Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Het Christelijk geloof van Schleiermacher in verband tot het Rationalismus beschouwd, door J.H. Reddingius, Gz., Theol. Doct. en Predikant te Hoogeveen. Te Groningen, bij W. Zuidema. 1836. In gr. 8vo. 85 Bl. f :-75.
Godsdienstige waarheid en dwaling. Kan de eerste gevaarlijk, de laatste nuttig wezen? Een belangrijk woord voor onzen tijd. Te Leeuwarden, bij L. Schierbeek. 1836. In gr. 8vo. 31 Bl. f :-40.
De Christelijke vrijheid, eene uitboezeming van het hart, bij gelegenheid, dat de Doopsgezinde Gemeenten in ons Vaderland het eerste Eeuwfeest harer Kweekschool, te Amsterdam gevestigd, op den 6 Dec. 1835, godsdienstig vierden. Met eene Bijlage. Door R. Posthumus, Leeraar der Hervormden te Waaxens en Brantgum. Te Groningen, bij J. Oomkens. 1836. In gr. 8vo. 32 Bl. f :-30.

Uit het werk van wijlen den Berlijnschen Hoogleeraar schleiermacher, der Christliche Glaube, heeft de Heer j.h. reddingius eerst voor zichzelven bijeengezameld, en nu ook ten dienste van anderen uitgegeven, wat het resultaat is van deszelfs beschouwing van het Christendom, en aangetoond, dat deze een uitvloeisel was van het Rationalismus, in zijnen ganschen

[p. 645]

omvang genomen. Rec. vindt er juist geen groote behoefte aan, dat zulks voor ons Publiek, althans in onze taal, geschiede, want niet voor iedereen is het noodig of nuttig; en de Godgeleerde kan, des verkiezende, er zich door het werk van schleiermacher zelf mede bekend maken. Hij acht dus ook niet noodig, een breeder verslag van dit stukje te geven; maar verklaart nogtans naar zijn inzien gaarne, dat reddingius de opgenomene taak ordelijk en duidelijk, voor zoo veel dit bij de zonderlinge en dikwijls duistere voorstelling van schleiermacher geschieden kan, volbragt, en er ten slotte te regt bijgevoegd heeft, dat wij het model van wijsgeerige beschouwing van de Godsdienstleer niet bij schleiermacher, hoe goed hij het ook moge gemeend hebben, behoeven te zoeken, zoo lang wij zulke Wijsgeeren, als borger en van heusde, kunnen volgen, gelijk hij met eenige plaatsen uit de Disp. de Mysticismo en uit de Socratische School bewijst.

Het stukje, onder N^o. 2 voorkomende, is ontleend uit de Allgemeine Kirchenzeitung van bretschneider en zimmermann, en door den eerstgenoemden opgesteld. Het is een welgeschreven en nuttig stukje, waarbij nog wel iets te wijzigen of te voegen zou zijn; maar het geheel verdient behartiging, vooral ook in eenen tijd, waarin het voorgewende gezag van symbolische schriften ook bij Protestanten zoo dikwijls ter sprake komt. Liever dus, dan een dor uittreksel te geven, wil Rec., die het reeds vroeger met genoegen in het oorspronkelijke las, de lezing van het vertaalde aanbevelen.

Het stukje, bij N^o. 3 opgegeven, bevat 1. eenen Brief van den Schrijver aan zijnen Vriend, den Heer j.h. halbertsma, Leeraar bij de Doopsgezinden te Deventer, over de waarde der menschelijke, en bijzonder der Christelijke vrijheid, met een' enkelen wenk op het vrije Kerkgenootschap der Doopsgezinden, en op de kerkelijke gebeurtenissen des tijds. 2. Een Gedicht, nagenoeg van denzelfden inhoud, waaronder wij wel hier

[p. 646]

en daar, gelijk onder den Brief, met den Maker zouden schrijven: non ex arte (niet naar de kunst), maar nogtans gaarne gelooven, dat het is ex animo (uit het hart), en dat er althans die goede zin in heerscht, dat hij er bijvoegen mogt: uti et veritatis ao libertatis Christianae ergo, (zoo als ook ter zake van Christelijke waarheid en vrijheid.) 3. Als bijlage, eene Voorlezing van wijlen den Blyaschen Predikant, p. brouwer, pz., in het laatst der achttiende Eeuw gedaan, over de vrijheid in godsdienstige en burgerlijke gevoelens en begrippen, of eigenlijk over het onregtvaardige en schadelijke van de vervolging om dezelve, thans, vooral ten aanzien van het politieke, gelukkig minder belangrijk dan in die dagen, en in zichzelve, hoe goed ook gemeend, juist niet van die hooge voortreffelijkheid, dat zij ons der uitgave waardig zou hebben toegeschenen.