Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

[p. 302]

Engeland en de Engelschen, door E.L. Bulwer. Uit het Engelsch, door G. Brandt Maas. Met Portretten van den Hertog van Wellington en Lord Grey. II Deelen. Te Zaltbommel, bij J. Noman en Zoon. In gr. 8vo. 609 Bl. f 6-40.

Hetgeen door eenen man als bulwer over zijn vaderland geboekt wordt, verdient nog meer, dan het werk van vreemde reizigers, de opmerkzaamheid van ieder, die Engeland en de Engelschen begeert te leeren kennen. In zoo ver heeft reeds de Heer brandt maas aanspraak op den dank van zijne landgenooten, in welker taal hij dit werk van den, in andere vakken, ook bij ons reeds met roem bekenden Schrijver heeft overgebragt. Het werk is verdeeld in vijf Boeken. Het eerste behelst de beschouwing van het Engelsch karakter. In hetzelve handelt de Schrijver over volksvooroordeelen, verschil tusschen Franschen en Engelschen in sommige opzigten, demokratie en aristokratie, wederzijdschen invloed van burgerlijke personen en adellijken op elkander, afkeer van vreemdelingen, nationale regtschapenheid en moed der Engelschen. Het tweede Boek beschrijft het Maatschappelijk leven en zeden. Hier wordt gehandeld over den eerbied aan den rijkdom bewezen, de mode, den pronklust, echtvereenigingen, deelneming der vrouwen aan staatszaken, vereenigingen en klubs; oorzaak van het gevoel van zwaarmoedigheid bij de Engelschen. De Engelschen zijn een godsdienstig volk. Over fabrikanten, werkgezellen, over de armenwetten. Het derde Boek beschouwt den staat van opvoeding en onderwijs onder de aanzienlijken en bij het volk, en desgelijks den algemeenen invloed der zedekunde en Godsdienst in Engeland. Het vierde behelst de beschouwing van den verstandelijken geest des tijds. In hetzelve komt voor de invloed der drukpers, dagbladen, tijdschriften en andere nieuwspapieren, letterkunde, geschied- en staatkundige geschriften, fraaije letteren. Verspreiding van kundigheden onder het algemeen door goedkoope werken. Over den stijl, over het tooneel, over de beoefening der wijsbegeerte door de Engelschen. Over het patronaat of den invloed van bijzondere personen en van den Staat op de kunsten en wetenschappen. Staat der wetenschappen. Hoe worden zij in Engeland aangemoedigd? Genoot-

[p. 303]

schappen en Maatschappijen tot bevordering van kennis en wetenschap. Staat der kunsten, schilderkunst, beeldhouwkunst, graveerkunst, bouwkunde. Dit Boek wordt besloten met eenige karakterschetsen. Het vijfde Boek beschouwt den staatkundigen toestand van het Engelsche volk. Des Konings belangen strijden niet met de belangen des volks. Valschheid der stelling, dat de aristokratie het volk beschermt tegen de kroon. Eene republiek zou in Engeland eene onbedwingbare aristokratie zijn. Voordeel van de Koninklijke regering. Het Hoogerhuis en Lagerhuis. Staat der partijen. De Tories, Ultraradicalen, de Ministeriéle partij. Het wenschelijke van eene zuiver nationale partij.

Zoo als bulwer als Schrijver bekend is, is van hem niet anders te verwachten, dan dat hij op eene belangwekkende wijze over alle deze verschillende deelen van zijn onderwerp zal handelen. Ofschoon dan de lezer hier niet dien rijkdom van sieraden aantreft, met welke de verbeelding van den Dichter zijne romantische kunstwerken optooit, ontbreekt het hier toch niet aan levendige schilderingen van karakters, treffende anekdoten en luimige opmerkingen. Naar hetgeen ons voorkomt, hebben ook de vier eerste Boeken van het werk geen ander doel, dan om des Schrijvers landgenooten hunnen staatkundigen toestand naar waarheid te doen beoordeelen en het Engelsche volk tegen verderfelijke inblazingen te waarschuwen. Tot bewijs daarvan, en tevens tot eene proeve van den stijl, plaatsen wij uit het laatste Boek het een en ander, en doen dit te meer, omdat het daar voorkomende ook door onze landgenooten zeer nuttig op onzen eigen' staatkundigen toestand kan toegepast worden.

Nadat bulwer de voordeelen der Koninklijke regering heeft verdedigd tegen dikwijls aangevoerde beschuldigingen, laat hij er op volgen: ‘Maar..... het is alsof ik bij de mouw getrokken worde, en sommigen mij vragen, waarom ik de Koninklijke regering verdedig, daar de Whigs ons verzekeren, dat niemand haar aanvalt. Luistert, mijne waarde vrienden, ik heb er deze reden voor. Ik zie veel verder dan de Whigs en ik spreek veel naauwgezetter. Ik ben een vijand van de staatkunde, welke niet verder ziet, dan haar neus lang is. Ik houd er van in de toekomst door te dringen en ronduit te spreken. Ik heb geen ambt of bediening te bejagen, geene gevoelens te bemantelen; tusschen mij en de waarheid wordt geen één beletsel gevonden. Zoo spreek

[p. 304]

ik dan vrijuit en onbewimpeld tot u allen, en vraag u, mijne vrienden: wanneer gij de gesteltenis der eeuw beschouwt, de ontevredenheid der menigte, het voorbeeld van andere landen, de sterke woeling van Frankrijk, den rijkdom van Noord-Amerika, den voortgang van een onberedeneerd liberalismus, en den haat tegen alle vertoonbare magt gadeslaat, ziet gij dan; ten zij er een groot en doorknap Staatsman opsta, of dat men ten minste sommige valsche begrippen uitroeije en eenige ware beginsels aan den dag brenge, - ziet gij dan niet het reusachtig schaduwbeeld der naderende Republiek, zoo als zich dat vertoont in den beslagen spiegel des toekomenden tijds?’ - Over de verschillende staatkundige partijen zegt de Schrijver: ‘Gelijk eertijds de menschen uit liefde tot God elkander verbrandden, zoo vallen zij tegenwoordig elkander met eene weergalooze woede aan, om geene andere reden, dan uit de allerzuiverste belangstelling in het welzijn des volks en de vurigste genegenheid voor hetzelve. Geve de Hemel, dat gij door uwe geestdrijvers beter moogt gediend worden, dan onze goede Schepper door de zijnen gediend is!’

Ten slotte plaatsen wij nog iets over Lord grey: ‘Gaat eens na, wat, zelfs in dezen onzen tegenwoordigen tijd, een eerste Minister doet voor zijne familie, en wat deszelfs Koninklijke Meester voor de zijne zou kunnen doen. Welk een kreet is er niet opgegaan, en welk een onstuimig oproer verspreidde zich alom, toen een zoon des Konings tot gezagvoerder over den Tower werd benoemd! Is hij niet genoodzaakt geweest, dit klein bewindhebberschap weder aanstonds neder te leggen, omdat het geroep des volks zoo luidruchtig en de ministeriéle welsprekendheid zoo stil was? - Maar Mylord grey, welke broeders-zoon, neef, bloedverwant van grey, of ook verre - verre afstammeling uit het Greysche geslacht, heeft niet zijnen naam op het budget der staatsuitgaven gekregen? Indien gij het waagdet, aan de welvoegelijkheid dezer benoemingen te twijfelen, met welk eene hooge borst zou de Minister alsdan u den geesel zijner bestraffingen doen gevoelen! De stem, die sprakeloos bleef, toen het des Konings zoon betrof, laat zich donderend hooren, zoodra het de achtbare hoofden geldt van de ontelbare en onkreukbare grey's!’

Het aangehaalde verstrekke tevens tot eene proeve van de wijze, op welke de Vertaler zijne taak volbragt heeft. Die

[p. 305]

taak was niet altijd even gemakkelijk. Niet dikwijls troffen wij iets aan, hetwelk wij anders wenschten, zoo als IIde D. bl. 114: ‘ledere groote beweging heeft, in eene beschaafde eeuw, hare opmerking.’ Daar wij het oorspronkelijke missen, kunnen wij niet beslissen, of dit naar de letter juist vertaald is; maar duidelijker zou zeker zijn, in plaats van opmerking: ‘haar oogpunt, waaruit zij beschouwd kan worden.’ Zoo ook bl. 191: ‘De tienden geven voorzeker aanleiding tot mingunstige berigten tusschen onze Herders en ons.’ Indien hier betrekkingen voor berigten stond, zou de lezer zeker gemakkelijker de bedoeling van den Schrijver begrijpen. Over het geheel echter heeft, naar ons oordeel, de Heer brandt maas zijnen arbeid op eene loffelijke wijze volbragt; waarom wij dan ook, zoo wel wegens de taal en den stijl, waarin het werk in onze taal is overgezet, als wegens den inhoud, hetzelve gaarne der aandacht van ons lezend publiek aanbevelen.