Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1837

Handleiding tot het stellen van Bliksem-Afleiders, door den Luitenant-Generaal Baron Kraijenhoff. Te Nijmegen, bij C.A. Vieweg. 1836. In gr. 8vo. 62 Bl. f :-80.

De Hoogleeraar moll heeft onlangs, in eene vergadering der eerste klasse van het Koninklijk Nederlandsche Instituut, eene Voorlezing gehouden over de afleiders en het onweder, welke men vinden kan in den Algem. Kunst- en Letterbode, 1836. N^o. 21 en 22. In deze Verhandeling wordt ernstig aangedrongen om onze kerkgebouwen en torens met afleiders te voorzien, en de onverantwoordelijkheid van het gedrag aangetoond diergenen, aan welken de zorg voor deze gebouwen is toebetrouwd, en die dezelve niet door dit beproefde middel tegen vroegere of latere vernieling beveiligen. Zij zijn er, zegt de Hoogleeraar, even zeer toe verpligt, als voogden, om hunnen pupillen de koepokinenting als voorbehoeding tegen de kinderziekte te doen ondergaan.

De eerste afleider, aan eenig openbaar gebouw in Nederland gesteld, was die aan den hoogen toren der St. Martini-kerk te Doesburg, in 1782 door den zelfden Heer kraijenhoff geplaatst, welke thans (54 jaren later) deze belangrijke Handleiding tot het stellen van Afleiders in het licht geeft.

Het is opmerkelijk, dat deze zaak zoo weinig in ons vaderland behartigd is. De Baron kraijenhoff merkt hieromtrent teregt bij den aanvang van zijn geschrift het volgende op: ‘Winstbelovende ontdekkingen en uitvindingen, hoewel zij, bij hare verschijning, tegen groote moeijelijkheden te kampen hebben, plegen echter meer spoedige vorderingen te maken om dadelijk al-

[p. 16]

gemeen te worden, dan de zoodanige, die voor de maatschappij wel hoogstbelangrijk zijn, maar, bij hare toepassing het uitzigt op gewin missende, steeds aan worsteling tegen vooroordeelen blijven blootgesteld.’

Het voorbeeld der aanwending van de stoomkracht is zeer gepast gekozen, om deze opmerking te staven. Evenwel meent de Schrijver, dat hierin niet alleen de reden der zoo trage en spaarzame navolging van het eerste, in 1782 gegeven voorbeeld gelegen zij. Hij meent, dat, hoezeer er over dit onderwerp ook in ons vaderland wel geschriften bestaan, deze echter te wetenschappelijk en voor het algemeen te weinig toegankelijk zijn en dat het gemis eener beknopte Handleiding, eenvoudig en zonder zich in wetenschappelijke bespiegelingen te verdiepen, ten dienste van het algemeen opgesteld, mede eene hoofdoorzaak dezer nalatigheid zij. Om in deze behoefte te voorzien, schreef de tachtigjarige, maar nog krachtige en werkzame Grijsaard dit werkje, van hetwelk de Heer moll teregt in een later opstel getuigde, dat het met kernachtige duidelijkheid geschreven is. Eene opgave van deszelfs inhoud zou noodeloos zijn. Liever prijzen wij deszelfs lezing allen aan, die in het onderwerp belang stellen, en zich nader willen overtuigen, dat goed gestelde afleiders zeker beveiligen, en dat derzelver oprigting niet met hooge kosten gepaard gaat. Wij verwachten veel van een verlicht bestuur, dat de bestaande vooroordeelen overwinnen wil en overwinnen kan. Mogt daartoe ook dit helder en beknopt geschrift, hetwelk wij in veler handen wenschen, bevorderlijk wezen!