit hetgeen volgt. - V.H.

(†) Hoezeer de Schrijver hier het pianospel beoogt, zoo neemt dit niet weg, dat men zeer goed voor deze woorden in de plaats zoude kunnen stellen: ‘dan de opleiding tot het spelen van het instrument, dat de leerling wil behandelen, te bevorderen, en die behandeling speciaal te volmaken.’ - V.H.

(§) Bekwaamheid in het zelf behandelen of bespelen van het instrument, waarop hij les geeft. - V.H.

[p. 390]

getroffen wordt. Mogt de Vertaler nog eens weder eenige snipperuren kunnen vinden, om ons bij vernieuwing eenig goed letterproduct over het vak der Toonkunst te leveren, zeer zeker zal dan daardoor aan eene werkelijke behoefte in ons Vaderland worden voldaan; echter wordt hem dan ook tevens de welmeenende raad gegeven, om hetzelve vooraf eenen kundigen Corrector in handen te geven, ten einde den lezer het onaangename van eenige, al zijn het dan ook maar geringe, Germanismen en taal- en drukfouten te besparen, hoedanige men hier en daar aantreft, doch welke hem minder te wijten zijn, daar hij zijne geheele jeugd buitenslands doorbragt.

V.H.