Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Proeven uit de Mémoires de la Duchesse d'Abrantes.

Een persoon van zoo veel naam, als de Heer de talleyrand, behoorde een' levensbeschrijver te hebben, die vele bladzijden vol schreef, om den beruchten man, in het binnenste van zijn huis, aan een ieder te doen kennen; want het is niet onbelangrijk te weten, hoe de dagelijksche leefwijze ingerigt is van eenen man, die eene groote rol op het tooneel der wereld sinds vele jaren speelt. Om iets, ten minste, te dien opzigte te zeggen: De Heer de talleyrand staat 's morgens tegen tien ure op. Wanneer het schoon weder is, namelijk aan den staatkundigen hemel, zoo komen er reeds dàn vele personen bij hem hunne opwachting maken. Wijst de barometer (altijd de staatkundige) veranderlijk, zoo is het gedrang aanmerkelijk minder; en staat hetzelfde glas op storm, zoo vindt men in zijn vertrek toch altijd nog een aantal personen, dewijl het genoeg bekend is, dat genoemde Vorst de kunst verstaat om stormen af te wenden. Evenwel is in het algemeen sinds het jaar 1830 de belangstelling in deze morgenbezoeken zeer verminderd; doch wat hetzelfde gebleven is, is hetgeen het ochtendgewaad van den Vorst, en deszelfs wijze van zich daarvan te ontdoen, betreft.

De Heer de talleyrand, niettegenstaande zijn schedel met zeer dik haar nog overvloedig bezet is, kan niet gerust slapen, zonder zeven nachtmutsen op te hebben. Als hij uit zijn bed stapt, wordt er vooreerst geene van deze mutsen afgenomen. Wanneer de muilen aan de voeten zijn, doorwandelt zijne Hoogheid de kamer een- of meermalen, gewikkeld in een' Schotschen nachtrok, vergezeld van een paar kamerdienaars, die hem eene waschkom van zilver, verguld zilver (vermeil) of Oostindisch porselein nadragen; terwijl hij van tijd tot tijd den genen een woord toespreekt, die rondom hem verzameld zijn. Daarna zet de Heer de talleyrand zich neder; dan begint het afnemen der mutsen,

[p. 414]

eene voor eene; eindelijk verschijnt het wèl met haar bezette hoofd. Nu wordt van de voorvermelde kom en van een glas water, dat hij, als een walvisch, door de neusgaten weêr uitblaast, gebruik gemaakt, om het aangezigt, den mond enz. te reinigen. Daarna wordt een aanvang met kappen gemaakt; doch dit is eene zeer bezwaarlijke taak voor den kamerdienaar, die er mede belast is: want leder oogenblik ontsnapt hem de Vorst, nu om een woord te zeggen aan een' persoon, die het vertrek verlaat, dan om lets te vragen aan een', die er binnen treedt. Eindelijk gaat men over tot het aankleeden van den grooten man. De Schotsche japon wordt uitgetogen en de, voor dien dag passende, rok aangedaan; doch niet voordat er eene ruime besprenging met velerlei reukwateren heeft plaats gehad. Nu zoudt gij denken, geachte lezer, dat alles afgedaan en in orde was? Gij zoudt het mis hebben; er ontbreekt nog een stuk van zeer veel aanbelang - het is een hoed, ja een hoed, dien de Heer de tallyerand zelf op zijn hoofd plaatst, en dat wel in zijne kamer, omdat hij altijd koud is en de buitenlucht vreest. Met dien hoed op, die rond is, en wiens rand eenigzins nederwaarts hangt, neemt hij dan des morgens omstreeks elf ure op zijne sofa plaats, en begint een gesprek, of zet een reeds aangevangen onderhoud voort, met de verschillende personen, die hem hunne opwachting zijn komen maken.

Het is genoeg bekend, dat de beroemde Mevrouw de staël, necker's dochter, niet in gunst bij Keizer napoleon stond, en ook van hare zijde den werelddwinger geen goed hart toedroeg. In het jaar 1800 evenwel, toen bonaparte, als Eerste Consul, zijnen befaamden togt over het Alpische gebergte bewerkstelligde, werd zij gedwongen, hem in de uitvoering van zijne plans te bewonderen. Ziehier wat het geval was.

De Heer pétiel, Staatsraad, en in die hoedanigheid zijn' meester naar Italië volgende, van ouds met den Heer necker bekend zijnde, bezocht den vader en de dochter op derzelver buitenverblijf Coppet bij Genève, terwijl het leger voortrukte. Het gesprek natuurlijkerwijze op de staatkundige gebeurtenissen gevallen zijde, gaf Mevrouw de staël eenigen twijfel te kennen, met opzigt tot het welgelukken der aangevangene onderneming van bonaparte; en daar

[p. 415]

de Heer pétiel, van een gansch ander gevoelen, hare bedenkingen stuk voor stuk poogde te wederleggen, zeide zij eindelijk: ‘Maar het Alpische gebergte, rekent gij dat voor niet met al?’ - ‘Hoe nu!’ antwoordde pétiel: ‘heeft niet hannibal die zelfde Alpen overgetrokken, waarvoor gij u zoo bevreesd betoont?!’ - ‘Hannibal had geene kanonnen!’ hervatte Mevrouw de staël: ‘weet gij, dat het eene zware taak is, het grof geschut heen te voeren over bergpassen, waar de klipgeiten naauwelijks derzelver fijne pootjes durven nederzetten? In één woord, ik houd voor zeker, dat in dezen bonaparte niet zoo gelukkig als zijn voorganger wezen zal.’ - ‘Wel nu, Mevrouw,’ hernam de Heer pétiel, ‘ik wed, dat ik, eer zes weken verloopen zijn, in staat zal wezen, u van Milaan de allernieuwste muzijk, die dan in het licht zal zijn, te kunnen zenden.’ - ‘Gaarne houd ik die weddenschap!’ sprak necker's dochter - en het duurde niet veel meer dan veertien dagen na het vertrek van den Heer pétiel, of te Coppet werden de beloofde muzijkstukken uit Milaan ontvangen. Bij deze gelegenheid schreef Mevrouw de staël aan den Heer pétiel eenen brief, waaruit wij het volgende overnemen: ‘Gij hebt mij, Mijnheer, willen bewijzen, dat de Fransche beleefdheid, in hare bevalligste trekken, herboren is; doch in alle tijden zou ongetwijfeld een man als gij haar gehuldigd hebben. De muzijk is fraai; doch wat het uitvoeren van dezelve bij uitstek aangenaam maakt, is de herinnering, daardoor verwekt, aan de ongeloofelijke gebeurtenis, die mij deze bladen zoo spoedig heeft doen ontvangen. Men is, zoo wel hier, als te Parijs, in geestvervoering over het gelukkig slagen der onderneming. Gij hadt dit voorzien; en echter moet gij, dunkt mij, er nog verbaasd over staan; ten minste, welk ook het vertrouwen van een iegelijk op de bekwaamheden en het geluk van bonaparte was, staat men bij elke nieuwe overwinning op nieuw versteld.’