Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

Herinnering en wederzien na den dood (,) toegepast op het leven op aarde. Te Kampen, bij K. van Hulst. In gr. 8vo. 272 Bl. f 1-80.

Dit boek was, naar het Voorberigt, reeds geheel afgewerkt en grootendeels afgedrukt, toen het schoone werk van muston, Herleven en herkennen, in een Nederduitsch gewaad verscheen. Ware dit het geval niet, dan hadde Rec. zeker blijven vragen, hetgeen hij bij de eerste inzage vroeg: waartoe na het even genoemde, onschatbare geschrift nog dit lijvige stuk? Ook dit boek heeft echter zijne waarde. Het bevat veel goeds, en het is te wenschen, dat de lessen, hier gegeven, worden behartigd. Men vindt hier veel, dat men er niet zou gezocht hebben en dat toch lezenswaardig is. Een paar stalen daarvan willen wij aanvoeren. Bladz. 40: ‘Bijaldien het meeste gelegen ligt aan de beoefening der geestvermogens, met betrekking tot het verstandelijke, en aan de betoonde getrouwheid, met betrekking tot het zedelijke, dan kan hij, die slechts ploegen, zaaijen, maaijen, houtkloven, weven of schapenhoeden moet, zedelijk even hoog staan, als de geleerde, die op zijnen leerstoel, en de vorst, die op zijnen troon zit; ja hooger staan, dan deze, als hij zich in hetgeen hij bezat vlijtiger oefende, en in hetgeen, wat zijn pligt eischte, getrouwer was, dan deze. Menig arme knaap is bij het gebruik van eene slechte grammatica een betere latinist geworden, dan de rijke,

[p. 370]

maar trage zoon van eenen aanzienlijken vader, in weerwil van alle hem aangebodene hulpmiddelen. Teregt laat gellert in zijne fabel den rijdknecht eene meer eervolle rol spelen, dan de woeste veroveraar, wiens paard hij moest oppassen.’ - Bladz. 244 volg.: ‘De meeste jonge lieden worden te vroeg als menschen en volwassenen beschouwd en behandeld, verkrijgen regten in de verkeering boven hunne jaren. Zulks vertoont zich reeds in de houding, kleeding, gedrag en uitwendig voorkomen. Het is zoo streelend voor de ouders, om hunne kinderen, welker vermogens door eene kunstmatige opvoeding boven hunne jaren prijken en boven die hunner ouders schitteren, te hooren prijzen en als menschen te zien behandelen. Men bootst allengskens de manieren en zeden der volwassenen na. Ja in de opvoeding ligt menigwerf reeds het zaad der maatschappelijke verkrachting tot oproer en losbandigheid. Niemand beschouwe de uitdrukking van verkrachting als een blijk van minachting voor het verbeterd onderwijs. Maar ook in het gezegend Nederland kan men overdrijven om te schitteren. Dit nu is het ongeluk, dat vele ouders niet tevreden zijn met hunne kinderen in dien eenvoudigen burgerkring op te voeden, waartoe zij zelven behooren. Zijn zij godsdienstig, dan worden de kinderen soms van der jeugd af tot Predikanten of Pastoors verordend, zonder vooraf te onderzoeken, of zij vermogens, aanleg en geschiktheid bezitten, om dit zoo kiesch als moeijelijk vak ooit naar eisch te bekleeden.’ - Bladz. 252: ‘Men kan die schitterende loopbaan niet langer volhouden. Nu wijt men zulks niet aan zijne verkeerde opvoeding, aan zijne aangewende kunstbehoeften, aan zijne te kostbare leefwijze, aan zijne uithuizige verteringen en verwaarloosde bezigheden: Maar de Regering, de Staat, de Koning of Vorst, de drukkende belasting, het voortrekken van nabestaanden der Regering, om voordeelige posten en ambten te bekleeden, deze alleen zijn schuld aan zijne verachterde

[p. 371]

omstandigheden. Wrevel, misnoegdheid, haat tegen Regering en maatschappelijke inrigtingen vestigen zich in zijn gemoed, en gemakkelijk sluit men zich aan andere ontevredenen aan, om eene nieuwe, veel betere orde van zaken in te voeren, waarbij men zelf eenen luisterijken post kan bekleeden, zichzelven op het kussen wil plaatsen en zijne verdiensten hoog geroemd en beloond moeten worden.’

Taal, correctie en druk zijn alles behalve zuiver; Rec. heeft beter uitgevoerde werken van deze pers gezien.