Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

België en het Westen van Duischland, in het jaar 1833. Naar het Engelsch van Mistress Trollope. II Deelen. Te Haarlem, bij de Wed. A. Loosjes, Pz. 1835. In gr. 8vo. 480 Bl. f 4-80.

Mevrouw trollope, die onzen Landgenooten, door hare Reis door Noord-Amerika, niet ongunstig bekend is, heeft, wederom in gezelschap van zekeren Heer H*** en haren zoon, een gedeelte van België en Duitschland doorreisd, en hiervan aan het Engelsch Publiek verslag gedaan, waarvan eene, zoo verre wij bij gebrek van het oorspronkelijke oordeelen kunnen, goede Nederduitsche vertaling hier voor ons ligt. Alleen heeft de Vertaler, volgens het Voorberigt, het al te langwijlige van de Schrijfster hier en daar ingekort, waaraan wij vinden dat hij zeer wel gedaan heeft, daar het werk evenwel nog herhalingen bevat, en, hoewel er genoeg belangrijks en onderhoudends in is, dat hetzelve koopensen lezenswaardig maakt, de stijl nogtans over het geheel niet uitstekend is. Ja ook in de behandeling zelve is eene groote ongelijkheid: over sommige onderwerpen maakt de Schrijfster zeer goede opmerkingen; maar ook op andere plaatsen is het waargenomene en medegedeelde gering en oppervlakkig.

Over België, dat slechts de 90 eerste bladzijden van het eerste Deel beslaat, is de Schrijfster zeer kort en dikwijls vrij schraal, en deelt hier meer, daar minder iets mede over Ostende, Brugge, Gend, Antwerpen, Brussel, Leuven, Waterloo, Namen, Huy en Luik, van waar zij zich over Aken naar Duitschland spoedt.

Met Duitschland en het Duitsche Volk zou Mistress trollope tamelijk weltevreden, ja zelfs nu en dan

[p. 607]

zeer ingenomen zijn, indien maar de Duitsche mannen en heeren hadden kunnen goedvinden, gedurende haar verblijf aldaar, niet te rooken; maar die tabakspijp, die noodlottige tabakspijp, welke zij overal aantreft, geeft haar gedurig gelegenheid, om zich over deze haar walgelijke gewoonte te ergeren, en op dit haar stokpaardje telkens terug te komen. - Na in Aken eenige overblijfselen, tot karel den Grooten betrekkelijk, bezigtigd, en eenige politieke aanmerkingen over Pruissen gemaakt te hebben, reist zij naar Keulen, waar zij slechts kort vertoeft, even als te Bonn, om de schoone bergachtige streken in den omtrek der laatstgenoemde stad te bezigtigen, en over Rolandseck en Nonnenwerth naar Coblentz te vertrekken; van waar zij voortspoedt naar Maintz en Frankfort, in welke laatste plaats zij zich nog het langst ophoudt, om daarvan het een en ander merkwaardigs mede te deelen. Van daar gaat het, over Darmstadt en eenige andere Hessische plaatsen, naar Mannheim, waar zij eenige merkwaardigheden beschouwt, en de reis over Schwetzingen om deszelfs beroemde tuinen neemt, en vervolgt naar Heidelberg, welke stad en de boorden van de haar bespoelende Neckar zij in oogenschouw neemt. Slechts kort houdt zij zich te Carlsruhe op, langer daarentegen te Baden, waar zij het merkwaardigste, als ook de omstreken, leert kennen; van waar zij eenen uitstap naar Straatsburg doet, en naar Mannheim terugreist, om van daar met spoedigen togt de reis, over Mentz en Worms, naar Wiesbaden voort te zetten. Van deze laatste badplaats gaat de togt over vier tusschenliggende, die dergelijke bestemming hebben, naar eene van denzelfden aard, naar Ems, waar zij met veel genoegen vertoeft, en van waar zij eenige uitstapjes in de nabuurschap doet, en eenige bijzonderheden en anecdoten mededeelt. Nu gaat het over Ehrenbreitstein nogmaals even naar Coblentz, en van daar naar St. Goar; van waar zij, na eenige opmerkingen over onderwijs, opvoeding en drukpersvrijheid in Pruissen, en na eenige uitstapjes in de

[p. 608]

omstreken, nogmaals Mentz gaat bezoeken. Hier echter blijft zij niet veel langer, dan noodig is tot een bezoek van Ingelheim, en begeeft zij zich op nieuw naar Frankfort, welks omstreken zij ook bezoekt, doch hiervan niets meldt, maar voortspoedt naar Kassel, en ook aldaar niet lang vertoeft, even min als te Göttingen, maar zich van daar naar het Hartzgebergte wendt, bijzonder om aldaar den Brocken te beklimmen, waarvan zij eene vrij uitvoerige beschrijving geeft. Verder bezigtigt zij de oudheden te Goslar, en eenige merkwaardigheden te Hanover, maar deelt van de landstreek tusschen deze laatste plaats en Keulen zeer weinig mede, even min als over Arnhem, waar zij, Duitschland verlatende, nachtverblijf houdt, en over Rotterdam, dat zij eene ‘sombere en mistige stad’ noemt, en waarover zij nog eene flaauwe en mislukte aardigheid uitkraamt, maar waar zij echter ‘de aangename en gemakkelijke inrigting der Hollandsche huizen,’ gelijk even te voren ‘de Hollandsche zindelijkheid,’ hoewel deze laatste eenigzins spottende, roemt, en weldra naar Londen vertrekt. Een kort besluit, tot lof van Duitschland en het Duitsche Volk, eindigt het geheele werk.

Men leze dan deze Reis, zoo als zij is, met genoegen, en doe er zijn nut mede, waartoe het, al is alles niet even nieuw en grondig, hier en daar niet aan stof ontbreken zal. Over de Duitsche Letterkunde verwachte men hier weinig, te meer, daar de Schrijfster zelfs met de Duitsche taal niet zeer bekend schijnt te zijn, hetwelk jammer is, gelijk men het over 't algemeen schade mag rekenen, indien een reiziger de taal van het land, dat hij bereist, niet kent. - Mogt Mistress trollope zich ten eenigen tijde nog eens verwaardigen, om ook ons Land met een meer gezet bezoek te vereeren, en hare ondervindingen en opmerkingen in hetzelve aan het Publiek mede te deelen; dan zorge men toch, om tegen hare komst de hatelijke tabakspijp zorgvuldig weg te stoppen, opdat men de reukzenuwen dezer Engelsche Mistress niet kwetse, en hare gal tegen ons niet doe

[p. 609]

overloopen; maar opdat men, zonder haar die vreeselijke ergernis te geven, hare gunst winne, om over het door vreemdelingen, ook door Engeland en de Engelschen, zoo dikwijls miskende en verachte, maar toch voor dezelve gansch niet onbelangrijke Nederland een gunstig oordeel te doen vellen!