Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Eenige bijzonderheden van het huiselijk leven des dichters Lamartine.

(Volgens mericlet.)

In den omtrek van Maçon staat lamartine's vaderlijke huis, of liever kasteel. Men verbeelde zich hieronder nogtans geen Abbotsford van walter scott, geene Newstead-Abbey van Lord byron. Aan lamartine's woning is niets schilderachtigs, niets romantisch, niets avontuurlijks. Het omliggende land is het meest prozaïsche van geheel Frankrijk. Wijnbergen zonder boomen, want de wijngaardenier wil geene schaduw; schrale struikboschjes, die wijde, eenzame veldruimten omtuinen; hier en daar burgerlijke woonhuizen, vierkant gebouwd en met kleine wijnbouwers-hutten omgeven; enkele kasteelen, weinig torens, niets dat grootsch, dat aloud is; geene bouwvallen, geene sporen van het leenstelsel. De natuur is er zorgvuldig geglad en uitgestreken, als 't ware netjes uitgekamd, gelijk eene allee bij een nieuwmodisch slot. Nergens ziet men er landschap, maar alleen landbouw, veld en akker ten gebruike, verder niets.

Wanneer lamartine het slot bewoont, is het er, gelijk men daar te lande gewoon is te zeggen: la maison du bon Dieu. Dan wordt ieder toegelaten; dan is er open hof en tafel. Van den geringsten goedbezitter tot den Maire der plaats, van den nederigsten dorps-

[p. 367]

pastoor tot den Grootvikaris van het domkapittel te Maçon, dringt alles toe, om zijne huldiging te brengen. Ieder meent den dichter regt te verlustigen, wanneer hij eene partij biljart met hem speelt, of eenige woorden met hem wisselt. Van dit alles echter heeft hij een' doodelijken afkeer. Hij bemint het praten niet. Hij wil alleen zijn, het oor leenen aan zijne gedachten. Is het weder schoon, zoo snelt hij naar buiten in zijnen ronden landrok en pantalon van molton, om zich in mijmeringen te verliezen. Hij stijgt te paard. Twee bedienden volgen hem. Nu gaat het langs gebaande en ongebaande wegen. Zijne ziel wiegt zich in de lucht, die hem omgeeft. Hij droomt gedichten. De rijzweep hangt hem slap langs den arm neder; de toom schommelt om den hals van het Arabische ros. De dichter verdiept zich in zijne poëtische harmoniën, in zijne herinneringen uit het Oosten. Men kan het hem aanzien, hoe gelukkig hij zich gevoelt zijne velden weder te hebben, zijne lagchende heuvels, den balsemgeur zijner weiden. Zijne gedachten zwerven aan de oevers der Saône in het rond. Wee den geen, die hem thans in zijne bespiegelingen wilde storen! Heil hem, die de parels mogt opvangen, welke hij zich op zulk eenen togt laat ontvallen! Louter heerlijke gedachten, streelende harmoniën! - Nu echter bewondere men de grilligheden van het menschelijke gemoed, de ironie van het karakter! Hij, de groote lamartine, in deze heilige stemming, in dit gewijde uur van denken en gevoelen; hij, die buiten zichzelven van gemelijkheid geraken zou, wanneer de geestrijkste zijner naburen hem bij toeval ontmoette, hij houdt plotseling stil bij eenen in lompen gekleeden karel, dien men daar te lande niet anders noemt dan gekken Piet, en die, tot bestrating van den weg, steenen afbikt! Van zoover hij hem gewaar wordt, roept hij: ‘Piet!’ en piet komt, en wandelt nevens het paard met hem voort. Nu kouten zij uren achtereen; dat is te zeggen, niet lamartine spreekt, maar aanhoudend gekke piet. Van tijd tot

[p. 368]

tijd glimlacht de dichter. Zoo dikwijls hij piet gesproken heeft, komt hij in de beste luim naar huis, en is den geheelen avond opgeruimd. - Wat toch, in 's hemels naam, mag gekke piet hem voorpraten? Hoe onderhoudt hij den man, die zich zoo ligt verveelt? Want menigmaal hoort men hem, wanneer de laatste zijner gasten afscheid genomen heeft, tot zijne vrouw zeggen: ‘Ik had niet gedacht, dat wij dien van avond nog kwijt zouden worden!’ Ten negen ure neemt alles afscheid; dit is het vastgestelde tijdstip. 's Morgens mag, vóór elf ure, niemand in lamartine's kamer komen. Het is streng verboden aan te kloppen. Op het overtreden van dit verbod staat dienstontslag. Deze tijd is bij hem aan den arbeid gewijd. Den geheelen overigen dag brengt hij zonder bezigheid door. Na het ontbijt gaat hij wandelen, en keert dikwerf eerst tegen etenstijd terug. Des avonds ten tien ure, een uur na het vertrek der bezoekers, gaat hij slapen.

Aan tafel spreekt lamartine weinig; zijne vrouw maakt de honneurs. Maar bij het toilet, wanneer hij zijn haar opmaakt, en wanneer zijne luim het medebrengt beminnelijk te wezen, dan is hij het in den hoogsten graad. Zijn gesprek is zoo aanlokkend, zoo leerzaam, zijne wijze van voordragt zoo vloeijend, zoo schitterend, dat men hem met open' mond aanhoort. Hij spreekt gelijk hij verzen maakt; maar alleen als hij beminnelijk wezen wil!

Lamartine heeft in de vriendschap en in elke voorkeur eenen zonderlingen smaak. Hij schijnt de uitersten te beminnen, bij voorbeeld gekken piet en beranger. Vele dichters zenden hem verzen, of ook geheele werken in proza, met voorrede en alle mogelijke huldigingen. Deze boeken worden alle in eene opzettelijk daartoe bestemde kamer gelegd. Wanneer zich een zeker aantal daarvan opgehoopt heeft, zoo schenkt hij ze aan zijne vrouws kamenier, die dezelve, nog geheel ongeopend en onopengesneden, aan boekhandelaars verkoopt. Hetgeen zij er voor krijgt, behoort tot haar vaste verval.

[p. 369]

Menigen dag lijdt lamartine zeer; dit komt van zijne uiterst prikkelbare zenuwen. Dan is hij ongeduldig, ergert zich over de kleinste beuzeling, die hem in den weg komt, is even ligt weder te bevredigen, verlangt met grooten aandrang naar zijnen dokter; men zendt er heen, maar, hetzij uit vrees voor de artsenij, hetzij uit weêrzin om te verhalen wat hem deert, kortom, als door een' tooverslag is lamartine plotseling gezond. Als de dokter komt, is hij uitgereden, en bij zijne tehuiskomst vraagt hij niet eens, of deze er geweest is. Dikwijls waant hij zich door het noodlot vervolgd, en hij is overtuigd, dat er eene voorbestemming bestaat. De dood zijner twaalfjarige dochter heeft hem uiterst zenuwachtig gemaakt. Zijne bedienden noemen deze uren van mismoedigheid ses papillons noirs.

Over het geheel genomen is lamartine's leven eene aaneenschakeling van lijden. Niets is in staat, de te sterke prikkelbaarheid zijner zenuwen weg te nemen of te verzachten. Hij moet zijn genie als 't ware in lijnzaad wikkelen, om deszelfs gezondheid niet door invloed van buiten te krenken. Toen een zijner vereerders eens met verrukking over hem met zijn kamermeisje sprak, antwoordde deze: ‘Och, Mijnheer! gij weet niet, hoeveel pappen het kost, om een groot man op de been te houden!’