Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Over de Instellingen van hooger Onderwijs in Utrecht vóór de oprigting der Hoogeschool in den jare 1636. Bij gelegenheid der viering van het tweede Eeuwfeest dier

[p. 598]

Hoogeschool, door H.M.A.J. van Asch van Wijck, Staatsraad, Burgemeester der Stad Utrecht. Te Utrecht, bij N. van der Monde, enz. In gr. 8vo. 100 en XIX bl. f 1-80.
Redevoering over den heilrijken invloed, welken de Christelijke Godsdienst ten allen tijde in ons Vaderland heeft uitgeoefend, uitgesproken bij de overdragt van het bewind der Groningsche Hoogeschool, door J.F. van Oordt, J.W.z., Hoogleeraar in de Godgeleerdheid enz. Uit het Latijn vertaald door G.W. Sannes, Predikant te Kolham. Te Groningen, bij W. Zuidema. 1836. In gr. 8vo. 44 Bl. f :-40.

Bij gelegenheid van het Eeuwfeest der Akademie van Utrecht, heeft de Heer Burgemeester dier Stad zich verledigd tot het nasporen van berigten omtrent de Instellingen van hooger Onderwijs, welke aldaar vóór de vestiging van eene Hoogeschool hebben plaats gehad. Hij toont aan, dat, met de vestiging van eenen Bisschopszetel aldaar door den Engelschen willebrord, de wetenschappelijke Engelsche instellingen invloed gehad hebben op de oprigting van de Kapittel-scholen der Kanonniken, waarvan hij de lotgevallen, inrigtingen en uitwerkingen kortelijk verhaalt, nog verdere stof tot onderzoek hieromtrent aanwijzende. Vervolgens vermeldt hij, dat, toen het onderwijs in dezelve niet meer alles omvatte, wat toen tot eene geleerde opvoeding vereischt werd, bij de Regering der Stad, in 1470, het eerste denkbeeld ontstond, om aldaar eene Hoogeschool tot stand te brengen, waaraan evenwel, wegens de daarop gevolgde onrustige tijden, geen gevolg kon gegeven worden. Tusschenbeiden wordt nu kortelijk verhaald de geschiedenis van de Hiëronymus-school, in navolging van de Deventersche, ten jare 1474, en van eene openbare Bibliotheek, in 1582. Hierna vermeldt hij, hoe

[p. 599]

het ontwerp van 1470 in 1580 hervat, doch toen door verschil van gevoelens wederom geschorst werd, terwijl de Regering intusschen tot uitbreiding van het onderwijs op de Hiëronymus-school maatregels nam. Eindelijk geeft hij verslag van de oprigting eener Illustre school aldaar, in 1633, die, drie jaren later, tot eene Hoogeschool of Universiteit verheven werd. - Dit welgeschreven verslag, vertrouwt Referent, dat niet alleen voor allen, die in de Akademie van Utrecht, wegens hunne voormalige of tegenwoordige betrekking tot dezelve, bijzonder belang stellen, maar ook voor alle beminnaars van de Letterkundige Geschiedenis onzes Vaderlands eene aangename bijdrage zal zijn.

Gelijk nu dit stuk een schoon bewijs oplevert van het hooge belang, dat de Nederlanders ook van vroegere eeuwen in de aankweeking, den bloei en de vruchten der Wetenschappen gesteld hebben; zoo is de Redevoering van Prof. van oordt eene aangename en nuttige herinnering van den godsdienstigen zin dierzelfde Nederlanders, en levert proeven van den invloed, op hen door het Christendom te weeg gebragt. Wanneer echter op den titel gezegd wordt ten allen tijde, moet Referent aanmerken, dat zulks meer bepaald te verstaan zij van den tijd der invoering des Christendoms in deze landen tot aan de Kerkhervorming, uit welk tijdperk de Hoogleeraar eenige gepaste proeven aanvoert, terwijl hij het overige slechts met een kort woord aanroert. Het is intusschen eene welgestelde Redevoering, die zich met genoegen en nut laat lezen: de Heer sannes heeft dus geen onnuttig werk gedaan, met derzelver meerdere verspreiding door eene Nederduitsche vertaling te bevorderen.