Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

[p. 273]

Boekbeschouwing.

Leerredenen van S.K. Sijbrandi, Leeraar bij de Doopsgezinden te Haarlem.

(Vervolg en slot van bl. 234.)

IV. Opwekking tot liefde en blijdschap des Christelijken Geloofs ter verkrijging der zaligheid. 1 Petr. I:8, 9. De Leerrede werd uitgesproken ter nabetrachting van het H. Avondmaal. Ook zij verdient uitvoeriger verslag, dan wij geven mogen. De tekst geeft van zelven de hier ontwikkelde drie punten aan de hand: I. Jezus christus moet het voorwerp zijn onzer liefde, schoon wij Hem niet zien. II. Door het geloof moeten wij ons in Hem verheugen met eene zalige vreugde, schoon wij Hem niet aanschouwen. III. Wanneer die liefde en die vreugde des geloofs waarlijk in ons wonen en werken, zullen wij verkrijgen de zaligheid onzer zielen. - Men ziet uit deze opgaaf, dat de tekst de behandelingwijze natuurlijk oplevert. Dit blijkt bij al deze stukken. Als Bijbelpreken, in welke de Bijbel het woord voert, prijzen zich deze Leerredenen gunstig aan.

V. Barzillaï, het beeld des edelen Grijsaards. 2 Sam. XIX:32-37. ‘Ook de verstverwijderden naderen den ouderdom schier onmerkbaar met ieder jaar huns levens, en van de wijze, waarop zij allengs nader komen, zal het grootelijks afhangen, of de grijsheid bij hen al dan niet eene even begeerenswaardige als sierlijke kroone zal wezen. Ik durf derhalve op uwe genegene en heilbegeerige aandacht rekenen, Toehoorders! als ik haar tot eene leerzame en stichtelijke beschouwing van den Ouderdom zoek te leiden. Mijn tekst geeft mij daartoe gereede aanleiding. Ik ten minste meen in den man, die daarin sprekende voorkomt, eenige trekken van het Beeld des edelen

[p. 274]

Grijsaards te aanschouwen.’ Daartoe worden de Hoorders I. verplaatst in de omstandigheden, bij welke de voorgelezen woorden door barzillaï werden gesproken; II. worden de trekken tot het beeld des edelen grijsaards uit den tekst ontleend: 1. Geringschatting van de genoegens dezer wereld; 2. gulle onbaatzuchtigheid met opzigt tot zichzelven, bij welwillende zorg voor zijnen zoon; 3. betamende gedachten aan de kortstondigheid des levens, en kalme verwachting van den dood.

VI. Onbegrijpelijk, maar wijs en goed is Gods bestuur over de menschen. Job XXXVII:23, 24. ‘Ik zou uwe aandacht vermoeijen, Toehoorders! wilde ik in een taalkundig onderzoek treden, om, met alle naauwkeurigheid, den letterlijken zin van het oorspronkelijke te bepalen, hetwelk ook in alle handschriften niet volkomen gelijk schijnt te zijn. Dit wordt tot het oogmerk, waartoe ik thans tot u spreke, niet vereischt. Daartoe leidt mij best de vertaling, welke een bekwaam Uitlegger van het boek Job van mijnen tekst heeft gegeven: De Almagtige, dien kunnen wij niet vinden. Hoog van vermogen en oneindig in regt en geregtigheid, verdrukt Hij niet. Daarom, eerbiedig Hem, o mensch! Hij ziet geen' wijze van harte aan. Deze leiding volgende, moet ik tot u spreken, I. van het onbegrijpelijke, II. van het wijze en goede des Goddelijken Albestuurs, en III. van de verpligtingen, welke daaruit voor ons voortvloeijen.’

VII. Het verhevene en beminnelijke gedrag van Jezus in Gethsemané. Matth. XXVI:36-44. ‘Dat verhevene en beminnelijke zal ik u doen opmerken I. bij zijne zielesmarte zelve, II. bij de wijze, waarop Hij troost en hulpe zocht, en III. bij de eindelijke zegepraal van zijn strijdend en worstelend gebed.’

VIII. Het ongeoorloofde van het opmerken van Gods straffende hand in het ongeluk van anderen. Hand. XXVIII:4, 5. ‘Het is niet te ontkennen, dat ook hier het goede, door de menschen, maar al te vaak ten kwade wordt misbruikt, en dat een verkeerd ge-

[p. 275]

wijzigd geloof in eene regtvaardige Voorzienigheid, welke het goede moet beloonen en het kwade straffen, zelfs Christenen even dwaas en voorbarig over hunne medemenschen doet oordeelen, als de bewoners van het eiland Melite over den Apostel paulus oordeelden, naar luid van den voorgelezen tekst. Ik heb daarom dien tekst tot aanleiding van mijne rede gekozen.’ I. Wordt het verband, waarin de tekst voorkomt, herinnerd. II. Wordt aangetoond, dat het opmerken en aanwijzen van Gods vergeldende hand, vooral in het treurig lot onzer medemenschen, 1. zoowel onverstand verraadt als vermetelheid; 2. strijdig is met de welbegrepene leer van Gods openbaringen, en 3. met de leer der geschiedenis en met die der ondervinding.

IX. De voorspelling van Jezus, aangaande de gevolgen van de uitstorting des Heiligen Geestes, en hare vervulling. Joann. XVI:8-11. Deze Leerrede werd op den tweeden dag van het Pinksterfeest ten jare 1833 uitgesproken. Geheel uit den tekst is het eerste deel ontleend, dat in drie stukken zich verdeelt. De Trooster gekomen zijnde, zou de wereld overtuigen, 1. van zonde, omdat zij in jezus niet had geloofd; 2. van geregtigheid, omdat jezus tot den Vader henenging en men Hem niet meer zou zien; en 3. van oordeel, omdat de Overste dezer wereld geoordeeld is. Het tweede deel bezigt deze beschouwing, 1. tot versterking van Christelijk geloof; 2. ter vertroosting en bemoediging, en 3. ter opwekking tot dankbare blijdschap.

X. De weldadige invloed van alle ondervindingen des levens op der vromen hart. Rom. VIII:28^a. ‘Veel, zeer veel zoude het reeds zijn te gelooven, en door dat geloof als te weten, dat van alles, wat ons overkomt, ook van het treurigste, niets ons waarlijk nadeelig behoeft te zijn; maar hoeveel meer is het te weten, dat het alles verordend is, om mede te werken ten goede! Waarlijk, dit is een denkbeeld, welks wezenlijkheid een ieder moet wenschen, maar waaraan misschien velen twijfelen. Onderzoeken wij dan nu,

[p. 276]

I. wat het goede is, dat de Apostel bedoelt; II. waarom wij gelooven moeten, dat alle dingen tot dat goede medewerken; III. waarom die medewerking alleen ten hunnen aanzien plaats heeft, die God liefhebben.’

XI. Kinderen, der volwassenen voorbeeld. Matth. XVIII:2. Na kort over den tekst en over het verband, waarin hij voorkomt, gesproken te hebben, past sijbrandi in meer algemeenen zin den tekst toe, en wijst op de kinderen, als voorbeelden, 1. van eenvoudigheid en opregtheid; 2. van nederigheid en bescheidenheid; 3. van goedhartigheid en dankbaarheid.

XII. Der Doopsgezinden Roeping, Voorbeelden en Gevaren. Hebr. XII:1. ‘Deze Preek,’ zoo luidt het Voorberigt bl. IV, ‘zou ik niet gegeven hebben, zoo ik daartoe niet geraden ware geworden. Men meende, dat zij, schoon in geest en strekking overeenkomende met de Leerredenen, welke ter gelegenheid der Gedachtenisviering van het Honderdjarige Bestaan der Doopsgezinde Kweekschool in het licht zijn gekomen, toch in andere opzigten genoeg van dezelve verschilt, om nevens haar die vieringe in aandenken te houden. Recensent houdt het daarvoor, dat het zeer goed is geweest, dat die raad gegeven en gevolgd is. Deze gelegenheidsrede verdiende niet in het verborgene te schuilen. Reeds het onderwerp prijst zich aan. Het wordt eigenaardig uit den tekst afgeleid en naar den tekst behandeld. ‘De woorden: I. Laat ons dan met lijdzaamheid loopen de loopbane, die ons voorgesteld is, wijzen mij op onze Roeping, als Doopsgezinde Christenen; II. Alzoo wij eene zoo groote wolke van getuigen rondom ons hebben, op onze Voorbeelden; en III. Laat ons afleggen allen last, en de zonde, die ons ligtelijk omringt, op onze Gevaren.’ En de inhoud dezer uitmuntende Leerrede heeft onzen lof niet noodig. Onpartijdigheid, welke het goede en kwade van vroegeren en lateren tijd optelt en beoordeelt, volgt ook hierin Gods Woord. Alles is in

[p. 277]

den geest van het Evangelie gestemd. Voor de Doopsgezinde Gemeente bevat zij treffende waarheden.

In ons verslag hebben wij meestal van 's Mans eigene woorden gebruik gemaakt. Daaruit blijkt, dunkt ons, de gemakkelijkheid, met welke de hoorder tot het onderwerp wordt ingeleid. De keus der onderwerpen vindt algemeen goedkeuring. Er is verscheidenheid, belangrijkheid en geschiktheid, om in de behoeften van onzen tijd te voorzien. Ook is de wijze van behandeling eenvoudig, bijbelsch. Er wordt geleerd naar en uit den Bijbel. Alles is gesteld in zulk eenen geest, dat de stichting bij lezing en herlezing niet kan achterblijven. Deze Leerredenen hebben gunstiger onthaal te wachten, dan 's Mans nederigheid zich durfde voorstellen. Ook het werk van den Drukker en Uitgever dient ter aanbeveling van deze stukken zijns waardigen Vaders.