Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

De Sterrenhemel. Christelijke Bespiegelingen tot verheffing des harten. Naar het Hoogduitsch van J.H. Daus. Te Amsterdam, bij J.D. Sijbrandi. 1837. In gr. 8vo. 127 Bl. f 1-30.

Een zeer lief boekje, dat de beminnaars van stichtelijke lectuur gaarne, en velen, die dit zoo zeer niet zijn, toch ook met bijzonder genoegen zullen lezen. Behalve toch, dat het een en ander, van de sterren gezegd, velen nieuw, schoon en verbazend genoeg zal voorkomen, is het met zoo vele aardige vertellingjes doormengd, dat ieder er, om zoo te spreken, zijne gading vindt. En de godsdienstige inhoud bepaalt zich niet, gelijk men ligt verwachten zou, tot bespiegelingen over de grootheid en goedheid van God in de natuur, maar is, in den eigenlijken zin des woords, Christelijk; hij knoopt zich aan het Evangelie en de verkondiging van den Zaligmaker, benevens opstanding en leven, met vele draden vast, waarbij de eigene taal der Schriftuur niet zelden treffend wordt aangevoerd. Inzonderheid moeten wij ook tot lof van het werkje zeggen, dat de eigenaardige Hoogduitsche kleur, die een boek in onze taal ligt een vreemd en onaangenaam voorkomen geeft, nergens doorstraalt. De Vertaler, die in het voorberigt mede van zijn werk spreekt, en alzoo blijkt niet bloot vertaler te zijn, heeft zijne taak allergelukkigst volbragt. Misschien, ja, had de verbeterende hand zich nog wat verder kunnen uitstrekken. Hier en daar is nog wel eens iets, dat een hecht Hollandsch hoofd zoo niet volkomen knoopen kan. Ook herinneren wij ons, b.v., niet, dat Mozes een deksel noodig had tegen de heerlijkheid des Heeren; maar wel, dat

[p. 203]

het volk dit behoefde tegen de heerlijkheid, die van zijn gelaat, na zijnen omgang met God, straalde. (Exod. XXXIV:34.) Doch, wie stoort zich aan een vlekje op een schoon gezigt? Het verbeteren is inderdaad soms moeijelijk, en menigeen wordt in den val van een ander medegesleept, die zelf daar niet struikelen zou. Ook de enkele versjes, in het boek voorkomende, zijn gelukkig overgebragt.

Gaarne halen wij een voorbeeld aan. Doch met de keus zijn wij verlegen: Want de verscheidenheid laat bezwaarlijk toe, uit een stukje het geheel te beoordeelen. Ziehier, van de XXI afdeelingen, iets uit de VIde, over den Melkweg. ‘Een weg, schitterend, als de sneeuw op den donkeren grond, loopt kronkelend door den sterrenhemel. Onze vader noemde dien wel eens lagchende het kerkpad der Engelen. Gaarne verwijlt het oog bij het aanschouwen van dezen weg of van dezen lichtstroom, die door de Etherische velden vloeit. De oude tijd, die, in het licht der eerste en oorspronkelijke openbaring, meer den zamenhang der dingen erkende, en daarom ook de aarde nooit als afgescheiden van de hoogere werelden beschouwde, wist voorzeker door middel van de wetenschap, die men toen het ijverigste beoefende, de sterrekunde namenlijk, veel schoons van gindschen hemelschen stroom te verhalen. In die dagen toch, toen het oneindige en eindige nog als onmiddellijk waren verbonden, leende de gewijde poëzij, geput uit de bron des levens, waarin denken en gevoelen, weten en gelooven nog één waren, der natuur getrouwelijk de hand. De poëzij was heilige natuur en dienares der waarheid; de natuur was heilige poëzij. Maar de schoone dichtstukken der grijze oudheid zijn grootendeels verloren gegaan, en slechts enkele toonen klinken nog, als getuigen van vroegere verhevenheid, ons in het oor. Doch wie kan uit enkele toonen den geheelen zin van het heerlijke lied opmaken? Ook nu echter zijn er gelijkgestemde geesten, die uit de overgeblevene stukken veel van het verlorene weten te herstellen, die zelve de harp tokkelen in den statigen nacht, en zich verheffen tot de geheimenissen der sterrenwereld. Maar ook van hen, gelijk van de zangers van vroegere dagen, geldt het, wat de Apostel zegt: Wij weten ten deele, en wij profeteren ten deele. “Kunt gij ons bij name noemen? Slechts een stuksken der zake is u bekend,” roepen ons de tallooze kleine sterren toe, die uit den melkweg zich ontwikkelen; het is, alsof de lichtstroom

[p. 204]

in druppels is uiteengespat, en alsof ieder druppel eene ster heeft gevormd. Ieder druppel eene wereld gelijk, gelijk dat, wat wij wereld noemen, onze moederaarde, ook slechts een enkel drupje is, dat eenmaal, naar het woord van eenen dier heilige zangers der oudheid, uit de hand des Almagtigen vloeide! O heerlijke en wonderbare gezangen, wanneer de uitgangen des morgens en des avonds juichen! Heilige en stille verrukking, wanneer mijn oog, vol bewondering omhoog starende, de onafzienbare en glansrijke hemelsche heirscharen gadeslaat! Alles, wat mijn oor immer heeft vernomen, hoe schoon en roerend ook, is niet te vergelijken bij het avondlied der natuur, als de tallooze zonnen met liefelijken glans den donkeren nacht bestralen. Ook de laatste schemerende ster op het kerkpad der Engelen mengt haren jubeltoon met het heilige lied, en zingt met de flikkerende zonnen het koorgezang ter eere des Allerhoogsten.’

Ook de uitvoering beantwoordt aan de waarde van het werk.