Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Proeven van een Humorist. Naar het Engelsch van Ch. Lamb, door E.J. Potgieter. Te Amsterdam. bij H. Frijlink. 1836. In gr. 8vo. VI, 300 bl. f 2-90.

Het is moeijelijk te bepalen, wat een lezer van de gewone soort, een steunpilaar der Leesbibliotheeken en Inteekeningslijsten, denkt bij het uitheemsche woordje Humorist. Mogelijk wel niets. Zoo hij er iets bij denkt, is het waarschijnlijk meestal de voorstelling van eenen vrolijken, aardigen Schrijver, een Auteur, grappenmaker de métier, die allerhande kluchten verkoopt. Zoo hoorde Rec. menigmaal onzen fokke een' Humorist noemen, want men bezigt gaarne dit hieroglyphisch woordje. Zeker is het, dat lamb alsdan iets geheel anders was, (de man is dood.) Hij is geen jean paul, geen sterne, geen claudius, geen vosmaer, maar vereenigt weder, op zijne eigene wijze, de eigenaardige vormen dezer oorspronkelijke Schrijvers in zich. Gij kunt hem niet leeren kennen, waarde Lezer! dan door zijne werken. Het is nu met Humoristische schrif-

[p. 632]

ten maar niet anders: men moet dezelve geheel van alle zijden kennen, doorgronden en doorzien; anders heeft men niets aan het bonte spel der verbeelding en de luimen des gevoels; men moet leeren lagchen waar hij lacht, weenen waar hij weent. Het is hier even zoo als in het huwelijk: er behoort eene beproefde, langdurige kennis en vertrouwde omgang toe, om de beminde wederhelft regt te kunnen beoordeelen; om te bepalen, of eene xantippe, of cornelia, der Gracchen moeder, aan onze zijde wandelt. - Wat levert hij ons dan, vraagt gij, deze Sir lamb? Ik antwoord: een tamelijk lijvig boek, rijk aan oorspronkelijke denkbeelden, schrandere opmerkingen, diep gevoel, zeldzame menschenkennis en bevallige inkleeding; een afwisselend schilderstuk, hier in den grootschen stijl, daar kinderlijk-naïf. - ‘Maar dat vind ik ook in andere boeken,’ zegt gij. - Zeer zeker, Lezer! maar zóó niet, en juist alzoo is het even keurig en schoon gedacht als geschreven. Ik weet het wel, als gij in den inhoud leest: Verhandeling over een gebraden speenvarken. Gebed vóór den eten. Heb mij lief en mijn hond ook. Met de kippen op stok. Gedroomde kinderen, - als gij dergelijke opschriften leest, en gij zijt ongelukkig een weinig kwalijk gehumeurd, dan zoudt gij ligtelijk kunnen zeggen: ‘Is die kerel mal?’ Juist om die reden zal het goed zijn, deze en dergelijke hoofdstukken te lezen en te herlezen, en dan te beslissen, of de man wel zoo geheel onregt had, om dergelijke opschriften te kiezen. - Niet alles echter draagt den stempel van het echt Humoristische. Sommige stukjes zijn bloot aardige, welgeschrevene verhalen, die ons boeijen, en hooge achting doen verkrijgen voor het hart van den verdienstelijken Brit. Onder de juweeltjes rekenen wij: De Oudejaarsavond. De arme Bloedverwanten. Hedendaagsche Galanterie. Briefwisseling met verre afwezigen. Gedroomde kinderen. Het Hoofdstuk over ooren. Het zijn kleine meesterstukken, welke den geoefenden Schrijver en bovenal den oorspronkelijken denker verraden. - Zal het lieve boek ook aan lieve vrouwen en aan Dames (want er is eene breede klove tusschen eene Dame en eene vrouw) bevallen? - Ik geloof aan sommigen, die iets meer eischen van eenen Schrijver, dan eeuwigdurende begoocheling der verbeelding; ook opscherping van het verstand en veredeling van het hart, dat wonderlijke, dubbelzinnige ding, hetwelk u, Heeren, Dames en Vrouwen, dagelijks parten speelt. Wij bevelen het boek

[p. 633]

u allen aan. Neemt het ter hand, en zoekt er uit hetgeen u behaagt, even alsof gij bij de Heeren sinkel of bahlman (hoe gelukkig voor u, lieve Dames, dat hun magazijn niet mede verbrand is; want gij kunt hen nog minder ontberen, dan le ci-devant Sieur canongette) een nieuw kleedje gaat uitzoeken, nu de Felix- en Concert-avonden weder aanvangen. Leest het boek, ook omdat het zoo uitmuntend en vloeijend vertaald is door eene even bekwame als smaakvolle hand. Er zijn ook twee lieve plaatjes in; dus hebt gij, buiten de letters en de waarheden, nog wat meer voor uw geld. Wij voor ons gelooven, dat onze wel eens wat al te hoog opgevijzelde Letterkunde aan dergelijke werken van vernuft en smaak nog groote behoefte heeft, en dat de lezing van een boek, waarin waarheid, wijsheid en diep gevoel zich vereenigen, iets zal kunnen medewerken, om goede, vriendelijke, aangename menschen te vormen; hoewel wij, om onze aanprijzing des te gereederen ingang te doen vinden, onvoorwaardelijk aannemen, dat al de beschaafde lezers en lezeressen in het leesgierig vaderland daartoe behooren.