Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Mededeeling voor hen, wie zulks aangaat.

Zij, die, om wat redenen dan ook, met de verbetering van het lager Onderwijs, gelijk dit vóór vijftig jaren nog bestond, geenszins zijn ingenomen, gronden, onder anderen, derzelver tegenstand tegen de ingevoerde verbetering op de, huns inziens, belangrijke opmerking: dat al die verkregene kennis de vaderlandsche jeugd eigenwijs, laatdunkend en hoogmoedig maakt. Ik ontken niet, dat er hier of daar een bedorven kindje wordt gevonden, dat, eerst door onkundige ouders gevleid en met stomme verbazing aangestaard, eindelijk, zijne meerderheid in noodzakelijke kundigheden boven hen gevoelende, op den minbedreven vader en moeder als uit de hoogte nederziet. Maar ligt de schuld van deze verkeerdheid bij het verbeterd onderwijs; of zouden wij dezelve niet veeleer aan de ouderlijke ingenomenheid bij het besef van eigen gebrek, en verder aan den hoogmoed van den bedorven knaap moeten toeschrijven? Mijns inziens zou de laatdunkende schooljongen, ook zonder verbeterd onderwijs, de borst hoog genoeg dragen, om zijne ouders gering te schatten. Dan, daar ik niet voornemens ben dit punt verder uit te breiden, wil ik liever eene kleine proeve geven van hetgeen men van het onderwijs der jeugd mogt wachten, indien er geene verbetering van hetzelve in ons, in dit opzigt vooral, gelukkig Vaderland ware tot stand gekomen. Deze en soortgelijke proeven zijn, welligt beter dan redeneringen, geschikt, om de tegenstanders van dat verbeterd onderwijs op het onvoegzame, dwaze, ja belagchelijke van dien tegenstand opmerkzaam te maken. Ten einde niemand persoonlijk te grieven, zal ik de vermelding van plaats en naam achterwege laten, maar in de vermelding der zaak alles naar de letter opgeven. En nu volge de proeve zelve!

In zekere vaderlandsche stad was de post van Onderwijzeres der (gelijk er in het oude, algemeen bekende Hanenboek gedrukt staat) jonge jeugd opengevallen. Er kwamen natuurlijk sollicitanten voor dit emplooi, en onder deze zekere N.N., die zich, bij geschrifte, aan het plaatselijk Bestuur wendde, op de navolgende wijze:

[p. 200]

‘Mene Heere Groot Achtbare Heere en Wethouderen.

Ik beveel mij met beschuldiging UE Aan. En verzoeken om te zitten als Matres om de Kinderen te brengen van spellen tot leezen.

Blijven met beschuldiging
UE Dienaresse

N.N.

Verwachten van mij Groot Achtbare Here een gunstig Departement.’

Men kan ligt nagaan, dat er op dit verzoek geen gunstig appoinctement, of, met de schrijfster, departement, is ingekomen!

De ouderdom der schrijfster bleef mij onbekend; dan, aangezien er zich voor zulke postjes zelden jeugdige personen aanbieden, zoo mag men het voor waarschijnlijk houden, dat N.N. als eene discipelinne der oude, nog onverbeterde School behoort beschouwd te worden. En is deze gissing gegrond, dan oordeele elk onpartijdige over het voorheen en nu, en beslisse voorts de vraag: of het verstandig mag geacht worden, het onderwijs der jeugd aan zulke handen en hoofden toe te vertrouwen, alleen opdat de kinderen geen gevaar zouden loopen, om zich op verkregene kundigheden te verheffen? - Ik heb gezegd!