Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

[p. 357]

Boekbeschouwing.

Dissertatio Hermeneutico-Theologica, de dicentibus scribentibusque, speciatim in N.F. occurrentibus, suo convenienter ingenio interpretandis, - quam publico et solenni omnium examini submittit Everardus Janus Diest Lorgion, V.D.M. designatus in vico Hallum. Groningae, apud J.B. Wolters. 1836. oct. maj. 151 pag. f 1-50.

De schrijver dezer Akademische Verhandeling heeft tot dezelve aanleiding gekregen door eene Prijsvraag, die, twee jaren te voren, door de Theologische Faculteit te Groningen uitgeschreven, maar, zoo 't schijnt, niet of niet voldoende beantwoord was: hij had toen gemeend naar den prijs te dingen, maar was door de moeijelijkheid, zoowel als door zijne andere studiën, daarin belet. De vraag was: ‘wat het is eenen spreker of schrijver overeenkomstig zijn karakter uit te leggen; van welke noodzakelijkheid en van wat gebruik dit is in het N.V.;’ en hiernaar nu heeft de Heer lorgion zijne Verhandeling ingerigt, ‘over de sprekers en schrijvers, bijzonder die in het N.V. voorkomen,’ (en wel bepaald, volgens p. 81, 82, over jezus en de Apostelen en de Evangelisten) ‘welke overeenkomstig hun karakter moeten uitgelegd worden.’ Hiertoe handelt hij in eene korte inleiding, (p. 1-4) in het eerste deel zijner Dissertatie, in 4 Hoofdstukken, (p. 5-81) over de verschillende karakters der schrijvers, die elk uitlegger kennen moet; welk verschil blijkbaar is in hunne wijze van denken, gevoelen en begeeren, alsmede in die van spreken en schrijven; noodzakelijk gekend moet worden in het grammatische en historische, maar ook in het logische en psychologische gedeelte der uitlegging; gekend kan worden uit de getuigenissen van anderen, en der schrijvers geschiedenis, gezegden en schriften; en

[p. 358]

welks kennis verdere aanbeveling verdient, wegens de voordeelen, zoowel voor de critische verbetering en het regt verstand der gedenkstukken, als voor den uitlegger zelven. In het tweede deel der Verhandeling (p. 82-151) wordt in het eerste Hoofdstuk aangetoond, dat er onder de schrijvers van het N.V. verschillende karakters zijn, zoo als blijkt uit de getuigenissen van anderen, en uit hunne eigene geschiedenis, gezegden en schriften; en in het tweede, dat deze verschillende karakters in het N.V., hoewel er door vele uitleggers en uitlegkundigen zonder billijke reden weinig of geen acht op geslagen is, echter door den uitlegger deszelven noodzakelijk gekend moeten worden.

Zietdaar het korte beloop dezer Verhandeling, waarin de schrijver goede en belangrijke opmerkingen over zijn onderwerp heeft bijeengebragt; zoo als b.v. bl. 46-59, over het kennen van eens schrijvers karakter uit zijne geschiedenis; bl. 92-97, over het verschil in stijl bij de schrijvers van het N.V., en zoo over het geheel in het laatste gedeelte van het 1ste Hoofdstuk des tweeden deels, hoewel sommige dingen nog voor meer bewerking en uitbreiding vatbaar waren. - De bedenkingen of aanmerkingen, die Rec. in het algemeen op deze Verhandeling zou te maken hebben, zouden deze zijn: 1. Dat het eerste gedeelte wel zoo volledig bearbeid is als het tweede; en dat het echter deze betrekkelijk meerdere uitvoerigheid, ook volgens de Groningsche Prijsvraag, niet schijnt noodig te hebben, maar de schriften des N.V. meer het hoofdonderwerp der Verhandeling hadden moeten zijn. 2. Dat de schrijver zich van zijn geliefd onderwerp wel eens te veel voor de uitlegging, wanneer het in toepassing op het N.V. komt, voorstelt. Immers hoe weinig weten wij b.v. uit de historie van het karakter van mattheus, marcus, lucas, jacobus! Ja maar, zal hij zeggen, dit moeten wij uit hunne schriften leeren. Doch loopt men dan geen gevaar van in eenen cirkel te loopen, hunne schriften uit hun karakter op te helderen,

[p. 359]

dat wij niet anders dan uit hunne schriften kennen, en dan somtijds nog wel uit een eenig, en dat nog niet altijd geheel oorspronkelijk, maar, gelijk de drie eerste Evangeliën, uit eene of meer hun gemeene bronnen geput is? 3. Dat de Verhandelaar wel eens het bijzondere doel der schrijvers, of den aard der verhaalde zaken, met hun individueel karakter verward, en wat uit een der beide eerste verklaard moest worden, aan het laatste toegeschreven heeft. - In verdere kleine bijzonderheden kan Rec., wegens beperkte ruimte, niet treden, noch over stijl en Latiniteit van dit stuk uitweiden, in welke laatste zeker hier en daar drukfouten zijn ingeslopen. - De schrijver ga intusschen gelukkig voort, met zich in de denkwijze, het karakter en de omstandigheden der H. schrijvers, zonder van de Geschiedenis te veel te vergen, of haar iets aan te dichten, zoo veel mogelijk in te denken; en dan zal hij voor de Gemeente, waarin hij geplaatst is, een nuttig uitlegger der H. schriften zijn.